آیین‌نامه اجرائی قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری
مصوب 1382/2/7 هیأت وزیران
فصل اول کلیات
ماده 1 - در این آیین‌نامه،واژه‌های اختصاری زیر در مفاهیم مشروح مربوط به کار میرود:
الف‌قانون:«قانون کانون کارشناسان رسمی دادگستری».
بکانون:«کانون کارشناسان رسمی دادگستری».
ج‌شورای عالی:«شورای عالی کارشناسان رسمی».
ماده 2 - ملاک تعیین کارشناس رسمی مقیم در مورد تعیین نصاب تشکیل کانون در مراکز هر استان،محل اقامتی میباشد که در پروانه کارشناسی آنان تعیین گردیده است.
ماده 3 - معیار تشخیص نزدیکترین کانون،فاصله نزدیکترین مرکز هر استان با مرکز استان دیگر،بر اساس جداول تعیین فاصله شهرها که به وسیله وزارت راه‌وترابری تهیه میشود بوده و در صورت بروز هرگونه ابهام و اختلاف در تشخیص نزدیکترین کانون،نظر شورای عالی ملاک عمل میباشد.
فصل دوم‌شورای عالی
ماده 4 - تعداد نصاب هر کانون برای عضویت در شورای عالی،متناسب با تعداد کارشناسان رسمی آن کانون،حداقل سه ماه قبل از برگزاری انتخابات در هر دوره انتخاباتی به وسیله شورای عالی تعیین و اعلام میگردد.
ماده 5 - نصاب کانونها برای عضویت در شورای عالی با در نظر گرفتن نسبت کل کارشناسان رسمی به تعداد هجده نفر اعضاء شورای عالی تعیین میگردد.چنانچه تعداد کارشناسان رسمی یک کانون(اعم از کارشناسان آن استان و کارشناسان استان دیگری که به دلیل نداشتن کانون مستقل عضو آن کانون محسوب میگردند)کمتر از نصاب لازم برای معرفی یک عضو باشند،کارشناسان آن کانون به ترتیب با کارشناسان نزدیکترین کانون یا کانونهای دیگر تجمیع و تعداد نصاب اعضاء برای شورای عالی تعیین خواهد شد.
تبصره- پس از تعیین و اعلام تعداد نصاب اعضاء هر کانون،داوطلبان عضویت در شورای عالی یک ماه مهلت دارند تا در کانون مربوط داوطلبی خود را ثبت نمایند.کانونها موظفند ظرف حداکثر پانزده روز از تاریخ پایان مهلت ثبت‌نام،اسامی و آخرین وضعیت پروانه کارشناسی داوطلبان را به شورای عالی و در دوره اول به کانون استان تهران اعلام نمایند.
ماده 6 - شورای عالی بلافاصله پس از وصول تمامی اسامی داوطلبان که ثبت‌نام کرده‌اند فهرست اسامی و وضعیت پروانه آنان را در اختیار کمیسیون تشخیص صلاحیت موضوع ماده (13)قانون قرار میدهد.
تبصره 1- داوطلبان باید در زمان ثبت‌نام و اخذ رأی دارای پروانه معتبر کارشناسی بوده و در حالت تعلیق نباشند.
تبصره 2- شورای عالی پس از اخذ نظر کمیسیون ماده (13)بلافاصله فهرست اسامی داوطلبان واجد شرائط را به کانونهای مربوط اعلام مینماید.داوطلبانی که صلاحیت آنها رد شده میتوانند از تاریخ اعلام کانون مربوط به آنان،ظرف مدت پنج روز اعتراض خود را به کانون مربوط تسلیم نمایند.کانون مزبور بلافاصله اعتراضات واصله را به کمیسیون ماده (13) منعکس نموده و کمیسیون یادشده ظرف یک هفته نظریّه قطعی خود را به کانون مربوط اعلام خواهد کرد.
ماده 7 - به منظور انتخاب اعضاء شورای عالی پس از تعیین نصاب هر استان در روز و ساعت معینی در کانون مربوط در سراسر کشور انتخابات برگزار میشود.کارشناسان رسمی دادگستری عضو کانون مربوط میتوانند به تعداد دوبرابر نصاب تعیین‌شده به کاندیداهای مورد نظر خود رأی دهند.انتخاب‌شوندگان به ترتیب فوق در جلسه‌ای که در محل شورای عالی تشکیل میشود و تاریخ آن از قبل تعیین و به اطلاع منتخبین رسیده از بین خود 18 نفر را به عنوان اعضاء شورای عالی انتخاب مینمایند.در هر صورت تعداد انتخاب‌شدگان در استان باید دوبرابر نصاب تعیین شده باشد.
تبصره 1- کلیه هجده نفر باقیمانده از منتخبان مرحله اول،به عنوان«افراد ذخیره» کانونهای مربوط در شورای عالی محسوب میگردند تا چنانچه اعضاء اصلی کانون مربوط به هر دلیل از جمله فوت،استعفاء،تعلیق،ابطال پروانه کارشناسی یا غیبت غیرموجه عضویت خود را از دست دهند،«افراد ذخیره»آن کانون که به ترتیب حائز اکثریت آراء بوده برای بقیه مدت به عضویت اصلی شورای عالی درآیند.
تبصره 2- چنانچه«افراد ذخیره»نیز به دلائل فوق وجود نداشته باشند،انتخابات میان دوره‌ای در کانون مربوط انجام شده و دوبرابر نصاب تعیین‌شده مذکور انتخاب و معرفی میگردند تا در شورای عالی با حضور تمامی اعضاء اصلی و نیز«افراد ذخیره»کانونها که حداکثر سیوشش نفر خواهند بود،اعضاء اصلی مورد نیاز تا حد نصاب را انتخاب نمایند.در هر صورت رعایت نصاب تعیین‌شده برای کانونها اعم از اصلی و ذخیره باید مد نظر باشد.بقیه منتخبان مذکور،«افراد ذخیره»کانون مربوط برای باقیمانده مدت محسوب میگردند.
ماده 8 - مسؤولیت اجراء انتخابات به عهده شورای عالی خواهد بود.معرفی کارشناسان موضوع ماده (13)قانون به رئیس قوّه قضائیه و اجراء انتخابات شورای عالی و کلیه وظائفی که در قانون و این آیین‌نامه به عهده شورای عالی است،در دوره اول و قبل از تشکیل شورای عالی به عهده کانون استان تهران میباشد.
ماده 9 - محل برگزاری مرحله اول انتخابات شورای عالی،کانون استانها و در مرحله دوم کانون استان تهران یا شورای عالی میباشد.در مواردی که طبق قسمت اخیر ماده (5)این آیین‌نامه دو یا چند کانون و نمایندگی با یکدیگر تجمیع و رأی میدهند،محل برگزاری مرحله اول انتخابات در کانونهای مذکور خواهد بود که اعضاء هر کانون برای اخذ رأی به کانون استان خود مراجعه مینمایند.حائزان اکثریت آراء در این محاسبه کارشناسی میباشد که بیشترین رأی را در صندوق کانونهای مذکور کسب نموده باشد،اعم از آراء اعضاء مقیم کانونها و آراء اعضای استانهای دیگری که به دلیل نداشتن کانون مستقل عضو نمایندگی آن کانون میباشند.
ماده 10 - به منظور همکاری و هماهنگی کانونها در امر انتخابات شورای عالی و انتخاب سی و شش نفر مربوط(هجده نفر اعضاء اصلی و هجده نفر افراد ذخیره)،بدوا با تشکیل مجمع عمومی مرکب از اعضاء هیأت مدیره کلیه کانونهای کشور که به دعوت کانون استان تهران تشکیل میگردد از بین کارشناسان معتبر نسبت به تعیین«هیأت نظارت بر انتخابات شورای عالی»برای هر استان به پیشنهاد هریک از هیأت مدیره‌های استانها اقدام میگردد.تعداد اعضاء هیأت نظارت مذکور باید به نحوی باشد که برای هر استان لا اقل سه نفر به عنوان ناظر بر انتخابات،به شرط آنکه ناظران خود داوطلب عضویت در شورای عالی نباشند،انتخاب شوند. نحوه تشکیل،حد نصاب،اداره جلسه و سایر ضوابط مجمع عمومی هیأت مدیره کانونها،طبق نظامات و تشریفات مقرر در قانون و این آیین‌نامه میباشد که برای مجامع عمومی پیش‌بینی شده است.
ماده 11 - انتخابات اعضاء شورای عالی در یک روز و ساعت معیّن در کل کشور انجام و صندوق اخذ رأی در محل کانونهای مربوط یا نمایندگیهای کانون ذیربط مستقر میگردد. کارشناسان واجد شرائط رأی دادن در ساعات تعیین‌شده برای تکمیل تعرفه منضم به رأی و اخذ برگ مخصوص رأیگیری شخصا با در دست‌داشتن پروانه کارشناسی معتبر در محل صندوق کانون استان یا نمایندگی مربوط مراجعه و به طور مخفیانه رأی خواهند داد.صندوقها باید قبلا با نظارت ناظران منتخب مجمع عمومی هیأت مدیره‌ها لاک و مهر شده و برگهای آراء نیز قبلا توسط ناظران مذکور امضاء و مهر گردد.
تبصره- مجمع عمومی هیأت مدیره استانها میتوانند در صورت داشتن امکانات اخذ رأی در استانهائی که در آنها کانون تشکیل نشده و به صورت نمایندگی یکی از کانونها اداره میشوند ناظران را معرفی و در همان روز و ساعت و تاریخ اخذ رأی،در استانهای مذکور نیز صندوق اخذ رأی مستقر نمایند.
ماده 12 - پس از خاتمه مهلت اخذ رأی،صندوقها در محل کانون یا محل نمایندگی مربوط،با حضور ناظران منتخب مجمع عمومی هیأت مدیره کانونها و دو نفر نمایندگان هیأت مدیره کانون مربوط که خود داوطلب انتخاب در شورای عالی نمیباشند،مفتوح گردیده، شمارش و قرائت آراء انجام میگیرد.سپس اسامی منتخبان بر اساس آراء مأخوذه صندوق یا صندوق‌های اخذ رأی آن استان به ترتیب آراء مکتسبه صورت‌مجلس و به امضاء اعضاء جلسه رسیده و برای شورای عالی ارسال میشود.
ماده 13 - اولین جلسه شورای عالی،حداکثر پانزده روز پس از انتخابات مرحله دوم،با حضور کلیه اعضاء اصلی تشکیل میگردد.در این جلسه،اعضاء از بین خود رئیس،نایب رئیس، خزانه‌دار،کارپرداز،دو نفر منشی و دو نفر بازرس با اکثریت آراء انتخاب مینمایند.
تبصره 1- دعوت اعضاء برای تشکیل جلسه به وسیله رئیس شورای عالی صورت میگیرد و در اولین دوره به دعوت رئیس کانون استان تهران میباشد.
تبصره 2- چنانچه در جلسه اول همه اعضاء شرکت ننمایند،ظرف یک هفته جلسه بعدی تشکیل و با حضور نصف به علاوه یک اعضاء اصلی رسمیت خواهد یافت.رأی دوسوم حاضران در جلسه معتبر است.
تبصره 3- جلسات شورای عالی در هر ماه یک بار تشکیل میشود و در صورت ضرورت جلسات فوق العاده تشکیل خواهد شد.
ماده 14 - چگونگی ایجاد تشکیلات سازمانی و تقسیم وظائف اعضاء شورای عالی طبق دستورالعمل داخلی شورای مزبور صورت خواهد گرفت.
ماده 15 - عضویت در شورای عالی افتخاری است و بابت عضویت و شرکت در جلسات حق‌الزحمه‌ای پرداخت نمیشود.
تبصره- چنانچه هریک از اعضاء به تشخیص و تصویب شورای عالی به صورت موظف در این شورا مشغول به کار گردند،با تصویب شورای یادشده حق الزحمه‌ای متناسب برای دوران اشتغال به آنان پرداخت میگردد.
ماده 16 - هزینه‌های جاری شورای عالی در بودجه‌ای که همه ساله توسط شورای مزبور تصویب میگردد،از محل درآمد کانون استانها به نسبت بودجه سالانه هر کانون تأمین میشود. کانونها مکلّف به پرداخت این هزینه‌ها در ظرف سال میباشند.
ماده 17 - شورای عالی میتواند از طریق کانونهای مستقل مربوط،محدوده مورد عمل کارشناسان رسمی را به حوزه معینی منحصر نماید.کارشناسان رسمی موظفند نظاماتی را که از طریق شورای عالی با رعایت قانون و این آیین‌نامه اعلام میگردد رعایت نمایند.
ماده 18 - شورای عالی میتواند از میان کارشناسان رسمی کانونهای کشور در هر رشته، هیأت یا هیأت‌هایی مرکب از حداقل سه نفر کارشناس رسمی به عنوان کمیسیونهای مشورتی علمی و فنی کارشناسان آن رشته انتخاب نماید تا ضمن همکاری لازم در تهیه سؤالات آزمون و نیز اعطاء صلاحیت اولیه یا اضافی به کارشناسان رسمی یا متقاضیان کارشناسی،نظر مشورتی خود را به شورای عالی و یا به کانونهائی که شورای عالی به آنها تفویض اختیار نموده اعلام نمایند.
ماده 19 - به منظور هماهنگی و امکان استفاده از کارشناسان رسمی کشور در دعاوی خارجی و محاکم و مراجع بین المللی،شورای عالی موظف است کارت و پروانه کارشناسان رسمی کل کشور را علاوه بر زبان فارسی به زبان انگلیسی نیز تهیه و جهت استفاده آنها در اختیار کانونهای کشور قرار دهد.
ماده 20 - اعضاء شورای عالی برای مدت چهار سال با رأی کارشناسان رسمی کل کشور انتخاب میشوند و انتخاب مجدد تنها برای یک دوره دیگر بلا مانع است.
ماده 21 - مکاتبات شورای عالی صرفا از طریق رئیس شورا و در غیاب وی با نایب رئیس خواهد بود.
ماده 22 - مقررات،دستورالعملها و ضوابطی که در حدود مقررات قانون و این آیین‌نامه توسط شورای عالی تصویب و ابلاغ میگردد و همچنین در کلیه مواردی که در اجراء این آیین‌نامه ابهاماتی پیش آید،نظر شورای عالی که با در نظر گرفتن مقررات قانون و این آیین‌نامه اعلام میگردد معتبر بوده و برای کلیه کارشناسان رسمی کانونها و مراجع مربوط لازم الرعایه میباشد.
فصل سوم‌مجامع عمومی
ماده 23 - اعضاء مجامع عمومی هر کانون از کارشناسان رسمی آن کانون و همچنین کارشناسان رسمی نزدیکترین استان مجاور که به لحاظ فقدان کانون مستقل عضو آن کانون هستند و دارای پروانه کارشناسی معتبر بوده و در حال تعلیق نباشند تشکیل میگردد.
ماده 24 - چنانچه مجامع عمومی بر اساس بند«الف»ماده (6)قانون در دومین جلسه نیز نصاب لازم را نداشته باشند،دعوت از اعضاء تا تشکیل مجمع با نصاب لازم قانونی تجدید میشود.
ماده 25 - در هیچیک از مجامع،وکالت از اعضاء دارای اعتبار نمیباشد.
ماده 26 - در مواردی که مهلت تشکیل مجمع عمومی عادی گذشته و به هر دلیل از جمله عدم حد نصاب قانونی در جلسات اول و دوم مجمع عمومی عادی رسمیت نیافته و منتج به نتیجه نشده باشد مجمع عمومی فوق العاده تشکیل میگردد.
ماده 27 - در مواردی که نیاز به انتخابات میان‌دوره‌ای باشد و همچنین در سایر مواردی که ضرورت تشکیل مجمع فوق العاده را با رعایت دیگر مقررات قانون بنا به تشخیص هیأت مدیره کانون مربوط ایجاب نماید و تصمیمات متخذه جزو وظائف مجمع عمومی عادی نباشد،مجمع عمومی فوق العاده تشکیل میگردد.
ماده 28 - نصاب رسمیت جلسات مجامع عمومی عادی در مورد جلسات مجامع عمومی فوق العاده نیز لازم الرعایه است.
ماده 29 - مهلت ثبت‌نام داوطلبان برای عضویت در هیأت مدیره کانون و بازرسان و دادستان انتظامی قبل از تشکیل مجامع عمومی،از سوی شورای عالی از طریق درج در یکی از روزنامه‌های کثیر الانتشار اعلان و توسط کانون مربوط اعلام میگردد.داوطلبان باید در مهلت تعیین‌شده به صورت کتبی تقاضای خود را در دفتر کانون مربوط ثبت نمایند.
ماده 30 - منظور از شهر محل کانون مندرج در تبصره(1)ماده (9)قانون،حوزه فعالیت کارشناس میباشد که در پروانه کارشناسی وی مشخص شده است.
ماده 31 - پس از پایان مهلت ثبت‌نام داوطلبان،دفتر کانون مربوط موظف است تقاضاهای ثبت شده و وضع پروانه داوطلبان و مشخصات کامل آنان را در اختیار کمیسیون ماده (13)قانون قرار دهد.کمیسیون موظف است ظرف مدت هفت روز شرائط داوطلبان را با شرائط مندرج در ماده (9)قانون تطبیق و نظر خود را به کانون مربوط اعلام نماید.
ماده 32 - این ماده به موجب تصویبنامه 1384/2/28 هیأت دولت لغو شده است.
ماده 33 - پس از اعلام اسامی داوطلبان واجد صلاحیت،مجمع عمومی در مهلت مقرر قانونی تشکیل میگردد و برای انتخاب رئیس و منشیان،از بین اعضاء حاضر در مجمع یک نفر به عنوان رئیس سنی و یک نفر منشی اداره جلسه را به عهده میگیرند و سپس رئیس و دو نفر منشی مجمع عمومی از سوی حاضران در مجمع و از بین اعضاء حاضر انتخاب میشوند.
ماده 34 - هیأت نظارت از بین اعضاء حاضر در جلسه مجمع عمومی انتخاب میگردند. داوطلبان برای هیأت مدیره،بازرسان و دادستان انتظامی نمیتوانند به عضویت هیأت نظارت انتخاب شوند.
ماده 35 - اعضاء شورای عالی و هیأت مدیره کانونها و سایر اعضاء ارکان کانونها موظفند همانند سایر کارشناسان رسمی ضمن اقدام برای تمدید به موقع پروانه کارشناسی خود،سایر نظامات مربوط را از طریق کانون ذیربط رعایت نمایند.
ماده 36 - وظائف هیأت رئیسه و هیأت نظارت مجامع عمومی عبارتند از:
الف‌ایجاد نظم در برگزاری انتخابات.
ب‌توزیع اوراق اخذ رأی پس از امضاء و مهر نمودن.
ج‌مراقبت در جمع‌آوری،شمارش و قرائت آراء.
دتنظیم و امضاء صورت‌جلسه برگزاری انتخابات و تهیه فهرست منتخبان به ترتیب تعداد آراء مکتسبه.
هاعلام نتیجه انتخابات به شورای عالی جهت صدور احکام مربوط.
تبصره- هیأت نظارت مکلّف است قبل از اخذ رأی صندوق خالی اخذ آراء را به رؤیت مجمع عمومی رسانیده و سپس آن را لاک و مهر نماید.
ماده 37 - انتخابات به صورت جمعی و مخفی انجام میگیرد و رأی باید روی اوراق چاپی دو قسمتی تأییدشده به مهر و امضاء هیأت نظارت به شرح زیر نوشته شود:
در قسمتی از ورقه که نزد کانون باقی میماند مشخصات کامل رأیدهنده شامل موارد ذیل ثبت میگردد:
الف‌نام و نام‌خانوادگی و نام پدر.
ب‌شماره پروانه کارشناسی.
ج‌نام کانون محل اخذ رأی.
دامضاء رأیدهنده.
پس از ثبت مشخصات مذکور،قسمت دوم ورقه که باید فاقد هرگونه امضاء شماره و علامت مشخصه بوده و فقط دارای محل مناسب و کافی برای درج اسامی به تعداد اعضاء اصلی و علی البدل ارکان کانون باشد،از ورقه جدا و به رأیدهنده تسلیم میگردد،تا رأی خود را در آن به صورت مخفی نوشته و در صندوق بیاندازد.
ماده 38 - پس از پایان مهلت اخذ رأی،صندوق آراء توسط هیأت رئیسه مجمع عمومی و هیأت نظارت مفتوح و آراء مأخوذه شمارش و قرائت میشود و فهرست منتخبان به ترتیب آراء مأخوذه تهیه و امضاء میگردد.
تبصره- آراء قرائت‌شده مجددا در صندوق ضبط و توسط هیأت نظارت لاک و مهر میگردد و تا پایان رسیدگی به اعتراضات احتمالی و اعلام نتیجه قطعی انتخابات محفوظ میماند تا در صورت نیاز به بازبینی و بازرسی مورد استفاده قرار گیرد و سپس معدوم میشود.
ماده 39 - مدت اعتراض،از جریان انتخابات تا سه روز پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات میباشد و اعتراض از کسانی پذیرفته میشود که در مجمع عمومی حضور داشته‌اند.
ماده 40 - اعتراض به صورت کتبی به کانون مربوط تسلیم و در جلسه‌ای مرکب از هیأت رئیسه مجمع عمومی و هیأت نظارت و نماینده شورای عالی رسیدگی میشود.رأی اکثریت حاضران معتبر میباشد.
ماده 41 - کانون مربوط ظرف سه روز از تاریخ قطعیشدن انتخابات،اسامی منتخبان را به شورای عالی ارسال کرده و شورای مزبور احکام لازم را در اسرع وقت صادر و ابلاغ مینماید.
ماده 42 - چنانچه در جلسه رسیدگی به اعتراضات،اعتراض وارد تشخیص داده شود، مراتب جهت اتخاذ تصمیم لازم به شورای عالی اعلام میگردد.
فصل چهارم‌هیأت مدیره
ماده 43 - اعضاء اصلی هیأت مدیره کانون به ترتیب تعداد آراء مکتسبه از بین منتخبان تعیین و بقیه نیز به ترتیب تعداد آراء و تا حد نصاب مقرر در ماده (10)قانون عضو علی البدل خواهند بود.
ماده 44 - اولین جلسه هیأت مدیره منتخب ظرف حداکثر یک هفته پس از صدور احکام اعضاء توسط شورای عالی به ترتیب به دعوت رئیس،نایب رئیس هیأت مدیره قبلی و یا ناظر شورای عالی در مجمع عمومی با حضور تمامی اعضاء تشکیل و نسبت به انتخاب رئیس و نایب رئیس و منشی و مسؤول امور مالی تصمیم‌گیری خواهند نمود.
تبصره 1- چنانچه در جلسه اول تمامی اعضاء حضور نیابند جلسه بعدی ظرف یک هفته با رعایت نصاب مندرج در ماده (10)قانون تشکیلیافته و مسؤولان یادشده،انتخاب میگردند.
تبصره 2- جلسات هیأت مدیره باید حداقل هر پانزده روز یک بار تشکیل و خلاصه مذاکرات و نتیجه تصمیمات قرائت و تصویب و سپس صورت‌جلسه به امضاء حاضران در جلسه برسد.
ماده 45 - از اعضاء اصلی و علی البدل جهت شرکت در جلسات هیأت مدیره دعوت به عمل میآید و اعضاء علی البدل در صورتی حق رأی خواهند داشت که به علت عدم حضور اعضای اصلی حد نصاب قانونی حاصل نشده باشد.در این صورت تا حصول نصاب قانونی اعضای علی البدل به ترتیب آراء به عنوان اعضاء اصلی صرفا در همان جلسه حق رأی خواهند داشت.
ماده 46 - در صورت فوت یا استعفاء و یا سلب صلاحیت و یا غیبت غیرموجه در شش جلسه متوالی و یا هر دلیل قانونی دیگر که باعث برکناری عضو اصلی شود،عضو علی البدلی که دارای بیشترین رأی بوده به عنوان عضو اصلی جایگزین میگردد و حکم وی با معرفی رئیس کانون توسط رئیس شورای عالی صادر میشود.
ماده 47 - هیأت مدیره هر کانون مکلّف است هزینه متناسبی را که شورای عالی برابر تبصره ذیل ماده (30)قانون به عنوان سهم آن کانون از هزینه‌های جاری شورای عالی تعیین و ابلاغ مینماید همه ساله در بودجه خود منظور و به تدریج طی سال مالی مربوط حداکثر تا پایان سال مالی به شورای عالی بپردازد.
ماده 48 - هیأت مدیره هر کانون موظف است به منظور اطمینان از ارتقای کیفیت خدمات حرفه‌ای کارشناسان کانون مربوط،هماهنگی در روشهای انجام کارشناسی،کیفیت گزارشهای کارشناسی،پیشگیری از رفتار ناسازگار با شؤون حرفه‌ای و ضرورت گذراندن دوره‌های بازآموزی کارشناسان عضو،همچنین دقت در رعایت مقررات قانونی،آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرائی و ضوابط و نظامنامه‌های تدوینی و تصویبی شورای عالی،بر کار حرفه‌ای کارشناسان رسمی آن کانون نظارت مستمر نماید.
نظارت کانون بر فعالیتهای حرفه‌ای اعضاء با جلب‌نظر گروههای تخصصی ذیربط انجام میگیرد.
کارشناسان رسمی موظفند پرونده‌ها،اطلاعات،مدارک مورد نیاز را برای رسیدگی در اختیار کانون و گروههای مذکور قرار دهند.گزارشها و مدارک مربوط جزو اسناد طبقه‌بندی شده محسوب و به کارگیری و یا افشای آن در غیر مورد ممنوع میباشد.
فصل پنجم‌بازرسان
ماده 49 - وظائف و اختیارات بازرسان در شورای عالی عبارتست از:
الف‌مانند سایر اعضاء شورای عالی در جلسات شورای مزبور با داشتن حق رأی شرکت نموده و در تعیین خط مشی و سایر تصمیمات سهیم میباشند.
ب‌هر زمان که لازم بدانند میتوانند امور مالی شورای عالی را مورد بررسی و حسابرسی قرار داده و اگر در زمینه نگهداری حسابها و مسائل مالی به مواردی از وجود نقص و یا سوءجریان برخورد نمودند موضوع را به رئیس شورای عالی جهت طرح در جلسات آن شورا گزارش نمایند و چنانچه رئیس شورای عالی از طرح موضوع خودداری نماید،بازرسان میتوانند موضوع نواقص احتمالی را مستقیما در شورای عالی مطرح نمایند.
ماده 50 - وظائف و اختیارات بازرسان در هیأت مدیره کانونها به شرح زیر است:
الف‌بازرسان میتوانند در جلسات هیأت مدیره بدون داشتن حق رأی شرکت نمایند.
ب‌بازرسان اختیار دارند بدون دخالت در امور اجرائی بر عملیات کانون نظارت داشته و دفاتر و اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز را بدون آنکه وقفه‌ای در فعالیتهای اجرائی کانون ایجاد شود مطالبه و مورد بررسی قرار دهند.
ج‌بازرسان موظفند صورتهای مالی مصوب هیأت مدیره کانون را که حداقل دو هفته قبل از تشکیل مجمع عمومی سالیانه تهیه و در اختیارشان قرار میگیرد،مورد رسیدگی قرار داده و نظر خود را ظرف حداکثر پنج روز قبل از تشکیل مجمع عمومی در اختیار هیأت مدیره جهت طرح در مجمع عمومی قرار دهند و گزارش سالیانه خود را بر اساس ماده (20)قانون به مجمع عمومی ارائه نمایند.
فصل ششم‌آزمون،کارآموزی،صدور پروانه کارشناسی
ماده 51 - شورای عالی همه ساله طی یک نوبت آگهی که حداقل در دو روزنامه کثیر الانتشار کشور منتشر میشود تعداد کارشناسان مورد نیاز در رشته‌های مختلف را به تفکیک نیاز استانها اعلان خواهد نمود.
تبصره 1- شورای عالی قبل از انتشار آگهی نظرات ادارات کل دادگستریهای استانها و کانونها را در مورد نیاز استان مربوط کسب و بر مبنای آن تصمیم مقتضی اتخاذ مینماید.
تبصره 2- کانونها میتوانند آگهی منتشره از سوی شورای عالی در بخش مربوط به حوزه فعالیت خود را در یک روزنامه محلی نیز منتشر نمایند.
ماده 52 - داوطلبان درخواست پروانه کارشناسی باید تقاضای خود را با مشخصات زیر به دفتر کانون مربوط یا دفتر نمایندگی استانهائی که کانون کارشناسان در آن استان تشکیل داده است تسلیم نمایند:
الف‌مشخصات کامل داوطلب.
ب‌محل اقامت داوطلب برای ابلاغ اوراق.
ج‌تصریح به نداشتن سوء پیشینه.
دتعهد به عدم اعتیاد به افیون و مواد مخدر.
همدرک تحصیلی مورد نیاز و چنانچه دانشنامه از دانشگاههای خارج از کشور اخذ شده باشد ارائه تأییدیه از مرجع ذیصلاح.
ورشته مورد درخواست پروانه کارشناسی.
زمحل مورد درخواست برای کارشناسی.
ح‌اعلام آدرس و مشخصات دو نفر معرف.
طگواهی از مراجع معتبر مورد قبول کانونها مبنی بر داشتن پنج سال سابقه کار تجربی در رشته مورد تقاضا بعد از اخذ مدرک تحصیلی لیسانس در رشته مورد تقاضا با توجه به بند«و»ماده (15)قانون و در مورد رشته‌هایی که دانشنامه لیسانس مربوط نداشته باشد اخذ گواهی از مراجع معتبر مورد قبول کانونها مبنی بر پانزده سال سابقه کار تجربی در رشته مورد تقاضا با داشتن مدرک کارشناسی یا بالاتر در هر رشته و در خصوص متقاضیان مشمول تبصره (2)ماده (15)قانون ارائه گواهی ده سال سابقه در امور ثبتی یا نقشه‌برداری ثبتی.
ماده 53 - به منظور انتخاب کارشناسان مورد نیاز از لحاظ علمی و تجربی و صلاحیت اولویتهای اخلاقی و سایر موارد مقرر در ماده (15)قانون،در هر دوره آزمون شورای عالی کسانی را که در آزمون علمی و تجربی موفق و نصاب نمره قبولی کسب کرده‌اند به کمیسیون ماده (13)قانون معرفی مینماید.
ماده 54 - برگزاری آزمون به صورت کتبی و شفاهی خواهد بود و منابع سؤالات امتحانی عبارتست از منابع کتب دانشگاهی در رشته مربوط که با رعایت استانداردها و تجارب لازم مربوط به هر رشته انتخاب و معرفی میگردد.
تبصره- موعد اعلام نتیجه قبولی داوطلبان حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ اخذ آزمون میباشد.
ماده 55 - داوطلبان کارشناسی که جهت اخذ پروانه کارشناسی انتخاب میگردند موظفند،دوره کارآموزی خود را زیر نظر کارشناس راهنما که از سوی کانون مربوط معرفی میگردد با موفقیت بگذرانند.کارشناس راهنما هر سه ماه یک بار نظر خود را نسبت به کارآموز به کانون مربوط گزارش مینماید و در صورتی که نظر کارشناس راهنما نسبت به کارآموز منفی باشد دوره کارآموزی برای مدتی که لازم باشد اضافه میگردد.
تبصره- وظائف کارآموز عبارتست از انجام امور کارشناسی آموزشی و مطالعه قوانین و مقررات مربوط و شناخت وظائف کارشناسی که از سوی کارشناس راهنما به وی محول میگردد و موفقیت در کلاسهای آموزشی که از طرف کانونها تشکیل میشود.
ماده 56 - دستورالعمل جزئیات طرح سؤالات آزمون،نحوه برگزاری آزمون،نصاب نمره قبولی،مصاحبه علمی و تجربی،کارآموزی و نظارت بر آن و همچنین مقررات رشته‌ها و گروههای کارشناسی و تشکیل نمایندگی کانون استانها و شهرستانها،به وسیله شورای عالی تدوین،تصویب و جهت اجراء به کانونها ابلاغ میگردد.
فصل هفتمکمیسیون صلاحیت و اولویتهای اخلاقی
ماده 57 - به منظور تطبیق موارد مندرج در مواد(9)و(15)قانون و گزینش صلاحیت اولویتهای اخلاقی متقاضیان کارشناسی و همچنین اظهار نظر در خصوص صلاحیت داوطلبان عضویت در ارکان کانون و عضویت در شورای عالی کمیسیونی به شرح مندرج در ماده (13) قانون تشکیل میگردد که اهم وظائف آن به شرح ذیل میباشد:
الف‌تطبیق شرائط داوطلبان کارشناسی(متقاضیان امر کارشناسی)با مواد مندرج در ماده (15)قانون و گزینش صلاحیت اولویتهای اخلاقی و اعلام نتیجه به شورای عالی.
ب‌تطبیق شرائط داوطلبان عضویت در ارکان کانون با شرائط مندرج در ماده (9)قانون و اعلام نظریّه خود ظرف مهلت هفت روز به کانونهای مربوط.
ج‌تطبیق شرائط داوطلبان عضویت در شورای عالی با شرائط مندرج در بندهای یادشده در ماده (27)قانون و اعلام نظر در مهلت هفت روز به شورای عالی.
ماده 58 - واحد حراست کانون مکلّف است هرگونه همکاری را با کمیسیون ماده (13)قانون به عمل آورده و تحقیقات مورد نظر کمیسیون را در مهلتی که تعیین میشود انجام و نتیجه را اعلام دارد.همچنین کلیه مراجع قضائی و انتظامی،وزارتخانه‌ها،سازمانها،مؤسسات،شرکتها،بانکها، شهرداریها،بنیادها،نهادهای انقلاب اسلامی و اشخاص حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی و سایر مراجع عمومی و دولتی که شمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام یا ذکر صریح نام است موظفند به استعلامات کمیسیون ماده (13)و حراست کانون پاسخ داده و همکاریهای لازم را معمول دارند.
تبصره- در صورتی که وزارت اطلاعات در مهلت مقرر در تبصره(ه)ماده (15)به استعلامات انجام‌شده پاسخ ندهد،کمیسیون بر اساس اطلاعات کسب‌شده تصمیم مقتضی اتخاذ خواهد نمود.
فصل هشتم‌دادسرا و دادگاه‌های انتظامی
ماده 59 - شکایت از تخلفات کارشناس رسمی باید کتبی و با امضاء شاکی بوده و حاوی مشخصات زیر باشد:
الف‌نام و نشانی شاکی.
ب‌موضوع شکایت با تصویر گزارش کارشناس و ذکر مدارک مورد استناد.
شکایت در دفتر کانون مربوط ثبت میشود و هیأت مدیره کانون عند الاقتضاء شکایت را جهت رسیدگی و اظهار نظر به دادسرای انتظامی کانون کارشناسان رسمی ارسال مینماید.
ماده 60 - در صورتی که دادسرای انتظامی پس از اقدامات اولیه و بررسی و تفهیم اتهام به تعقیب کارشناس معتقد باشد،کیفرخواست صادر و ضمن ارسال به دادگاه انتظامی کانون کارشناسان رسمی،یک نسخه از آن را ظرف مهلت ده روز از طریق کانون مربوط به وسیله پست سفارشی پیشتاز به کارشناس ابلاغ مینماید.کارشناس میتواند ظرف مهلت یک ماه از تاریخ ابلاغ پاسخ خود را کتبا از طریق دفتر کانون و یا مستقیما به دفتر دادگاه انتظامی تسلیم نماید.
ماده 61 - در صورتی که دادسرا یا دادگاه‌های انتظامی کانون حضور شاکی یا کارشناس را برای ادای توضیحات و کشف حقیقت لازم بدانند حسب مورد احضاریه صادر مینمایند.عدم حضور در وقت مقرر بدون عذر موجه مانع از رسیدگی و اتخاذ تصمیم نخواهد بود.
ماده 62 - عذر موجه برای کارشناس علاوه بر مقررات مندرج در ماده (41)قانون آیین دادرسی مدنی شامل دعوت دادگاه‌ها و مراجع قانونی دیگر جهت قرار کارشناسی یا ادای توضیحات نزد مراجع مذکور نیز میباشد.
ماده 63 - دادگاه‌های انتظامی پس از وصول پاسخ کارشناس یا انقضاء مهلتهای مذکور در ماده (59)وقت رسیدگی تعیین میکنند و از طریق دفتر دادگاه به اطلاع دادسرای انتظامی و کارشناس و ریاست کانون مربوط و در مورد دعاوی تجدید نظر به شورای عالی جهت معرفی دیگر اعضاء دادگاه خواهند رساند.اعضاء معرفیشده در هر پرونده تا پایان رسیدگی و صدور رأی قابل تعویض نخواهند بود.
عدم حضور کارشناس یا معاون دادسرای انتظامی مانع رسیدگی و صدور حکم نخواهد بود.
ماده 64 - چنانچه به نظر شورای عالی نیاز به شعبه یا شعب دیگر تجدید نظر انتظامی باشد،با درخواست رئیس شورای مزبور و تصویب رئیس قوّه قضائیه تشکیل خواهد شد.ارجاع پرونده به شعبه یا شعب تجدید نظر به عهده رئیس شعبه اول تجدید نظر است.
ماده 65 - در صورتی که مراجع قضائی از کارشناسان تخلفی مشاهده نمایند که قابل تعقیب در دادگاه انتظامی باشد مراتب را کتبا به کانون مربوط اطلاع میدهند.هرگاه کانون موضوع را قابل تعقیب تشخیص دهد پرونده را جهت رسیدگی به دادسرای انتظامی کانون ارجاع مینماید و چنانچه معتقد به تعقیب نباشد مراتب را به مرجع مذکور اطلاع میدهد.در صورتی که نظر کانون مورد پذیرش مرجع قضائی قرار نگیرد رأسا جهت رسیدگی به دادسرای انتظامی کانون ارجاع مینماید.
ماده 66 - مراجع قضائی رسیدگیکننده به شکایات علیه کارشناسان رسمی چنانچه عمل انتسابی را جرم ندانند لکن موضوع را منطبق با یکی از تخلفات مندرج در ماده (26) قانون تشخیص دهند پرونده را با صدور قرار مقتضی جهت رسیدگی به دادسرای انتظامی کانون مربوط ارسال خواهند نمود.
ماده 67 - کلیه شکایات واصله علیه اعضاء هیأت مدیره،دادستان و بازرسان کانونها به شورای عالی ارسال میگردد.شورای عالی موظف است موضوع را ضمن بررسیهای لازم عند الاقتضاء با سوابق امر در اجراء بند«ط»ماده (7)قانون جهت رسیدگی و اتخاذ تصمیم به دادسرای انتظامی قضات ارسال نماید.
ماده 68 - دادستان انتظامی هر کانون مکلّف است دوبرابر دادیاران مورد نیاز را از بین کارشناسان رسمی آن کانون انتخاب و معرفی نماید.هیأت مدیره کانون مربوط دادیاران مورد نیاز را تأیید و جهت صدور حکم انتصاب به دادستان انتظامی معرفی میکند.
تبصره- دادستان انتظامی کانون میتواند افرادی را از بین حقوقدانان پس از تأمین بودجه آنان از طریق هیأت مدیره و مجمع عمومی به عنوان معاون دادستان انتخاب و ابلاغ لازم صادر نماید.
ماده 69 - در صورتی که مراجع قضائی و انتظامی،وزارتخانه‌ها،ادارات،سازمانها، مؤسسات و شرکتهای دولتی و وابسته به دولت،بانکها،نهادها،بنیادها،شهرداریها و اشخاص حقیقی و حقوقی،کارشناس رسمی از کانونها خواسته باشند مکلفند دستمزد کارشناسی را در امور ارجاعی به حساب کانون یا نمایندگی کانون مربوط واریز نمایند تا پس از کسر پنج درصد (5%)سهم کانون و سایر کسورات قانونی ما بقی به کارشناس پرداخت گردد.
تبصره 1- در صورتی که به هر علت حق الزحمه کارشناسی در صندوق کانون تودیع نگردید مراجع مذکور در این ماده مکلفند پنج درصد(5%)سهم کانون را کسر و در وجه کانون واریز و به اطلاع کانون یا نمایندگی کانون مربوط برسانند.کارشناسان نیز موظفند فهرست پنج درصد(5%)وجوه مکسوره از حق الزحمه کارشناسیهای خود را به اطلاع کانون برسانند.
تبصره 2- کارشناسان متخلف از مفاد این ماده در حکم مرتکبان خلاف شؤون شغلی مصرح در بند«ه»ماده (26)قانون بوده و تحت تعقیب قانونی قرار خواهند گرفت.
ماده 70 - در تخلفات انتظامی که دو سال از تاریخ وقوع آن منقضی گردیده و تعقیب نشده باشد و یا دو سال از تاریخ آخرین اقدام انتظامی آن گذشته و منتهی به صدور حکم نشده، تعقیب موقوف خواهد شد. 2(3)