آیین‌نامه نحوهی تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان
مصوب 1385/9/9 رئیس قوه قضائیه
در اجرای ماده 9 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها به سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1364/11/6 مجلس شورای اسلامی و به منظور اجرای هرچه بهتر روشهای درمانی،اصلاحی و تربیتی و نیل به اهداف عالیه سازمانی،حفظ حقوق و کرامت زندانیان و افزایش درجه امنیت زندانها آیین‌نامه نحو تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان در سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور که در این آیین‌نامه به اختصار سازمان نامیده میشود به شرح مواد آتی تصویب میگردد:
تبصره 1- چنانچه مراجع قضائی حسب مورد تصمیم خاصی در خصوص نگهداری زندانی اتخاذ نمایند شورای طبقه‌بندی موظف به رعایت آن میباشد.
تبصره 2- زندانیان اتباع خارجه جدای از سایر زندانیان نگهداری میشوند.
الف‌مادران زندانی حق دارند فرزند شیرخوار خود را تا سن 2 سالگی در زندان و یا بازداشتگاه‌ها نگهداری نمایند.افزایش مدت مذکور تا سقف 6 سال با نظر شورای طبقه‌بندی امکان‌پذیر میباشد.
ب‌مددکاران اجتماعی مکلفند،با رعایت بند الف ترتیب سپردن اطفال را به خانواده و در صورت عدم پذیرش خانواده به بهزیستی،یا مؤسسه خیریه نگهداری اطفال فراهم سازند.
ج‌مسؤولین زندانها و بازداشتگاه‌ها مکلف به تهیه وسائل بهداشتی برای زندانیان زن و تغذیه مناسب برای مادران زندانی و اطفال همراه در زندان میباشند.
دزنان باردار و اطفال شیرخوار با مادرانشان تحت رژیم خاص غذائی قرار گرفته و در قسمت جداگانه از زندان یا بازداشتگاه نگهداری میشوند.
الف‌گروه سنی اطفال و نوجوانان،شامل زندانیان زیر 18 سال بوده که باید در کانونهای اصلاح و تربیت نگهداری شوند و چنانچه در استانی کانون اصلاح و تربیت وجود نداشته باشد در محل جداگانه‌ای خارج از محیط زندان نگهداری خواهند شد.
تبصره 1- طبقه‌بندی در کانون اصلاح و تربیت بر اساس آیین‌نامه اجرائی کانونهای اصلاح و تربیت میباشد.
تبصره 2- معرفی اطفال و نوجوانان زیر 18 سال به زندان ممنوع بوده و چنانچه به دستور مراجع قضائی اطفال و نوجوانان زیر 18 سال به زندان اعزام گردند رؤسای زندانها مکلفند بلافاصله آنان را به کانون اصلاح و تربیت اعزام نمایند.
ب‌گروه سنی جوانان شامل،زندانیان 18 تا 30 سال بوده که باید جدا از سایر زندانیان نگهداری شوند.
ج‌گروه سنی بزرگسالان شامل زندانیان 30 سال به بالا.
دگروه زندانیان سالمند و زندانیانی که،با لحاظ وضعیت جسمانی و عواطف آنان نیازمند نگهداری با شرایط و امکانات خاص میباشند.
الف‌جرائم باندی و سازمانیافته،قتل عمدی،سرقت مسلحانه،آدم‌ربایی،تجاوز به عنف، اسیدپاشی،اشرار و سارقین سابقه‌دار.
ب‌جرائم مالی مانند کلاهبرداری،رشاء و ارتشاء،اختلاس،جعل و استفاده از سند مجعول،خیانت در امانت،اخلال در نظام اقتصادی،قاچاق کالا و ارز،سرقت فاقد سابقه،ضرب و جرح عمدی،زنا و لواط،جرائم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی،جرائم غیر عمدی،جرائم بر ضد حقوق و تکالیف خانوادگی،صدور چک بیمحل و محکومین مالی موضوع ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی.
ج‌جرائم ویژه با حساسیت عمومی نظیر جاسوسی،اقدام علیه امنیت کشور.
دجرائم مربوط به مواد مخدر.
تبصره- شورای طبقه‌بندی میتواند بر حسب تحصیلات،ویژگیهای اخلاقی و خصوصیات رفتاری و چگونگی شخصیت زندانیان،آنان را در هریک از طبقات جدای از طبقه خاص خود قرار دهد.
الف)در زندانهای با ظرفیت اسمی زیر 300 نفر زندانی،زندانیان با جرائم قتل عمدی، سرقت مسلحانه،سرقت عادی،آدم‌ربایی،تجاوز به عنف،اسیدپاشی،جرائم باندی و سازمان یافته،ضرب‌وجرح عمدی،زنا و لواط و جرائم بر ضد عفت و اخلاق و نظم عمومی جدای از سایر زندانیان نگهداری میشوند.
ب)در زندانهای با ظرفیت اسمی 300 تا 700 نفر زندانی،زندانیان مشمول بند الف این ماده و همچنین زندانیان مشمول گروه‌های ب و ج از ماده 8 به صورت مجزا و جدا از سایر زندانیان نگهداری میشوند.
تبصره 1- ظرفیت اسمی زندانها و بازداشتگاه‌ها بر اساس استانداردهای ابلاغی از سوی سازمان تعیین خواهد شد.
تبصره 2- رعایت سایر موارد طبقه‌بندی در زندانها و بازداشتگاه‌های موضوع این ماده الزامی است.
تبصره 3- چنانچه در زندانها یا بازداشتگاه‌های با ظرفیت اسمی تا هفتصد نفر به واسطه دارا بودن فضای فیزیکی مناسب امکان اجرای طبقه‌بندی کامل به شرح مذکور در ماده 7 وجود داشته باشد،زندان مکلف به اجرای کامل آن میباشد.
الف)مسلولین و سایر بیماریهای واگیردار و بیماران صعب العلاج و لا علاج تا زمان برخورداری از عفو و یا تخفیف مجازات و همچنین بیماران روانی و مددجویانی که از خدمات مشاوره‌ای بهره‌مند میشوند و نیز معلولین و نابینایان حسب مورد مطابق دستورالعمل سازمان و با لحاظ سیاستهای وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی در محلهای جداگانه نگهداری میشوند.
ب)کسانی که مورد عمل جراحی قرار گرفته‌اند دوره نقاهت خود را در محلی جدا از سایر زندانیان سپری خواهند کرد.
تبصره- مرکز درمانی زندان به تناسب نوع بیماری و وضعیت جسمانی زندانیان مذکور در این ماده به آنان توجه خاص معطوف داشته و شرایط مناسب و غذای رژیمی در نظر خواهد گرفت.
2(2)