قرارداد وین درباره روابط سیاسی
18 آوریل 1961(فروردین 1340)دول عاقد این قرارداد:
با تذکار این معنی که همه مردم کشورها از دیرباز قائل به نظامات خاصی در مورد نمایندگان سیاسی میباشند،با معرفت به مقاصد و اصول منشور ملل متحد درباره تساوی مطلق دولتها و حفظ صلح و امنیت بین المللی و توسعه روابط دوستانه بین ملتها.با اعتقاد به اینکه یک قرارداد بین المللی درباره روابط و مزایا و مصونیتهای نمایندگان سیاسی در بهبود مناسبات دوستانه بین کشورها هرچند طرز و اساس حکومت و اصول اجتماعی آنها تفاوتهایی با یکدیگر داشته باشند مؤثر خواهد بود.
با اذعان به اینکه منظور از مزایا و مصونیتهای مذکور در فوق منتفع ساختن افراد نیست و بلکه مراد تأمین حسن اجرای وظائف مأموریتهای سیاسی به عنوان نمایندگان دولتها میباشد.
با تأکید این نکته که در مورد مسائلی که ضمن مقررات این قرارداد صریحا تعیین تکلیف نشده است قواعد عرف و عادت حقوق بین الملل همچنان حاکم خواهد بود نسبت به موارد زیر توافق نمودند:
الفاصطلاح«رئیس مأموریت»یعنی شخصی که از طرف کشور فرستنده مأمور انجام وظیفه در این سمت میشود.
باصطلاح«اعضاء مأموریت»یعنی رئیس مأموریت و کارمندان مأموریت.
جاصطلاح«کارمندان مأموریت»یعنی«کارمندان سیاسی»«کارمندان اداری و فنی»و «خدمه مأموریت».
داصطلاح«کارمندان سیاسی»یعنی آن دسته از کارمندان مأموریت که دارای سمت سیاسی(دیپلمات)میباشند.
هاصطلاح«مأمور سیاسی»یعنی رئیس مأموریت یا یکی از کارمندان سیاسی مأموریت.
واصطلاح«کارمندان اداری و فنی»یعنی آن دسته از کارمندان مأموریت که به امور اداری و فنی مأموریت اشتغال دارند.
زاصطلاح«خدمه»یعنی آن دسته از کارکنان مأموریت که به امور خانگی اشتغال دارند.
حاصطلاح«خدمتکار شخصی»یعنی کسانی که خادم یکی از اعضاء مأموریت بوده و مستخدم کشور فرستنده نمیباشند.
طاصطلاح«اماکن مأموریت»یعنی ابنیه و یا قسمتهایی از ابنیه و زمین متصل به آنکه مالک آن هرکه باشد برای انجام مقاصد مأموریت از جمله برای محل اقامت رئیس مأموریت مورد استفاده قرار میگیرد.
الفنمایندگی کشور فرستنده نزد کشور پذیرنده.
بحفظ منافع کشور فرستنده و اتباع آن در کشور پذیرنده تا حدودی که در حقوق بین الملل مورد قبول است.
جمذاکره با حکومت کشور پذیرنده.
داستحضار از اوضاع و سیر وقایع در کشور پذیرنده با استفاده از تمام وسائل مشروع و گزارش آن به حکومت کشور فرستنده.
هبسط روابط دوستانه و توسعه روابط اقتصادی و فرهنگی و علمی بین کشور فرستنده و کشور پذیرنده.
2-هیچیک از مقررات این قرارداد نباید طوری تفسیر شود که مانع از انجام وظائف کنسولی به وسیله یک مأموریت سیاسی گردد.
2-کشور پذیرنده ملزم نیست دلائل امتناع خود را از صدور پذیرش به اطلاع کشور فرستنده برساند.
2-کشور فرستنده در صورتی که نمایندگی خود را نزد یک یا چند کشور به یک رئیس مأموریت محول کند میتواند در هریک از کشورهایی که رئیس مأموریت در آنجا اقامت دائم ندارد یک مأموریت سیاسی زیر نظر یک کاردار موقت تأسیس نماید.
3-یک رئیس مأموریت یا یک کارمند سیاسی مأموریت میتواند عهدهدار نمایندگی کشور فرستنده نزد هر سازمان بین المللی باشد.
2-کارمندان سیاسی مأموریت را نمیتوان جز با رضایت کشور پذیرنده از میان اتباع آن کشور انتخاب کرد.کشور پذیرنده میتواند در هر موقع رضایت خود را پس بگیرد.
3-کشور پذیرنده میتواند همین حق را در مورد اتباع دولت ثالثی که تابعیت دولت فرستنده را ندارند برای خود حفظ کند.
2-اگر کشور فرستنده از انجام تعهدات ناشی از بند اول این ماده امتناع ورزد و یا این تعهدات را در ظرف مهلتی معقول انجام ندهد کشور پذیرنده میتواند از شناختن شخص مورد بحث به سمت عضو مأموریت خودداری کند.
الفانتصاب اعضاء مأموریت و ورود یا عزیمت قطعی و یا خاتمه مأموریت آنان.
بورود و عزیمت قطعی شخصی که از افراد خانواده یکی از اعضاء مأموریت است و در صورت لزوم اعلام اینکه شخصی در شمار افراد خانواده یکی از اعضاء مأموریت در آمده و یا از آن خارج شده است.
جورود و عزیمت قطعی خدمتکاران شخصی که در خدمت اشخاص مورد نظر بند الف این ماده میباشند و در صورت لزوم اعلام اینکه این خدمتکاران خدمت اشخاص فوق الذکر را ترک مینمایند.
داستخدام اشخاص مقیم کشور پذیرنده به عنوان اعضاء مأموریت یا خدمتکاران شخصی که از مزایا و مصونیتها برخوردارند و برکناری آنان.
2-هربار که ممکن باشد ورود و عزیمت قطعی اشخاص نیز باید اعلام گردد.
2-کشور پذیرنده همچنین میتواند در همان حدود و بدون تبعیض از پذیرفتن نوع معینی از کارمندان خودداری نماید.
2-تقدیم ترتیب استوارنامه یا تسلیم رونوشت آن با توجه به تاریخ روز و ساعت ورود رئیس مأموریت تعیین میگردد.
الفسفیران کشورها و نمایندگان پاپ«نونس»که نزد رؤسای کشورها مأموریت مییابند و سایر رؤسای مأموریت که هممقام آنان میباشند.
بفرستادگان و وزیران مختار کشورها و نمایندگان پاپ«انترنونس»که نزد رؤسای کشورها مأموریت مییابند.
جکاردارها که نزد وزرای امور خارجه مأموریت مییابند.
2-جز از نظر تقدم در حضور و تشریفات هیچگونه فرقی بین رؤسای مأموریتها از لحاظ طبقه وجود نخواهد داشت.
2-تغییرات منظورشده در استوارنامه یک رئیس مأموریت تا آنجا که طبقه او را عوض نکند تأثیری در ترتیب تقدم او نخواهد داشت.
3-مفاد این ماده مخل رسومی که نسبت به حق تقدم نماینده پاپ مورد قبول کشور پذیرنده واقع شده یا در آینده خواهد شد،نخواهد بود.
2-در صورتی که هیچیک از کارمندان سیاسی مأموریت در کشور پذیرنده حضور نداشته باشند یکی از کارمندان اداری و فنی میتواند از طرف کشور فرستنده با رضایت کشور پذیرنده امور جاری اداری مأموریت را عهدهدار گردد.
2-کشور پذیرنده همچنین در صورت لزوم باید مأموریت را در تهیه مسکن مناسب برای کارمندان خود یاری نماید.
2-کشور پذیرنده وظیفه خاص دارد کلیه تدابیر لازم را به منظور اینکه اماکن مأموریت مورد تجاوز و خسارت قرار نگرفته و آرامش و شؤون آن متزلزل نگردد اتخاذ نماید.
3-اماکن مأموریت و اسباب و اثاث و اشیاء دیگر موجود در آن و همچنین وسائل نقلیه مأموریت مصون از تفتیش و مصادره و توقیف و یا اقدامات اجرائی خواهد بود.
مع هذا مأموریت نمیتواند جز با رضایت کشور پذیرنده دستگاه فرستنده رادیویی نصب نموده و مورد استفاده قرار دهد.
2-مکاتبات رسمی مأموریت مصون است.اصطلاح(مکاتبات رسمی)شامل تمام مکاتبات مربوط به مأموریت و انجام وظائف آن میباشد.
3-کیسه سیاسی نباید باز شده یا توقیف گردد.
4-بستههای جزء کیسه سیاسی باید دارای علامت خارجی مشهود و مشخص کیفیت آن بوده فقط حاوی اسناد سیاسی یا اشیاء مورد استعمال رسمی باشد.
5-پیک سیاسی که باید دارای مدرک رسمی حاکی از سمت وی و تعداد بستههای جزء کیسه سیاسی باشد در اجرای وظائف خود از حمایت کشور پذیرنده برخوردار خواهد بود. شخص پیک مصونیت داشته و به هیچ عنوان بازداشت یا زندانی نخواهد شد.
6-کشور فرستنده یا مأموریت میتواند پیکهای سیاسی مخصوص منصوب نماید و در این صورت مقررات بند(5)این ماده و مصونیتهای مندرج در آن فقط تا زمانی که پیک مزبور کیسه سیاسی خود را به مقصد میرساند جاری خواهد بود.
7-کیسه سیاسی را میتوان به فرمانده یک هواپیمای بازرگانی که باید در یک محل ورودی مجاز فرود آید سپرد.فرمانده مزبور که پیک سیاسی تلقی نخواهد شد باید دارای مدرک رسمی حاکی از تعداد بستههای جزء کیسه سیاسی باشد.
مأموریت میتواند یکی از اعضاء خود را برای دریافت مستقیم و آزادانه کیسه سیاسی از شخص فرمانده هواپیما اعزام دارد.
2-اسناد و مکاتبات و همچنین با رعایت بند(3)ماد 31 اموال مأمور سیاسی مصون خواهد بود.
الفدعوی راجع به مال غیر منقول خصوصی واقع در قلمرو کشور پذیرنده مگر آنکه مأمور سیاسی مال را به نمایندگی کشور فرستنده و برای مقاصد مأموریت در تصرف داشته باشد.
بدعوی راجع به ماترکی که در آن مأمور سیاسی به طور خصوصی و نه به نام کشور فرستنده وصی و امین ترکه و وارث یا موصی له واقع شده باشد.
جدعوی راجع به فعالیتهای حرفهای یا تجاری از هر نوع که مأمور سیاسی در خاک کشور پذیرنده و خارج از وظائف رسمی خود به آن اشتغال دارد.
2-مأمور سیاسی مجبور به ادای شهادت نیست.
3-علیه مأمور سیاسی مبادرت به هیچگونه عملیات اجرائی نخواهد شد جز در موارد مذکور در بندهای الف،ب و ج قسمت اول این ماده و به شرط آنکه این عملیات اجرائی به مصونیت شخص یا محل اقامت او لطمهای وارد نیاورد.
4-مصونیت قضائی مأمور سیاسی در کشور پذیرنده او را از تعقیب قضائی کشور فرستنده معاف نخواهد داشت.
2-انصراف برای همیشه صریح باشد.
3-در صورت طرح دعوی از طرف یک نماینده سیاسی یا شخصی که بر طبق ماد 37 از مصونیت قضائی بهرهمند است توسل او به مصونیت قضائی نسبت به هرگونه دعوای متقابل که مستقیما مربوط به دعوای اصلی باشد پذیرفته نخواهد بود.
4-سلب مصونیت قضائی نسبت به دعوای مدنی یا اداری متضمن سلب مصونیت نسبت به اجرائی حکم نخواهد بود.برای اجرای آن اعلام سلب مصونیت جداگانه ضروری است.
2-معافیت مندرج در بند(1)این ماده نیز شامل خدمتکاران شخصی که در خدمت انحصاری مأمور سیاسی میباشد میگردد مشروط بر آنکه این خدمتکاران:
الفتبعه کشور پذیرنده نبوده یا در آن اقامت دائم نداشته باشند.
بمقررات بیمههای اجتماعی کشور فرستنده یا کشور ثالث در مورد آنان اعمال گردد.
3-مأمور سیاسی باید در مورد اشخاصی که در خدمت او هستند و مشمول معافیت مندرج در بند(2)این ماده نمیباشند تکالیف ناشی از مقررات بیمههای اجتماعی کشور پذیرنده را که به کارفرما تحمیل میشود رعایت نماید.
4-معافیت مذکور در بندهای 1 و 2 این ماده مانع از قبول بالاختیار و استفاده از بیمه اجتماعی کشور پذیرنده تا حدودی که مورد قبول این کشور باشد نخواهد بود.
5-مقررات این ماده مخل قراردادهای دوجانبه و چندجانبه که در گذشته راجع به بیمههای اجتماعی منعقد شده نبوده و مانع از انعقاد چنین قراردادهایی در آینده نخواهد بود.
الفمالیاتهای غیر مستقیم که معمولا جزء قیمت کالا یا خدمت محسوب میشود.
بمالیاتها و عوارض اموال غیر منقول خصوصی واقع در قلمرو کشور پذیرنده جز در مواردی که مأمور سیاسی مال را به نمایندگی کشور فرستنده و برای مقاصد مأموریت در تصرف داشته باشد.
جمالیات بر ارث که از طرف کشور پذیرنده دریافت میگردد با رعایت مفاد بند(4)ماد 39.
دمالیات و عوارض مأخوذه از درآمدهای شخصی حاصل در کشور پذیرنده و همچنین مالیات بر سرمایههای به کار افتاده در بنگاههای تجارتی آن کشور.
همالیات و عوارضی که در برابر انجام خدمات خاص وصول میشود.
وهزینههای ثبت و دادرسی و رهن و تمبر در مورد اموال غیر منقول با رعایت مفاد ماد 23.
الفاشیاء مورد استفاده رسمی مأموریت.
باشیاء مورد استفاده شخص مأمور سیاسی یا بستگان او که اهل خانه او هستند و از جمله اثاثیهای که برای منزل خود لازم دارد.
2-توشه شخصی مأمور سیاسی از تفتیش معاف است مگر اینکه دلائل جدی دال بر وجود اشیائی در آنکه مشمول معافیتهای مندرج در بند(1)این ماده نیست در دست بوده و یا ورود و صدور آن اشیاء به موجب قوانین یا مقررات قرنطینه کشور پذیرنده ممنوع باشد.در چنین صورتی تفتیش جز در حضور مأمور سیاسی یا نماینده مجاز او صورت نخواهد گرفت.
2-کارمندان اداری و فنی مأموریت و همچنین بستگان آنها که اهل خانه آنها هستند به شرط آنکه تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم آن کشور نباشند از مزایا و مصونیتهای مندرج در مواد 29 تا 35 بهرهمند خواهند بود ولی مصونیت از صلاحیت مقامات دولت پذیرنده در امور مدنی و اداری موضوع بند اول ماد 31 شامل اعمال خارج از وظائف آنها نخواهد شد.اشخاص مذکور همچنین از مزایای مندرج در قسمت اول ماد 36 در موارد اشیائی که برای منزل خود وارد میکنند استفاده خواهند نمود.
3-خدمه مأموریت به شرط آنکه تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم آن کشور نباشند نسبت به اعمال ناشی از اجرای وظائف خود مصونیت داشته و از پرداخت مالیات و عوارض بابت مزدی که در قبال انجام کار دریافت میدارند معاف میباشند و همچنین از معافیت مذکور در ماد 33 استفاده خواهند نمود.
4-خدمتکاران شخصی اعضاء مأموریت که تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم آن کشور نیستند از پرداخت مالیات و عوارض بابت حقوقی که در قبال انجام وظیفه دریافت میدارند معاف خواهند بود.استفاده آنان از مزایا و مصونیتهای دیگر فقط در حدودی که مورد قبول کشور پذیرنده باشد خواهد بود.مع هذا کشور پذیرنده نباید حق حاکمیت خود را در مورد این اشخاص طوری اعمال نماید که به نحو بیتناسبی مانع انجام وظائف مأموریت گردد.
2-سایر کارمندان مأموریت و خدمتکاران شخصی که تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم آن کشور میباشند فقط تا حدودی که مورد قبول کشور پذیرنده باشد از مزایا و مصونیتها برخوردار خواهند بود.مع هذا کشور پذیرنده نباید حق حاکمیت خود را در مورد این اشخاص طوری اعمال نماید که به نحو بیتناسبی مانع انجام وظائف مأموریت گردد.
2-وقتیکه مأموریت شخص بهرهمند از مزایا و مصونیتها خاتمه یابد این مزایا و مصونیتها معمولا در موقع ترک خاک کشور پذیرنده یا در انقضاء موعد مناسبی که برای انجام این منظور به وی اعطاء میشود قطع میگردد.لیکن این مزایا و مصونیتها حتی در صورت وجود اختلاف مسلحانه تا این مواعد ادامه خواهد داشت.
مع هذا مصونیت نسبت به اعمالی که شخص بهرهمند در اجرای وظائف خود به سمت عضو مأموریت انجام داده باقی است.
3-در صورت فوت یکی از اعضاء مأموریت اعضاء خانواده او از مزایا و مصونیتها تا انقضاء مهلت مناسبی که برای ترک کشور پذیرنده به آنها اعطاء میگردد کما فی السابق بهرهمند خواهند بود.
4-در صورت فوت یک عضو مأموریت که تبعه کشور پذیرنده یا مقیم دائم در آن کشور نمیباشد و یا در صورت فوت یکی از بستگان او که اهل خانه او هستند کشور پذیرنده خروج اموال منقول متوفی را اجازه میدهد به استثناء اموالی که در کشور پذیرنده تحصیل شده و در موقع فوت ممنوع الصدور باشد.از اموال منقول که وجود آن در کشور پذیرنده صرفا به سبب حضور متوفی در آنجا به سمت عضو مأموریت یا یکی از بستگان عضو مأموریت بوده مالیات بر ارث اخذ نمیگردد.
2-کشورهای ثالث نباید در شرایط مشابه به آنچه در بند اول این ماده مقرر است عبور کارمندان اداری و فنی با خدمه مأموریت و افراد خانواده آنها را از قلمرو خود دچار اشکال سازد:
3-کشورهای ثالث نسبت به مکاتبات و سایر وسائل ارتباطیه رسمی از جمله پیامهای کد و رمز که از خاک آنها میگذرد همان آزادی و حمایتی را اعطاء خواهند کرد که کشور پذیرنده در اینباره مرعی میدارد.نسبت به پیکهای سیاسی که در صورت لزوم روادید تحصیل کردهاند و نیز نسبت به کیسههای سیاسی عبوری همان مصونیت از تعرض و حمایتی را که کشور پذیرنده ملزم به رعایت است اعطاء خواهد کرد.
4-تکالیف کشورهای ثالث بر طبق بندهای 1،2 و 3 این ماده نسبت به اشخاص مذکور در این بندها و وسائل ارتباطیه رسمی و کیسههای سیاسی نیز که به علت(فورس ماژور)در قلمرو کشور ثالث میباشد مجزا خواهد بود.
2-کلیه امور رسمی که برای اقدام و مذاکره با کشور پذیرنده از طرف کشور فرستنده به عهده مأموریت گذاشته شده باید از طریق وزارت امور خارجه کشور پذیرنده یا به وسیله آن و یا هر وزارتخانه دیگری که مقرر است انجام گیرد.
3-اماکن مأموریت طوری مورد استفاده قرار نخواهد گرفت که با وظائف مأموریت مندرج در این قرارداد یا در سایر قواعد حقوق بین الملل عمومی و یا در قراردادهای معتبر بین کشور فرستنده و کشور پذیرنده مغایر باشد.
الفموقعی که کشور فرستنده خاتمه مأموریت سیاسی را به کشور پذیرنده اطلاع دهد.
بموقعی که کشور پذیرنده طبق بند(2)از ماد 9 به کشور فرستنده اطلاع میدهد که از شناختن مأمور سیاسی به عنوان عضو مأموریت خودداری میکند.
الفکشور پذیرنده موظف است حتی در صورت وجود اختلاف مسلحانه اماکن مأموریت و همچنین اموال و بایگانی آن را محترم شمرده و حمایت نماید.
بکشور فرستنده میتواند حفاظت اماکن مأموریت را با اموالی که در آن قرار دارد و همچنین حفاظت بایگانی آن را به کشور ثالثی که مورد قبول کشور پذیرنده باشد واگذار نماید.
جکشور فرستنده میتواند حفظ منافع خود و منافع اتباع خود را به کشور ثالثی که مورد قبول کشور پذیرنده باشد واگذار نماید.
2-مع هذا مواد زیر تبعیض تلقی نخواهد شد.
الفاینکه کشور پذیرنده یکی از مقررات این قرارداد را به علت آنکه در خاک کشور فرستنده نسبت به مأموریت او در این مورد محدودیت قائل شدهاند به طور محدود اجراء کند.
باینکه کشورهایی بنا بر عرف و عادت و یا از طریق معاهده مزایایی مناسبتر از آنچه مقررات این قرارداد پیشبینی کرد متقابلا به یکدیگر اعطاء نمایند.
تا 31 اکتبر 1961 در وزارت امور خارجه دولت فدرال اتریش و از آن پس تا 31 مارس 1962 در مقر سازمان ملل متحد در نیویورک.
2-این قرارداد در مورد هریک از کشورهایی که آن را پس از تسلیم بیست و دومین سند تصویب یا الحاق تصویب نمایند یا بدان ملحق شوند سی روز پس از تسلیم سند تصویب یا الحاق آن کشور لازمالاجراء خواهد شد.
الفامضاء این قرارداد از طرف کشورها و تسلیم اسناد تصویب یا الحاق طبق مفاد مواد 48،49 و 50.
بتاریخی که این قرارداد به موجب ماد 51 لازمالاجراء میشود.
بنا به مراتب نمایندگان تام الاختیار امضاءکننده زیر که از طرف کشورهای متبوع خود حقا مجاز میباشند این قرارداد را امضاء کردهاند.
2(4)