آیین‌نامه اجرائی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه
مصوب 1378/12/19 هیأت وزیران با اصلاحات بعدی
ماده 1 - تعاریف اصطلاحات و واژه‌های استفاده شده در این آیین‌نامه به شرح زیر میباشد:
الف‌قانون:قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی،عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب 1375.
ب‌فرهنگستان:فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
ج‌اسم خاص:اسمی است که برای نامیدن شخص معین یا جای معین یا چیز معین به کار میرود.
دروزنامه و سایر مطبوعات:نشریه‌های نوشتاری یا به صورتهای دیگر که به طور مستقیم با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف در زمینه‌های گوناگون بر اساس قانون مطبوعات مصوب 1364/12/22 مجاز به انتشار میباشند.
هگزارشها و مکاتبات:گزارشها و نامه‌های رسمی که با امضاء مسؤولان دستگاههای مندرج در قانون ارسال میشوند.
وسخنرانی و مصاحبه رسمی:سخنرانی و مصاحبه رؤسای قوای سه‌گانه،وزیران، معاونان رئیس جمهور،رؤسای دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری،دادستان کل کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی،فرماندهان ستادهای مشترک سپاه پاسداران و ارتش و فرماندهان نیروهای پنجگانه سپاه پاسداران و نیروهای سه‌گانه ارتش و فرمانده نیروی انتظامی، معاونان وزیران،رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسه‌های آموزش عالی،رؤسا،معاونان و مدیران کل سازمانهای دولتی و افراد همتراز آنان.
ماده 2 - دستگاههای قانونگذاری،اجرائی و قضائی کشور و سازمانهای وابسته به آنها و شرکتهای زیر پوشش،وابسته یا تابعه و شرکتهای دولتی،ملی شده یا مصادره شده یا دارای مدیریت دولتی که به نحوی زیر پوشش یکی از وزارتخانه‌ها یا سازمانهای دولتی اداره میشوند و یا به نحوی از انحاء از بودجه عمومی کل کشور استفاده میکنند یا قسمتی از بودجه آنان را دولت تأمین میکند و مؤسسه‌ها و شرکتهایی که شمول مقررات بر آنها مستلزم ذکر نام است مانند سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران،شرکت ملی نفت ایران،سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران،سازمان صنایع ملی ایران،شرکت مخابرات ایران،شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران و همچنین شهرداریها و مؤسسه‌ها و نهادهای عمومی موضوع تبصره ذیل ماده (5)قانون محاسبات عمومی مشمول قانون و این آیین‌نامه میباشند.
ماده 3 - مقامات مذکور در ماده (1)و دستگاههای موضوع ماده (2)این آیین‌نامه موظفند الفاظ و واژه‌های بیگانه را در گزارش‌نویسی،نامه‌نگاری،سخنرانی و مصاحبه‌های رسمی به کار نبرند.
ماده 4 - آن دسته از کلمات عربی و همچنین بعضی از واژه‌های متعلق به سایر زبانها که از دیرباز در زبان فارسی رواج یافته و هم‌اکنون جزئی از زبان فارسی محسوب میشود یا واژه‌ها و اصطلاحات عربی برگرفته از متون و معارف و فرهنگ اسلامی که با بافت زبان فارسی معیار هم‌خوانی و تناسب داشته باشد،واژه بیگانه تلقی نمیشود.
ماده 5 - مکاتبات و آگهیهایی که دستگاههای موضوع ماده (2)برای مخاطبان غیر ایرانی تهیه میکنند از شمول این آیین‌نامه خارج است.
ماده 6 - افرادی که علاوه بر زبان فارسی به یکی از زبانهای خاص اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی یا گویش‌های محلی و قومی رایج در بعضی مناطق ایران سخن میگویند مجازند از اسامی خاص متعلق به آن زبان یا گویش در نامگذاری محصولات و مؤسسه‌ها و اماکن مربوط به خود در همان مناطق استفاده کنند.
ماده 7 - تبدیل نامهای خاص محصولات ساخت کشورهای دیگر به زبان فارسی الزامی نیست و تغییر اسامی مؤسسه‌هایی که این نوع محصولات را عرضه میکنند ضرورت ندارد.
ماده 8 - کالاهای صادراتی مشروط بر اینکه در داخل کشور توزیع نشود،از شمول قانون و این آیین‌نامه خارج است.
ماده 9 - عبارت‌های شامل الفاظ بیگانه که در نوشته‌ها یا سخنان موضوع قانون و این آیین‌نامه به لحاظ رعایت امانت در نقل قول یا بیان خصوصیات و مقتضیات تاریخی و اجتماعی و آموزشی ذکر آنها ضرورت دارد از شمول قانون و این آیین‌نامه مستثنی هستند.
ماده 10 - دستگاههای اصلی مذکور در ماده 2 این آیین‌نامه موظفند به منظور زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آیین‌نامه با تشکیل شورای حفظ و ترویج زبان فارسی به ریاست نماینده بالاترین مقام آن دستگاه ضمن هماهنگی و ارتباط با فرهنگستان نسبت به شناسایی و اعلام واژه‌های بیگانه که در آن دستگاه و واحدهای وابسته به آن به کار میرود و پیشنهاد معادل فارسی آن به فرهنگستان و یافتن راههای ترویج معادلهای فارسی تصویب‌شده توسط فرهنگستان در دستگاه متبوع خود اقدام کنند.
ماده 11 - صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است با ایجاد واحد مناسب در تشکیلات فعلی خود ضمن زمینه‌سازی برای اجرای قانون و این آیین‌نامه با جدیت از بکارگیری واژه‌های نامأنوس بیگانه خودداری کند و ضوابط دستور زبان فارسی معیار را در کلیه برنامه‌های خود رعایت نماید،صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ملزم است واژه‌های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را پس از ابلاغ در تمامی موارد به کار برد.
ماده 12 - دستگاههای یادشده در ماده (2)این آیین‌نامه که به کارگاهها،کارخانه‌ها،اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانه تأسیس و پروانه کسب یا بهره‌برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت میدهند موظفند پیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کنند تا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقدام کنند.
تبصره- ذکر نام قبلی مکانها و محصولات در کنار نام جدید آنها(بین دو کمان)حداکثر تا مدت دو سال مجاز است.
ماده 13 - (اصلاحی 1379/2/7) -کلیه روزنامه‌ها و نشریه‌های فارسی زبان موظفند مفاد قانون را در کلیه مطالب خود از جمله آگهیها رعایت کنند.بدیهی است در مورد آگهیهای خارجی مانند مناقصه‌های بین المللی که باید به زبان خارجی چاپ و منتشر شوند،طبق مقررات مربوط اقدام خواهند کرد.
ماده 14 - استفاده از تابلو یا نوشته‌ها و نشانه‌هایی که منحصرا به خط غیر فارسی تنظیم شده باشد به استثناء نشانه‌های بین المللی ممنوع است.نیروی انتظامی موظف است از نصب و ادامه استفاده از آنها جلوگیری کند.
ماده 15 - چنانچه بر سر فارسی بودن یک نام میان صاحب مؤسسه و دستگاههای مجری اختلاف نظر پدید آید مرجع تشخیص،فرهنگستان خواهد بود که به درخواست دستگاههای مجری،نظر خود را اعلام خواهد کرد.
تبصره- فرهنگستان موظف است ظرف سه ماه از تاریخ وصول استعلام،نظر خود را اعلام نماید در هر حال تا زمانی که فرهنگستان اعلام نظر نکرده است مجازاتهای موضوع تبصره(8) قانون اعمال نخواهد شد.
ماده 16 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در صورت اطلاع یا مشاهده تخلف از مفاد ماده (12)این آیین‌نامه،طی اخطاریه به متخلف ضمن بیان مورد یا موارد تخلف،15 روز مهلت تعیین میکند تا رفع تخلف صورت گیرد چنانچه پس از پایان مدت مذکور،تخلف رفع نشده باشد مراتب را به حوزه انتظامی محل اعلام مینماید تا نسبت به تعویض نشانه‌ها و تغییر اسامی و عناوین اقدام لازم به عمل آید.در صورت تکرار تخلف مراتب از طریق مراجع قضائی برای اعمال مجازاتهای بند(ج)و(د)تبصره(8)قانون منعکس خواهد شد.
ماده 17 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی موظفند با اختصاص واحد متناسب برای اجرای قانون و این آیین‌نامه اقدام نمایند.
ماده 18 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و فرهنگستان زبان و ادب فارسی و سایر سازمانهای ذی ربط موظفند به نحو مقتضی از طریق وسائل ارتباط جمعی زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی اجرای قانون و این آیین‌نامه را فراهم کنند.
2(3)