نظامنامه قانون وکالت
مصوب 1316/3/19 وزارت دادگستری
فصل اول‌در تعیین وکلاء محدود و کارگشایان و درخواست پروانه وکالت
این فصل با توجه به آیین‌نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلاء دادگستری منسوخ است.
فصل دوم‌در تشکیلات کانون وکلاء و معاضدت قضائی
ماده 31 - این ماده و مواد 32 و 33 با توجه به لایحه قانونی استقلال کانون وکلاء دادگستری و آیین‌نامه آن منسوخ است.
ماده 34 - مؤسسه معاضدت قضائی در مرکز است و دارای شعب ذیل میباشد:
1-دبیرخانه.
2-شعبه عرایض.
3-شعبه قضائی.
ماده 35 - کارکنان معاضدت قضائی باید حتیالمقدور از بین وکلاء عدلیه انتخاب شوند و ممکن است برای آنها حق‌الزحمه در بودجه کانون منظور شود.
ماده 36 - تقاضای معاضدت به دبیرخانه مؤسسه مزبور داده میشود کسانی که دور از مرکز معاضدت قضائی هستند میتوانند مستقیما یا توسط کانون محل در صورتی که تشکیل شده باشد و یا به وسیله دفتر عدلیه اقامت خود تقاضا نمایند.
در این صورت کانون یا دفتر عدلیه محل موظف است تقاضانامه را به انضمام مستندات و مدارکی که به موجب ماده (37)این نظامنامه مقرر است در اسرع اوقات به دبیرخانه معاضدت قضائی ارسال دارند.
ماده 37 - در صورتی که معاضدت قضائی لازم بداند که توضیحاتی از تقاضاکننده بخواهد مشار الیه به وسیله نامه یا اخطار،احضار میشود ولی هرگاه اقامتگاه متقاضی خارج از مرکز معاضدت قضائی باشد تحقیقات به وسیله یکی از وکلاء یا دفتر عدلیه محل یا پارکه محل اقامت تقاضاکننده به عمل میآید:
1-تصدیق از معتمدین یا کلانتری محل اقامت تقاضاکننده مبنی بر عدم قدرت او برای تأدیه حق‌الوکاله.
2-رونوشت مدارک دعوی.
ماده 38 - معاضدت قضائی میتواند تحقیقاتی در دلائل دعوی بنماید و هرگاه تشخیص دهد که مقصود تقاضاکننده سوء استفاده و شرخری است از تعیین وکیل خودداری و تقاضا را رد نماید.
ماده 39 - در صورت رد،تقاضاکننده میتواند در ظرف(ده روز)به هیأت مدیره کانون شکایت کند.رأی هیأت مدیره قطعی است.
ماده 40 - کلیه ارجاعاتی که از طرف معاضدت قضائی در حدود صلاحیت مؤسسه به وکلاء یا دفاتر عدلیه یا پارکه‌ها میشود باید به اسرع وقت انجام گردد.
ماده 41 - شعبه عرایض پس از وصول عرض حال به طریق ذیل اقدام خواهد نمود:
هرگاه عرض حال ناقص باشد نواقص آن را به دفتر دستور خواهد داد و اگر عرض حال کامل باشد عقیده خود را در پیشرفت دعوی خواهد نوشت و در صورتی که پیشرفت داشته باشد آن را به شعبه قضائی تسلیم خواهد نمود.شعبه قضائی وکیلی را برای تقاضاکننده معیّن مینماید.
ماده 42 - ابلاغات در سه نسخه صادر میشود:
نسخه اول به تقاضاکننده داده خواهد شد و نسخه ثانی در پرونده مربوط بایگانی و نسخه ثالث برای ابلاغ به وکیل انتخابی به دفتر کانون ارسال میشود.
ماده 43 - وکیل منتخب مکلّف است قرارداد حق‌الوکاله تنظیم نموده نسخه دوم آن را با رسید وکالت‌نامه به دبیرخانه معاضدت قضائی بفرستد و پس از ختم دعوی در صورتی که موکّل محکوم له واقع شود و خمس حق‌الوکاله را که در قرارداد تنظیمی مقرر است وصول و به صندوق کانون ایصال دارد مگر اینکه ثابت نماید که دریافت حق‌الوکاله قانونا غیر مقدور است.
ماده 44 - وکیل انتخابی باید از جریان کار مرجوع شعبه قضائی را مطلع دارد.
ماده 45 - وکیل انتخابی میتواند از شعبه مؤسسه راجع به طرز اقداماتی که لازم است مشورت کند.
ماده 46 - در مواردی که انجام مقدمات و تشریفات مربوطه به معاضدت قضائی موجب انقضاء موعدی از تقاضاکننده بشود رئیس کانون میتواند مستقیما وکیل انتخاب نماید مشروط به اینکه تقاضانامه از حیث ضمائم کامل باشد.
ماده 47 - قرارداد حق‌الوکاله معاضدتی به اسم معاضدت قضائی تنظیم میشود و مأمور وصول حق کانون محاسبات مؤسسه مزبور است.
ماده 48 - نمونه اوراق تقاضانامه و سایر اوراق مربوطه به امور معاضدت را هیأت مدیره کانون تعیین خواهد نمود.
ماده 49 - دفتر معاضدت مکلّف است اطلاعاتی که از طرف وکیل انتخابی واصل میشود به موکّل ابلاغ نماید.
فصل سوم‌در ترفیع
ماده 50 - این ماده و مواد 51 و 52 و 53 با توجه با آیین‌نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلاء دادگستری منسوخ است.
فصل چهارم‌در تکالیف و تشکیلات دارالوکاله
ماده 54 - این ماده با توجه به ماده (70)آیین‌نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلاء دادگستری که ذیلا آورده میشود منسوخ است:
ماده 70- وکلاء مکلفند محل سکونت خود را به طور صریح و روشن به کانون اطلاع دهند که مأمور کانون یا دادگستری یا پست بتوانند هرگونه اوراقی را در آن محل به ایشان ابلاغ نمایند و در صورت تغییر محل باید محل جدید را ظرف ده روز به نحوی که ذکر شده کتبا به کانون اطلاع دهند و اوراقی که به محل مزبور فرستاده میشود ابلاغ شده محسوب است.
ماده 55 - وکلاء مکلفند دارای دفاتر ذیل باشند:
1-دفتر ثبت.
2-دفتر رسید اسناد موکلین.
3-دفتر درآمد و هزینه دارالوکاله و موکلین.
دفاتر مزبور مطابق دستور قسمت تشکیلات وکلاء تنظیم و نگاهداری خواهد شد و باید در اولین اخطار قسمت مزبور یا پارکه وکلاء ارائه و تسلیم شود.
ماده 56 - وکلاء عدلیه مکلفند برای هرگونه وجهی که از موکّل به منظور حق‌الوکاله یا مخارج محاکمه یا مسافرت و یا سایر مخارج قانونی دریافت میکنند قبض رسید مخصوص که مطابق نمونه موجوده در دفتر کانون وکلاء است به موکّل بدهند و صریحا قید نمایند وجه مأخوذه بابت حق‌الوکاله است یا سایر مخارج قانونی.
ماده 57 - وکلاء باید در مقابل هر سندی که از موکّل دریافت میکنند اعم از اینکه سند مزبور اصل باشد یا رونوشت مصدق رسیدی مطابق نمونه مخصوص که در کانون وکلاء موجود است به موکّل بدهند و نوع سند،مفاد و تاریخ آن را در ورقه رسید قید نمایند.
ماده 58 - وکلاء مکلفند همه ساله در مهر و فروردین‌ماه صورت حساب شش ماه گذشته را برای موکّل بفرستند صورت حساب تفصیلی است و رونوشت آن در پرونده مربوطه به موکل بایگانی میشود.
ماده 59 - وکلاء مکلفند در ظرف 24 ساعت پس از اعلام تعلیق پروانه وکالت و دفاتر وکالتی،خود را در مرکز به قسمت تشکیلات وکلاء و در ولایات به مدعیان عمومی که سمت نمایندگی دفتر کل بازرسی و تشکیلات وکلاء را دارند تسلیم نمایند که تا تعیین تکلیف قطعی آنها در پرونده آنها بایگانی شود این ماده شامل اشخاصی که قبل از اجراء قانون وکالت معلق گردیده‌اند نیز میباشد و تا تعیین تکلیف قطعی پروانه و دفاتر در پرونده وکیل معلق موقتا بایگانی میشود متخلف به مجازات انتظامی از درجه چهار به بالا محکوم خواهد شد.
ماده 60 - وکلاء عدلیه و کارگشایان نباید بالاتر از درجه‌ای که دارند قبول وکالت نمایند.
ماده 61 - وکلاء عدلیه و کارگشایان نباید:
1-در امور وکالتی ایجاد وسائط نمایند.
2-برای تعویق حق طرف از وکالت موکّل استعفا داده و سپس به وسیله وکالت‌نامه جدیدی همان دعوی را تعقیب نمایند.
3-برای تطویل محاکمه و تعویق در احقاق حق ادعای جعل و یا تعیین جاعل نمایند و یا به طور کلی موجبات تطویل محاکمه را فراهم آورند.
ماده 62 - وکلاء مکلفند لوایح و نوشتجات خود را طبق اوراق مخصوص که در لوحه آن نام و محل اقامت خود و دارالوکاله مربوطه را قید کرده باشند به محاکم تسلیم نمایند و حتیالمقدور ماشین تحریر استعمال نموده و یا مکاتبات را با خط خوب و خوانا بنویسند.
ماده 63 - وکلاء مکلفند وکالت‌نامه‌هایی که از موکلین دریافت میدارند طبق اوراق مخصوصی که برای این کار مقرر است تنظیم و به موکّل بدهند متخلف در وهله اول به سه ماه انفصال و در صورت تکرار ممنوع‌الوکاله خواهد شد.
ماده 64 - وکلاء درجه اول مکلفند برای پذیرائی موکلین و انجام وظائف وکالتی خود دارای دارالوکاله که مطابق نظامات ذیل باشد،باشند:
1-محل آن مناسب و به قسمت تشکیلات وکلاء اطلاع داده شده باشد.
2-لااقل دارای یک نفر وکیل که سمت معاونت دارالوکاله را خواهد داشت و به اندازه کافی عضو تحریری داشته باشد.
3-همه روزه لااقل چهار ساعت برای پذیرائی ارباب‌رجوع مفتوح و ساعات پذیرائی در درب ورود اعلام شده باشد و یک نفر عضو برای انجام تقاضای ارباب‌رجوع حاضر باشد.
4-دارای ثبت و بایگانی منظم باشد و برای هر موکّل پرونده که محتوی کلیه اقداماتی که شده باشد.
5-دفتر نماینده به نام موکلین داشته باشند.
ماده 65 - وکلاء عدلیه نباید به هیچ عنوان و عذری عرض حال که از حیث تمبر ناقص باشد به محاکم تقدیم دارند.
فصل پنجم‌در لباس
ماده 66 - وکلاء درجه اول و دوم عدلیه مکلفند در موقع محاکمات جنائی و در سایر محاکماتی که قضات با لباس قضائی هستند و همچنین در مواردی که از طرف قسمت تشکیلات وکلاء به آنها ابلاغ میشود با لباس مخصوص وکالت حاضر شوند استعمال لباس وکالت غیر از موارد فوق ممنوع است.
ماده 67 - لباس مخصوص وکالت عبارت است از لباده و کلاه مشکی و یقه لب شکسته سفید و دستمال گردن سفید چین‌دار مطابق نمونه که در قسمت تشکیلات وکلاء موجود است با شلوار و کفش و جوراب مشکی استعمال میشود.
ماده 68 - داشتن لباس وکالت برای وکلاء درجه اول و دوم اجباری است.
ماده 69 - لباس اعضاء هیأت مدیره دارای مشخصات ذیل است:
مغزی طلایی در طرفین پارچه که از شانه چپ به طرف جلو آویخته شده(اپیتژ)و علامت کانون که روی آن در قسمت پایین ملیله‌دوزی شده باشد.
دوره کلاه و روی(اپیتژ)لباس رئیس کانون ملیله‌دوزی به شکل برگ و گل سرخ که طرفین آن دارای نوار ملیله‌دوزی به عرض 2 سانتیمتر است.
لباس نایب رئیس مطابق لباس رئیس است به استثناء ملیله‌دوزی طرفین برگ سرخ.
ماده 70 - علامت ممیزه لباس وکلائی که دارای درجه علمی لیسانس هستند عبارت از پوست سفیدی است به عرض شش سانتیمتر که در آخر(اپیتژ)در جلو و پشت دوخته میشود اعضاء مؤسس کانون مرکزی میتوانند علامت کانون را در روی(اپیتژ)استعمال نمایند.برای استعمال علایم ممیزه مندرجه در این ماده باید قبلا از طرف دفتر کل بازرسی و تشکیل وکلاء تحصیل اجازه نمود.
فصل ششم‌نظامنامه مربوط به حق‌الوکاله و هزینه مسافرت
ماده 71 - این ماده و مواد 72 و 73 و 74 و 75 به موجب آیین‌نامه تعرفه حق‌الوکاله و هزینه سفر وکلاء دادگستری ملغی است.
ماده 76 - وکلاء عدلیه نباید ضمن قرارداد حق‌الوکاله هزینه محاکمه عدلیه را عهده‌دار شوند ولی در عین حال میتوانند به موجب رسید جداگانه مبلغی از موکّل یا نماینده او برای مخارج مزبور به طور علی الحساب دریافت نمایند مشروط بر اینکه صورت مخارج را طبق این نظامنامه برای موکّل بفرستد.
ماده 77 - راجع به حق‌الوکاله‌های امور جزائی و دعاوی که میزان مدعی به معیّن نداشته و قبل از تاریخ اجراء این نظامنامه تصفیه نگردیده باشد باید مطابق این نظامنامه رفتار شود.
ماده 78 - گرفتن هرگونه سند رسمی یا عادی از موکّل به جای قرارداد حق‌الوکاله از قبیل سند ذمه یا شرطی و یا چک به وعده یا فته طلب و غیره اعم از اینکه گرفتن اسناد مزبور برای تمام یا قسمتی از حق‌الوکاله باشد و همچنین تنظیم قرارداد حق‌الوکاله بر طبق اوراقی سوای آنچه به موجب قانون وکالت و این نظامنامه مقرر میباشد ممنوع است و متخلف به مجازات انتظامی از درجه 5 به بالا محکوم خواهد شد و هرگاه ثابت شود که این عمل به طور ساختگی و حیله انجام شده از قبیل آنکه سند در ظاهر به نام دیگری تنظیم و گرفته شده و در باطن مربوط به وکیل بوده است متخلف محروم‌الوکاله خواهد شد.
ماده 79 - انتقال قرارداد حق‌الوکاله به دیگری مادام که کار انجام و خاتمه نیافته اعم از اینکه انتقال‌گیرنده وکیل باشد یا نه بدون رضایت موکّل ممنوع است و متخلف به مجازات انتظامی از درجه چهار به بالا محکوم خواهد شد.
ماده 80 - شرکت در مدعابه برای وکلاء عدلیه ممنوع است و متخلف به مجازات انتظامی از درجه 4 به بالا محکوم خواهد شد و در صورتی که ثابت شود این عمل به طور ساختگی و حیله انجام یافته از قبیل آنکه شرکت در مدعی به بنام دیگری است و در باطن مربوط به خود وکیل میباشد مجازات وکیل متخلف از درجه 5 به بالا خواهد بود.2(2)