آییننامه اجرائی ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1381/6/13 رئیس قوّه قضائیه
مقدمه
1-هیأت:هیأت اجرائی مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان قوّه قضائیه.
2-مرکز:مرکز امور مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان قوّه قضائیه.
3-ماده 187:ماده 187 قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1379/1/17.
الفتشکیلات
وظائف هیأت مذکور به شرح ذیل میباشد:
الفتعیین تعداد مشاور حقوقی یا کارشناس مورد نیاز در هر سال.
باعطای مجوز کارآموزی مشاوره حقوقی،وکالت،کارشناسی و تعیین حوزههای قضائی محل خدمت آنان و اعطای پروانههای مشاوره حقوقی و وکالت پایه 1،2 و پروانه کارشناسی و تأیید صلاحیت پس از بررسی توسط مرکز.
جنظارت و پیگیری بر حسن اجراء مقررات این آییننامه.
دنظارت و پیگیری نسبت به عملکرد مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان موضوع این آییننامه.
هبررسی گزارشات تخلفات مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان و تعیین تکلیف در خصوص تنبیهات انتظامی ایشان پس از استماع گزارشات واصله از واحدهای ذیربط که رأسا یا حسب درخواست شاکی خصوصی و یا اعلام قضات،محاکم دادگستریها صورت میگیرد.
زانتخاب رئیس مرکز امور مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان از قضاتی که دارای پایه قضائی 9 به بالا بوده و دارای حداقل 10 سال سابقه کار قضائی میباشند و معرفی آن از طرف معاونت قضائی به ریاست محترم قوّه قضائیه جهت صدور ابلاغ برای مدت 2 سال.
وتعیین تکلیف برای سایر موارد ضروری که در این آییننامه مسکوت است با توجه به روح این آییننامه و قوانین و مقررات موجود.
الفانجام بررسیهای کارشناسی و جمعآوری اطلاعات لازم از سراسر کشور در خصوص تعیین تعداد مشاوران و کارشناسان در هر سال.
ببرگزاری آزمونهای علمی،مصاحبه و گزینش متقاضیان.
جنظارت و پیگیری نسبت به عملکرد مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان به ویژه بررسی و تحقیق در خصوص تخلفات آنان و همچنین بررسی وضعیت و عملکرد مشاوران حقوقی،وکلاء پایه 2 که حائز شرائط ارتقاء به درجه بالاتری میباشند.
دشناسایی افراد کمبضاعت و نیازمند به خدمات قضائی و ارجاع امر به مشاوران حقوقی،وکلاء و کارشناسان قوّه قضائیه.
هبررسی مدارک و احراز شرائط متقاضیان پروانه وکالت و مشاوره حقوقی و کارشناسی که عضو رسمی هیأت علمی دانشگاه میباشند و یا متقاضیان واجد سوابق قضائی.
ونظارت و ارزیابی نحوه کارآموزی عملی و آموزش علمی کارآموزان.
زانجام مقدمات اعطای پروانه کارآموزی و پروانه مشاوره حقوقی و وکالت پایه 1،2 و کارشناسی.
حبرگزاری مراسم تحلیف،اخذ تعهدنامه و سوگندنامه از دریافتکنندگان پروانه مشاوره حقوقی،وکالت و کارشناسی.
تبصره- مرکز مکلّف است گزارشات مربوط به هر بند را به تفصیل جهت اتخاذ تصمیم و اعلام نظر،به هیأت اجرائی موضوع ماده (2)اعلام نماید.
بشرائط متقاضیان
الفتابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
بداشتن حداقل 24 سال تمام شمسی برای مشاوران حقوقی و کارشناسان رسمی در زمان صدور پروانه مشاوره حقوقی،وکالت،کارشناسی و حداکثر 65 سال تمام شمسی برای مشاوران حقوقی و وکلاء.
جداشتن حداقل دانشنامه معتبر کارشناسی از دانشکدههای معتبر داخلی یا خارجی (در حالت اخیر،به شرط ارزشیابی رسمی)در رشته حقوق برای متقاضیان مشاوره حقوقی و وکالت و در رشته مورد تقاضا برای متقاضیان کارشناسی.
دانجام خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم برای آقایان.
هعدم سوء پیشینه مؤثر کیفری و عدم محرومیت از حقوق اجتماعی.
وعدم اعتیاد به مواد مخدر و سکرآور به تأیید سازمان پزشکیقانونی و عدم تجاهر به فسق.
زعدم اشتغال اعم از رسمی،قراردادی،پیمانی در وزارتخانهها،سازمانها،ادارات و شرکتهای دولتی،نهادهای انقلابی،شهرداریها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی و عدم اشتغال به سردفتری یا دفتریاری در زمان صدور مجوز و پس از آن مادامی که شخص به مشاوره حقوقی و وکالت موضوع این آییننامه اشتغال دارد.(برای متقاضیان وکالت و مشاوره حقوقی).
حنداشتن سوء شهرت.
طداشتن وثاقت و تعهد به اصل نظام و قانون اساسی.
یعدم محکومیت به انفصال دایم از خدمات قضائی یا خدمات دولتی یا وکالت دادگستری و یا سلب صلاحیت برای متقاضیان شغل مشاوره حقوقی و عدم محکومیت به انفصال دایم از شغل کارشناسی برای متقاضیان کارشناسی.
تبصره- مشاغل آموزشی یا پژوهشی در دانشگاهها از مقررات بند«ز»مستثنی میباشد.
جمدارک و نحوه درخواست
الفمشخصات کامل طبق شناسنامه و میزان تحصیلات متقاضی.
بمحل اقامت و نشانی پستی.
جسوابق شغلی قبل از درخواست در صورت اشتغال قبلی.
دتعیین محل خدمت مورد درخواست برای تأسیس مؤسسه مشاوره حقوقی،وکالت و یا کارشناسی.
الفیک برگ تصویر مصدق از کلیه صفحات شناسنامه.
ب-6 قطعه عکس 3*4.
جگواهی مدارک تحصیلی.
دگواهی وثاقت به امضاء افراد مورد وثوق که فرد مورد نظر را برای مشاوره حقوقی، وکالت و یا کارشناسی مناسب معرفی کند.
هگواهی سوابق اشتغال به همراه مستندات مربوطه در صورت داشتن سابقه اشتغال.
دنحوه رسیدگی،انتخاب و آموزش.
تبصره 1- اعضاء هیأت علمی رسمی دانشکدههای حقوق و سایر رشتههای کارشناسی در رشته مرتبط با تحصیلات ایشان به شرط داشتن حداقل سه سال سابقه تدریس در دروس حقوقی یا دروس تخصصی مرتبط با رشته کارشناسی از شرکت در آزمون معاف هستند و فقط از کسانی که دارای مدرک تحصیلی فوقلیسانس بوده به نحوی که توسط هیأت موضوع ماده (2)این آییننامه مشخص میشود مصاحبه علمی لازم به عمل خواهد آمد.
تبصره 2- «داوطلبانی که دارای حداقل دانشنامه لیسانس در یکی از رشتههای حقوق، فقه و مبانی حقوق اسلامی و سه سال سابقه قضائی بوده و حایز شرائط دیگر مندرج در ماده 5 باشند از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف بوده و به آنان پروانه پایه 2 مشاوره حقوقی و وکالت اعطا میشود.»همچنین در صورتی که داوطلبان فوق دارای 5 سال سابقه کار قضائی و شرائط مندرج در ماده 5 باشند نیز از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف بوده و پروانه پایه 1 مشاوره حقوقی و وکالت اعطا میشود ولی به مدت 2 سال از انجام امر وکالت و مشاوره حقوقی در آخرین حوزه قضائی محل خدمت قضائی ممنوع میباشند.
تبصره 3- کارمندان دستگاه قضائی که در محاکم مشغول به خدمت بودهاند با دارا بودن سابقه خدمتی حداقل 15 سال و در صورتی که حایز شرائط مندرج در این آییننامه باشند و به شرط ارائه حسن سابقه کار از محل خدمت خود از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف خواهند بود و به آنان پروانه مشاوره حقوقی و وکالت پایه(2)اعطا میشود.ولی برای مدت 3 سال از انجام امر وکالت و مشاوره حقوقی در آخرین حوزه قضائی محل خدمت اداری خود ممنوع میباشند.
تبصره 4- کارمندان سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با دارا بودن سابقه خدمتی 20 سال و در صورتی که حایز شرائط مندرج در این آییننامه باشند و به شرط داشتن دانشنامه لیسانس و بالاتر در صورت تأیید صلاحیت علمی،اخلاقی و تجربه آنها توسط سازمان مذکور جهت پذیرش در رشتههای امور ثبتی،نقشهبرداری ثبتی و ارزیابی املاک از شرکت در آزمون و کارآموزی معاف خواهند بود و به آنان پروانه کارشناسی اعطا میشود.
تبصره 5- «30%از پذیرفتهشدگان مشاوره حقوقی و وکالت و کارشناسی هر حوزه قضائی به ایثارگران(شامل رزمندگانی که 6 ماه سابقه حضور داوطلبانه در جبهه جنگ داشته و یا به مدت سه ماه در اسارت دشمن بوده و جانبازان(25%)و بالا و بستگان درجه اول شهدا،مفقودین و جانبازان(50%به بالا)از ایثارگرانی که بیشترین نمره را آوردهاند)اختصاص مییابد استفاده از این سهمیه مانع از پذیرش ایثارگرانی که نمره قبولی سهمیه آزاد را آوردهاند نمیباشد».
متون فقه در حد تحریر الوسیله،آیین دادرسی کیفری و مدنی،حقوق مدنی و امور حسبی، حقوق تجارت،حقوق جزای عمومی،اختصاصی و حقوق ثبت.
الفدروس تخصصی و فقهی مربوط به رشته مورد تقاضا.
بقوانین و مقررات مربوط به کارشناسی.
تبصره- افرادی که اسامی آنها به عنوان ذخیره اعلام میگردد باید در آزمون مجددی که از طرف هیأت اعلام میشود شرکت نمایند و پس از موفقیت در آزمون مجدد از آنها مصاحبه شفاهی به عمل میآید.
تبصره 1- هر کارآموز دارای کارنامه مخصوصی خواهد بود در این کارنامه حسن اخلاق کارآموز و عملکرد دوره کارآموزی وی ثبت و ارزیابی خواهد شد و دوره کارآموزی کارآموزانی که قادر به کسب نصاب قبولی از کارآموزی علمی و عملی نباشند برای یک نوبت،تجدید خواهد شد.
تبصره 2- پذیرفتهشدگانی که حداقل 6 ماه سابقه کار قضائی متوالی به تأیید مراجع مربوط داشته باشند و نیز اعضاء رسمی هیأتهای علمی دانشکدههای حقوق داخل کشور که دارای مدرک تحصیلی دکتری در یکی از رشتههای حقوقی باشند و حداقل پنج سال از آغاز استخدام رسمی آنها گذشته باشد،از انجام کارآموزی معاف خواهند بود و به آنان پروانه پایه یک اعطا میشود.
تبصره 3- معاونان و مدیران کل حقوقی و امور مجلس و کارشناسان حقوقی وزارتخانهها، سازمانها،نهادها و مؤسساتی که از بودجه دولتی استفاده مینمایند و به مدت 5 سال سابقه خدمت در پست مربوطه را داشته باشند(به شرط ارائه تأییدیه حسن خدمت از سوی اداره مربوطه از دوره کارآموزی معاف میباشند و به آنها پروانه پایه 2 مشاوره حقوقی و وکالت داده میشود.)
متن سوگندنامه مشاور به شرح ذیل میباشد:
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ*
در این موقع که میخواهم به شغل(مشاوره حقوقی و وکالت)نایل شوم به خداوند قادر متعال سوگند یاد میکنم که همیشه قوانین و نظامات را محترم شمرده و جز عدالت و احقاق حق منظوری نداشته و بر خلاف شرافت شغلیام اقدام و اظهاری ننمایم و احترام اشخاص،مقامات قضائی،اداری،همکاران و اصحاب دعوی را رعایت نموده و از اعمال نظر شخصی،کینهتوزی، انتقامجویی احتراز و در امور و کارهایی که انجام میدهم راستی و درستی را رویه خود قرار داده و مدافع حق باشم و شرافت من وثیقه این سوگند است که یاد کرده و ذیل سوگندنامه را امضاء مینمایم.
بِسْمِ اَللّهِ اَلرَّحْمنِ اَلرَّحِیمِ*
به خداوند متعال سوگند یاد میکنم در امور کارشناسی که به من ارجاع میگردد خداوند متعال را حاضر و ناظر دانسته به راستی عقیده خود را اظهار نمایم و نظریّات شخصی را در آن دخالت ندهم و نظر خود را نسبت به موضوع کارشناسی به طور کامل اظهار نمایم و هیچچیز را مکتوم ندارم و بر خلاف واقع چیزی نگویم و ننویسم و ذیل سوگندنامه را امضاء مینمایم.
تبصره 1- ثبت مؤسسه در اداره ثبت اسناد و املاک شهرستانی انجام میشود که پروانه تأسیس مؤسسه برای آن محل صادر شده است.
تبصره 2- ثبت مؤسسات حقوقی موکول به ارائه پروانه تأسیس از قوّه قضائیه برای مدتی که در پروانه تعیین شده است خواهد بود،تمدید ثبت تابع تمدید پروانه میباشد.
تبصره 3- مؤسسه مشاوره حقوقی تابع ضوابط و مقررات مربوط به مؤسسات غیرتجاری خواهد بود.
تبصره- مفاد این ماده مانع از حضور شخص مشاور حقوقی در محاکم یا سایر مراجع شهرهای دیگر به عنوان وکیل نمیباشد.
پس از انقضاء این مدت و احراز صلاحیت توسط هیأت پروانه مشاور به پایه(1)ارتقاء مییابد. دارندگان پروانه پایه(1)حق شرکت در کلیه محاکم اعم از حقوقی،کیفری و غیره را دارند.
تبصره 1- اعمال مفاد این ماده مانع از حق ارائه مشاوره حقوقی از سوی مشاور در کلیه پروندهها نمیباشد.
تبصره 2- پذیرفتهشدگان مشاوره حقوقی،وکالت و کارشناسی باید قبل از اخذ پروانه متعهد شوند که حسب ارجاع هیأت و مرکز،خدمات حقوقی و کارشناسی لازم را برای متهمان، شاکیان و اصحاب دعوایی که امکانات مالی لازم را برای استخدام وکیل و کارشناس ندارند به صورت مجانی یا با نرخهای کمتر و شرائط سهل انجام دهند.
تبصره 3- آن دسته از مشاوران حقوقی که دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد به بالا میباشند میتوانند درخواست صدور پروانه تخصصی در رشتهای که در آن رشته مدرک تحصیلی خود را اخذ کردهاند بنمایند؛در چنین صورتی حق الوکاله و حق المشاوره آنها در پروندههای مرتبط با رشته تخصصی آنان 25%بیش از مبالغ مذکور در ماده 26 خواهد بود.
تبصره- مرجع اعمال این تنبیهات پس از بررسی و کارشناسی و اظهار نظر مرکز هیأت موضوع ماده (2)آییننامه خواهد بود.