آیین‌نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها


مصوب 1386/3/2 هیأت وزیران
ماده 1 - در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مربوط به کار میرود:
الف‌قانون:قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغهامصوب 1374-و اصلاحیه آن- مصوب 1385-که از این پس در این آیین‌نامه به اختصار قانون نامیده میشود.
ب‌محدوده شهر،حریم شهر،محدوده شهرک و محدوده روستا:محدوده‌ای که بر اساس «قانون تعاریف محدوده و حریم شهر،روستا و شهرک و نحوه تعیین آنهامصوب 1384-» به تصویب مراجع قانونی ذیربط رسیده یا خواهد رسید.
پ‌طرح هادی روستا:طرحی که ضمن ساماندهی و اصلاح بافت موجود میزان و مکان گسترش آتی و نحوه نیازمندیهای عمومی روستایی را حسب مورد در قالب مصوبات طرحهای ساماندهی فضا و سکونتگاههای روستایی یا طرحهای جامع ناحیه‌ای تعیین مینماید.
ت‌اراضی زراعی و باغها:اراضی تحت کشت،آیش و باغات شامل آبی،دیم اعم از دائر و بائر که سابقه بهره‌برداری داشته باشد و اراضی تحت فعالیتهای موضوع تبصره(4)الحاقی که در حکم اراضی زراعی و باغها محسوب میشود.
ثکمیسیون:کمیسیون تبصره(1)ماده (1)قانون میباشد.
جکمیسیون تقویم:کمیسیون تبصره(3)الحاقی ماده (2)قانون میباشد.
چ‌تفکیک:در مقررات ثبتی عبارت است از تقسیم مال غیرمنقول به قطعات کوچکتر.
ح‌افراز:در اصطلاح قضایی و ثبتی عبارت است از جدا کردن سهم مشاع شریک یا شرکاء و یا تقسیم مال غیرمنقول مشاع بین شرکاء به نسبت سهم آنان.
خ‌تقسیم:اعم است از تفکیک و افراز و غیر آن.
دتغییر کاربری:هرگونه اقدام که مانع از بهره‌برداری و استمرار کشاورزی اراضی زراعی و باغها در قالب ایجاد بنا،برداشتن یا افزایش شن و ماسه و سایر اقداماتی که بنا به تشخیص وزارت جهاد کشاورزی تغییر کاربری محسوب شود.
ذمالک یا صاحب زمین:شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی که بر اراضی زراعی یا باغی با ارایه سند مالکیت یا گواهی اداره ثبت مشعر بر مالکیت بوده و یا موافق احکام قطعیت یافته صادره از محاکم قضایی مالکیت آنان محقق شده باشد و چنانچه اراضی مذکور در مناطق مشمول اعلان ثبت عمومی و اجباری نباشد و از قدیم الایام از سوی اشخاص به عنوان مالک مورد بهره‌برداری واقع و شورای اسلامی محل تصرف مالکانه(قاعده ید)متقاضی را تأیید نماید و مستثنی بودن اراضی مورد نظر از انواع اراضی ملی و دولتی به تأیید مراجع ذیصلاح رسیده باشد،مالک تلقی میشود.
رطرحهای تملک و داراییهای سرمایه‌ای مصوب مجلس شورای اسلامی(ملیاستانی): طرحهایی که دارای موافقتنامه مبادله شده بین دستگاه اجرایی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و یا استان(بنا به مورد)باشد.
زطرحهای خدمات عمومی موضوع ماده 2 قانون:طرحهای گردشگری و طرحهای غیرانتفاعی که مورد نیاز مردم باشد و قابلیت تملک خصوصی نداشته و عموم مردم بتوانند از آن بهره‌مند شوند.
س‌مجوز موضوع ماده (7)قانون:موافقتی اصولی یا جواز تأسیسی که توسط دستگاههای اجرایی ذیربط در چارچوب قوانین و مقررات مربوط صادر میشود.
ش‌مجوز یا پروانه ساخت موضوع ماده (8)قانون:موافقتی که توسط دستگاههای ذیربط در احداث بنا و تأمین و واگذاری خدمات و تأسیسات زیربنایی مانند آب،برق،گاز و تلفن صادر میشود.
ص‌اراضی داخل محدوده روستاهای دارای طرح هادی مصوب:محدوده شامل بافت موجود روستا و گسترش آتی آن در دور طرح هادی روستا میباشد.
ماده 2 - دبیرخانه کمیسیون در سازمان جهاد کشاورزی استان مستقر بوده و مدیر امور اراضی،دبیر کمیسیون میباشد.
تبصره- نماینده دستگاه اجرایی ذیربط جهت شرکت در جلسه کمیسیون بدون داشتن حق رأی از سوی دبیر دعوت خواهد شد.
ماده 3 - درخواست اشخاص حقیقی و حقوقی برای تغییر کاربری اراضی زراعی و باغها همراه مدارک ثابتکننده و قانونی مالکیت،جواز تأسیس یا موافقت اصولی طرح مورد نظر، نقشه عرصه مورد اجرای طرح،نظریه اداره کل حفاظت محیط زیست استان و حسب مورد پاسخ استعلام دستگاههای ذیربط در چارچوب ماده (7)قانون،تحویل دبیرخانه میگردد.
تبصره 1- درخواست دستگاههای مجری طرحهای تملک داراییهای سرمایه‌ای(طرحهای ملیاستانی)و طرحهای خدمات عمومی مورد نیاز مردم و گردشگری با ارایه مصوبه مرجع قانونی ذیربط و دو نسخه کروکی محل و نقشه عرصه در مقیاس 1/500 مورد اجرای طرح به صورت خارج از نوبت در کمیسیون مطرح خواهد شد.
تبصره 2- نحوه و چگونگی دریافت تقاضا،تشکیل و تکمیل پرونده اعم از استعلام‌های مورد نیاز،بررسی کارشناسی اولیه،مطرح نمودن درخواستها در کمیسیون،نگهداری سوابق و مصوبات و ابلاغ تصمیمات کمیسیون و کمیسیون تقویم به متقاضی بر اساس دستورالعملی خواهد بود که ظرف مدت دو ماه از سوی وزارت جهاد کشاورزی(سازمان امور اراضی)تهیه و ابلاغ میگردد.
تبصره 3- دبیرخانه کمیسیون موظف است در صورت عدم تکمیل مدارک مورد لزوم از سوی متقاضی ظرف یک ماه از تاریخ ثبت درخواست،پرونده را از دستور کار کمیسیون خارج نماید.بدیهی است در صورت ارایه مدارک و مستندات،پرونده حسب نوبت در دستور کار کمیسیون قرار میگیرد.
تبصره 4- جلسات کمیسیون با حضور رئیس و حداقل سه عضو دیگر رسمیت دارد و تصمیمات آن با حداقل سه رأی موافق معتبر و لازم‌الاجرا خواهد بود.کمیسیون موظف است ظرف دو ماه از تاریخ ثبت درخواست یا استعلام در دبیرخانه نسبت به بررسی موضوع اقدام و نتیجه را از طریق دبیرخانه به متقاضی ابلاغ نماید.
تبصره 5- دبیرخانه کمیسیون از رؤسای سازمانهای میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری و صنایع و معادن استان برای شرکت در جلسات دعوت به عمل خواهد آورد.
ماده 4 - در صورت موافقت کمیسیون با تغییر کاربری اراضی زراعی یا باغ مورد تقاضا،دبیر کمیسیون مراتب را به همراه کروکی یا نقشه،مشخصات کامل ملک به منظور تعیین قیمت روز اراضی زراعی یا باغ با کاربری جدید به کمیسیون تقویم اعلام و پس از اخذ نظریه کمیسیون یاد شده و اعلام به متقاضی و ارائه گواهی لازم توسط وی مبنی بر واریز عوارض موضوع ماده (2)قانون به حساب خزانه‌داری کل کشور،مجوز تغییر کاربری را صادر و به مرجع استعلام کننده و متقاضی اعلام مینماید.مجوز صادره از زمان ابلاغ به متقاضی به مدت دو سال دارای اعتبار میباشد.
تبصره- در مواردی که بعد از پایان اعتبار مجوز کمیسیون،مجددا برای همان اراضی درخواست تمدید مجوز قبلی یا تقاضای تغییر کاربری برای طرح جدید ارایه گردد و کمیسیون موافقت نماید در صورت شمول عوارض موضوع ماده (2)قانون،با احتساب عوارض پرداختی قبلی مابه‌التفاوت تعیین و به متقاضی جهت واریز ابلاغ میگردد.
ماده 5 - در مواردی که به تشخیص وزارت جهاد کشاورزی یا سازمان جهاد کشاورزی استانها در صدور مجوز تغییر کاربری توسط کمیسیون رعایت مقررات این قانون نگردیده باشد، موضوع جهت رسیدگی و اتخاذ تصمیم لازم به کمیسیون تبصره(7)الحاقی ماده یک قانون احاله میگردد و کمیسیون موظف است حداکثر پس از دو ماه از تاریخ ارجاع نسبت به موضوع اخذ تصمیم و ابلاغ نماید.
تبصره- وزارتخانه‌های کشور،مسکن و شهرسازی و سازمان حفاظت محیط زیست موظفند معاونین ذیربط را جهت عضویت در کمیسیون مذکور،به وزارت جهاد کشاورزی معرفی نمایند.
ماده 6 - وزارت جهاد کشاورزی موظف است ضوابط تشخیص اراضی زراعی و باغها در خارج از محدوده شهرها،شهرکها و طرح هادی روستاها را ظرف دو ماه از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه تهیه و پس از تصویب کمیسیون امور زیربنایی،صنعت و محیط زیست جهت اجرا به سازمانهای جهاد کشاورزی ابلاغ نماید.
ماده 7 - استانداری،امور اقتصادی و دارایی و جهاد کشاورزی استانها موظفند ظرف یک ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه،نمایندگان خود را برای عضویت در کمیسیون تقویم شهرستانها به دبیرخانه کمیسیون معرفی نمایند.کمیسیون تقویم در مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان تشکیل و جلسات آن با حضور کلیه اعضاء رسمیت یافته و رأی اکثریت اعضاء معتبر و لازم‌الاجرا است.
ماده 8 - به منظور ایجاد وحدت رویه اجرایی در نحوه تقویم و ارزیابی اراضی موضوع قانون و نظارت بر آن ظرف دو ماه پس از تصویب این آیین‌نامه،دستورالعمل مشترکی از سوی وزارتخانه‌های کشور،امور اقتصادی و دارایی،مسکن و شهرسازی و جهاد کشاورزی تهیه و توسط وزارت جهاد کشاورزی به استانها ابلاغ خواهد شد.
تبصره- تصمیم کمیسیون تقویم از زمان اعلام به متقاضی به مدت شش ماه اعتبار خواهد داشت و در صورت انقضای مدت مذکور و عدم واریز عوارض،قیمت ملک مجددا توسط کمیسیون تقویم تعیین و اعلام خواهد شد.
ماده 9 - ادارات ثبت اسناد و املاک،دفاتر اسناد رسمی و سایر هیأت‌ها و مراجع مربوط موظفند در هنگام تفکیک،افراز و تقسیم اراضی زراعی و باغهای واقع در خارج از محدوده شهرها و شهرکها و طرح هادی روستایی،نظر سازمان جهاد کشاورزی(مدیریت جهاد کشاورزی) را استعلام و تفکیک،افراز و تقسیم اینگونه اراضی پس از تأیید مدیریت جهاد کشاورزی قابل اجرا خواهد بود.
تبصره- ضوابط و حد نصابهای تفکیک،افراز و تقسیم اراضی ظرف دو ماه پس از صدور این آیین‌نامه توسط وزارت جهاد کشاورزی به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور تهیه و پس از تصویب کمیسیون امور زیربنایی،صنعت و محیط زیست و سازمانهای جهاد کشاورزی اعلام خواهد شد.
ماده 10 - مصادیق و ضوابط موضوع تبصره(4)ماده (1)و تبصره(1)ماده (2)قانون ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه،طی دستورالعملی حسب مورد با همکاری وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی،صنایع و معادن و سازمانهای میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری و حفاظت محیط زیست تهیه و توسط وزارت جهاد کشاورزی ابلاغ خواهد شد.
ماده 11 - وزارت جهاد کشاورزی موظف است در اجرای ماده (10)قانون ظرف یک ماه مصادیق اقداماتی که تغییر کاربری غیرمجاز بوده و جرم محسوب میشود را تهیه و ابلاغ نماید.
ماده 12 - به منظور اجرای قانون و جلوگیری از هرگونه عملیات تغییر کاربری غیرمجاز متخلف در اراضی زراعی و باغها،مأموران جهاد کشاورزی مکلفند ضمن بازدید از اراضی زراعی و باغها در صورت مشاهده هرگونه جرم ضمن توقف عملیات با رعایت ماده (10)قانون،نسبت به تنظیم صورت‌جلسه اقدام نمایند.
تبصره 1- مأموران جهاد کشاورزی مکلفند توقف عملیات اجرایی را به مالک یا قائم‌مقام قانونی وی به صورت مکتوب اخطار و اعلام نمایند.چنانچه مرتکب پس از اعلام مأموران جهاد کشاورزی به اقدامات خود ادامه دهد نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران موظف است بنا به درخواست مأموران جهاد کشاورزی از ادامه عملیات متخلف جلوگیری نماید.
تبصره 2- مدیریت جهاد کشاورزی مکلف است با توجه به صورت‌جلسه تنظیمی در اسرع وقت نسبت به معرفی مجرم یا مجرمین به مراجع قضایی اقدام نماید.مراجع قضایی برابر مقررات مربوط به تخلف رسیدگی و حکم مقتضی را صادر مینمایند.
ماده 13 - مأموران وزارت جهاد کشاورزی مکلفند در چارچوب تبصره‌های(1)و(2)ماده (10)قانون با حضور نیروی انتظامی و نماینده دادسرا یا دادگاه محل،ضمن تنظیم صورت‌مجلس،رأسا نسبت به قلع‌وقمع بنا و مستحدثات،اقدام و وضعیت زمین را به حالت اولیه اعاده نمایند.
ماده 14 - فعالیتهای موضوع تبصره(4)الحاقی به ماده یک قانون بهینه کردن تولیدات بخش کشاورزی بوده و در حکم اراضی زراعی و باغها میباشد.در صورتی که مجریان فعالیتهای این تبصره قصد تغییر کاربری این فعالیتها را داشته باشند باید مجوز کمیسیون را اخذ نمایند و چنانچه بدون اخذ مجوز از کمیسیون تغییر کاربری غیرمجاز دهد اقدام آنان جرم محسوب و مطابق سایر مفاد این قانون با آنها برخورد میشود.
ماده 15 - وزارت کشور،وزارت مسکن و شهرسازی،سازمان حفاظت محیط زیست،سازمان ثبت اسناد و املاک کشور،نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران و سایر مراجع ذیربط، موظفند در اجرای قانون همکاریهای لازم را با وزارت جهاد کشاورزی بعمل آورند.
ماده 16 - نحوه و چگونگی پرداخت حق الجلسه و حق الزحمه اعضای کمیسیون‌ها و مجریان این قانون بنابر دستورالعملی است که از سوی وزیر جهاد کشاورزی تعیین و ابلاغ میگردد.
ماده 17 - سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور موظف است به منظور اجرای ماده (4) اصلاحی قانون،ردیفهای اعتباری مستقلی برای وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و مسکن و شهرسازی اختصاص دهد و همه ساله درآمدهای موضوع این ماده را به ترتیب هشتاد درصد (80%)و بیست درصد(20%)در بودجه سنواتی دستگاههای یاد شده منظور نماید.
ماده 18 - آیین‌نامه اجرایی قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها و ضوابط تقویم اراضی موضوع تصویب‌نامه‌های شماره /13105ت 15398 ه‍ مورخ 1374/11/1 و شماره /128637/20ت16584/ ه‍ مورخ 1375/12/28 و اصلاحیه‌های بعدی آن لغو و این آیین‌نامه جایگزین آنها میگردد.2(3)