لایحه قانونی اصلاح«لایحه قانونی واگذاری و احیاء اراضی در حکومت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358/6/25»
مصوب 1359/1/26 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران
الف‌اراضی موات و مراتع.
ب‌اراضی آباد شده توسط افراد یا شرکتها که دادگاه صالح اسلامی به استرداد آنها حکم داده است.
ج‌اراضی بائر که قبلا دائر بوده و بر حسب ملاکهای رژیم قبلی ملک اشخاص یا مؤسسات شمرده میشده است.
داراضی دائر.
در مورد اراضی بند ج دولت با رعایت ضوابطی که در مورد اراضی بند د خواهد آمد نخست به صاحبان آنها اولویت میدهد تا به عمران آن بپردازند و اگر اقدام نکردند آنها را در اختیار خود میگیرد تا کشت و بهره‌برداری از آنها را به افراد واجد شرائط واگذار کند.
الف‌تأسیسات کشاورزی
در مورد این تأسیسات،اگر مالک عملا از آنها استفاده کند قسمت مورد استفاده او با رعایت حدودی که در مورد اراضی بند د خواهد آمد،در اختیار او میماند و بقیه در اختیار زارعین دیگر گذارده میشود و اگر عملا از آنها استفاده نکند همه آنها در اختیار زارعین دیگر گذارده خواهد شد و به‌هرحال بهای آنچه در اختیار دیگران گذارده شود،پس از کسر بدهیهای مالک به بیت المال اعم از حقوق شرعیه و مظالم و نظائر آنها،به او پرداخت میگردد.
ب‌تأسیسات دیگر که مستقیما به امور کشاورزی مربوط نمیشود،از قبیل خانه شخصی، کارگاه‌های فنی غیر کشاورزی،دامداری و نظائر اینها.
این‌گونه تأسیسات با آن مقدار از زمین که در عرف محل مورد نیاز آنها است در دست مالک باقی میماند.
تبصره 1- در صورتی که در محل یا نزدیک آن زمینهای بند الف و ب و ج وجود داشته باشد اول آن زمینها به کشاورزان داده میشود و اگر کافی نبود،نوبت به بند د میرسد.
تبصره 2- زمینهای وابسته به دامداریها برای تهیه علوفه مشمول این ماده نیست.
تبصره 3- واحدهای مکانیزه کشاورزی که تقسیم آنها منشاء کاهش بازده میشود،نباید تقسیم شود و لازم است که به صورت تعاونی به کشاورزان واگذار گردد.
امور ذکر شده در بالا،توسط هیأت هفت نفره انجام میگیرد و دیگران حق دخالت ندارند.
ترکیب هیأت هفت نفره:
این هیأت تشکیل میشود از نمایندگان زیر:
1-دو نفر نماینده وزارت کشاورزی.
2-یک نفر نماینده وزارت کشور یا استانداری محل.
3-یک نفر نماینده جهادسازندگی.
4-یک نفر نماینده حاکم شرع و ولی امر.
5-دو نفر نماینده مردم ده به تأیید نماینده حاکم شرع.
وظایف هیأت هفت نفره:
1-حل‌وفصل قضایای مورد نزاع مربوط به اجرای این قانون(در موارد اعمال ولایت صرفا نظر نماینده حاکم شرع معتبر است).
2-واگذاری زمین با توجه به مواد این لایحه.
3-تشخیص صلاحیت و میزان استفاده از وام و امکانات کشاورزی در طول اجرای این قانون.
1-در واگذاری زمین،به روستاییان بدون زمین یا کم زمین و فارغ التحصیلان کشاورزی و افراد علاقمند به کار کشاورزی به ترتیب الویت داده میشود.
2-واگذاری بهره‌برداری از زمین برای مدت معین(چند سال)با توجه به شرایط خاص منطقه است و در صورت عملکرد مطلوب واگذاری زمین تمدید میشود.
3-واگذاری زمین میتواند به صورت شرکت و تعاونی یا فردی باشد و تشخیص آن با هیأت هفت نفری است.
4-زمین بدون عذر موجه نباید معطل بماند.
5-باید عملکرد روی زمین به گونه‌ای باشد که موجب اتلاف زمین نشود.
6-زمینهای واگذاری قابل انتقال نمیباشد،مگر با اجازه دولت و رعایت میزان مندرج در ماده 4 در مورد انتقال‌گیرنده.
7-کشت روی زمینها باید با توجه به نیازهای جامعه باشد.
وزارت کشاورزی موظف است در تهران ستادی برای اجرای این قانون تشکیل دهد که مرکب است از:
1-نماینده تام الاختیار حاکم شرع و ولی امر.
2-نماینده تام الاختیار وزارت کشاورزی.
3-نماینده تام الاختیار دادگستری.
4-نماینده تام الاختیار وزارت کشور.
5-نماینده تام الاختیار جهادسازندگی.
واژه‌نامه
1-اراضی بائرزمینهایی است که سابقه احیاء دارد ولی به علت اعراض یا عدم بهره‌برداری بدون عذر موجه مدت 5 سال متوالی متروک مانده باشد.
2-اراضی دائرزمینهایی است که احیاء شده و مستمرا مورد بهره‌برداری میباشد.غیر از اراضی فوق الذکر زمینهایی که به نحوی از انحاء در رژیم سابق ملی اعلام شده(زمینهایی که جهت محیط زیست و شکارگاه‌ها و جلوگیری از بدی آب‌وهوا در ملکیت دولت درآمده است)
3-اراضی موات‌زمینهای غیرآبادی است که سابقه احیاء و بهره‌برداری ندارد و به صورت طبیعی باقی مانده است.
4-اراضی آیش‌زمین دائری است که به صورت متناوب طبق عرف محل برای دوره معینی بدون کشت بماند.
5-نسق‌عملکرد عمرانی کسیکه به آبادی زمین اقدام کرده است.
2(1)