از قانون اصول تشکیلات عدلیه
مصوب 1307/4/27 با اصلاحات بعدی
باب اول
ماده 2 - محاکم به دو نوع است:
عمومی و اختصاصی.
ماده 3 - محاکم عمومی آن است که حق رسیدگی به تمام دعاوی دارد غیر آنچه قانون صراحة استثناء کرده است.
محاکم عمومی دو درجه است:ابتدائیاستیناف
ماده 4 - محاکم اختصاصی آن است که به هیچ امری حق رسیدگی ندارد غیر آنچه قانون صراحة اجازه داده است.
ماده 10 - حوزه قضائیه دیوان تمیز شامل کلیه محاکم عدلیه ایران است.
باب سوماداره مدعیان عمومی
کلیات
ماده 50 - در محاکمات جزائی مدعیالعموم حکم وکیل جماعت را دارد.
ماده 51 - در محاکمات حقوقی مدعی العموم بیطرف است جز در مواردی که قانون به او حق دخالت میدهد.
ماده 52 - مدعیان عمومی نسبت به جریان امور محاکمی که در نزد آن محاکم مأموریت دارند نظارت داشته و مراقب میباشند که تجاوز از حدود قانونی نشود و در صورت تجاوز و سوء جریان به وزارت عدلیه راپورت خواهند داد.
فصل اولتشکیل و ترتیب اداره مدعیان عمومی
ماده 54 - پارکه دیوان عالی تمیز مرکب است از یک نفر مدعی العموم کل و یک نفر معاون اول و به عده لازم معاون دوم.
ماده 60 - هرگاه مدعی العموم به علت مخصوصی از اجراء وظیفه خود بازماند یکی از وکلاء عمومی به حکم اقدمیت خدمت قائممقام او خواهد بود و در صورت تساوی اکبرسنا انجام وظائف مدعی العموم را مینماید.
ماده 61 - مدعی العموم هریک از وکلاء عمومی و معاونین را که صلاح بداند مأمور به امور هریک از شعب محکمهای که در نزد آن مأموریت دارد،مینماید و مشار الیهم در موقع حضور در محکمه به نام مدعی العموم نطق و اظهار رأی خواهند نمود.
ماده 62 - (اصلاحی 1315/10/6)- وکلاء عمومی و معاونین از حیث اظهار عقیده و رأی تابع نظر مدعی العموم هستند و در موقع حضور در محکمه بنام مدعی العموم بیان عقیده مینمایند.
ماده 63 - در مواردی که قانون حضور مدعی العموم را در محکمه تقاضا مینماید مدعی العموم باید حاضر شده وظائف خود را انجام دهد و هرگاه نتواند در تمام شعب محکمه شخصا حاضر شود در هر شعبه که صلاح بداند حاضر میشود ولی در جلسات عمومی محاکم و همچنین در موارد مهمه جلسات معمولی،مدعی العموم باید بهشخصه حاضر بشود.
ماده 67 - برای اینکه مدعی العموم بتواند وظائف خود را نسبت به حفظ حقوق صغیر انجام دهد نظمیه هر محل مکلّف است پس از اطلاع به هر فوتی که در حوزه مأموریت آن اتفاق افتاده تحقیق نماید که شخص متوفی صغیری دارد یا خیر؟در صورت اول در ظرف 24 ساعت نتیجه تحقیقات خود را به پارکه بدایت محل اطلاع دهد و همچنین مأمور سجل احوال مکلّف است در ظرف 24 ساعت پس از اطلاع به وجود صغیری برای متوفی قضیه را به پارکه بدایت محل راپورت دهد.
ماده 68 - مدعی العموم موظف است پس از اطلاع به وجود صغیری(ولو از طریقی غیر از وسائل فوق باشد)منتهی در ظرف یک هفته تحقیقات لازمه راجع به وجود ولی خاص(پدر- جد پدری وصی منصوب که وصایت او مسلم باشد)برای صغیر نموده در صورتی که صغیر ولی خاص نداشته باشد برای تعیین تکلیف به محکمه رجوع نماید.
تبصره- هرگاه کسیکه خارج از اقامتگاه دائمی خود فوت نمود پارکه محل فوت،نتیجه تحقیقات خود را راجع به وجود صغیر به پارکه محل اقامت دائمی متوفی اطلاع خواهد داد.
ماده 69 - هریک از ادارات نظمیه و بلدیه محل که مطلع بوجود مجنونی شوند مکلّف هستند فورا اطلاعات لازمه را به پارکه بدایت حوزه خود داده و مدعی العموم پس از کسب نظر اهل خبره به ترتیب مرقوم در ماده فوق رفتار خواهد نمود.
ماده 70 - از هر طریقی به مدعی العموم سفاهت شخصی اطلاع داده شود مشار الیه مکلّف است به وسیله مطلعین اطلاعات کافیه بدست آورده و در صورتی که سفاهت را مسلم دید در محکمه بدایت اقامه دعوی کرده هرگاه محکمه سفاهت مدعی علیه را تصدیق نمود مدعی العموم دوسیه امر را برای تعیین تکلیف قطعی و نصب قیم به محکمه خواهد فرستاد.
ماده 71 - در مورد غائب مفقودالاثر که حیات و ممات آن معلوم نیست مدعی العموم برای تعیین امین به محکمه رجوع خواهد کرد.
ماده 76 - مدعی عمومی در هر دعوایی مداخله مینماید باید طرفدار حق بوده و با افکار و رأی خود طرفی را که به مقتضیات قانون محق فهمیده است تقویت نماید.
ماده 79 - مدعیهای عمومی مکلفند اعمالی را که متضمن خلاف یا جنحه و جنایت است تفتیش و تعقیب نمایند.
ماده 80 - وظائف مدعیان عمومی از حیث تفتیش و تعقیب مجرمین و حدود اختیارات آنها در اصول محاکمات جزائی و قوانین دیگر مقرر است.
تشکیل دفاتر و اجراء
ماده 93 - هرگاه به واسطه اقدامات غیرقانونی مأمورین اجراء خساراتی بر اشخاص وارد شود مأمورین موافق قانون مجازات و به تأدیه خسارت محکوم میشوند.
ماده 95 - هرگاه توهین یا مقاومتی نسبت به مأمورین اجراء بشود مشار الیهم صورت مجلسی در آن باب مرتب نموده و به امضاء شهود و مطلعین و اجزاء نظمیه و امنیه(در صورتی که باشند)میرسانند و همچنین هرگاه نظمیه و امنیه و حکام و نواب حکام محل تقاضای آنها را انجام ندهند صورتمجلس مرتب شده و به امضاء مطلعین میرسد.
ماده 96 - صورتمجلسهای مذکوره در ماده فوق به پارکه بدایت فرستاده میشود تا تحقیقات لازمه و جلب مقصرین به محکمه صالحه به عمل آید.
ماده 97 - (اصلاحی 1308/3/11)-مقررات مواد 85،90،91،92،93،94،95،شامل مأمورین احضار نیز میشود.2(1)