قانون ثبت احوال
مصوب 1355/4/16 با اصلاحات بعدی
فصل اول کلیات
الف‌ثبت ولادت و صدور شناسنامه.
ب‌ثبت واقعه وفات و صدور گواهی مرگ.
ج‌تعویض شناسنامه‌های موجود در دست مردم.
دثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات.
هصدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه.
وتنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی.
زجمع‌آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن.
ح‌وظائف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شده است.
تبصره- نحوه جمع‌آوری و انتشار آمار انسانی و تهیه نمونه‌های مربوط به پیشنهاد سازمان ثبت احوال کشور پس از جلب نظر مرکز آمار ایران و تصویب شورای عالی ثبت احوال تعیین خواهد شد.
1-تصحیح هر نوع اشتباه در تحریر مندرجات دفتر ثبت کل وقایع و وفات بعد از امضاء سند و قبل از تسلیم شناسنامه یا گواهی ولادت یا وفات و تکمیل سند از نظر مشخصاتی که «نامعلوم»بوده است مندرج در ماده 29 این قانون.
2-رفع اشتباهات ناشی از تحریر ضمن ثبت وقایع یا نقل مندرجات اسناد و اعلامیه‌ها و مدارک به دفاتر ثبت کل وقایع و سایر دفاتر.
3-ابطال اسناد و شناسنامه‌هایی که بیگانگان مورد استفاده قرار داده‌اند و طبق ماده 44 اعلام میشود.
4-ابطال اسناد مکرر و یا موهوم و تصحیح اشتباه در ثبت جنس صاحب سند و تغییر نامهای ممنوع.
5-حذف کلمات زائد،غیر ضروری و یا ناشی از اشتباه در اسناد سجلی اشخاص.
ترتیب تقاضا و گردش کار دفاتر هیأت‌ها و نحوه رسیدگی و ابلاغ تصمیمات در آیین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
تبصره(اصلاحی 1363/10/18)- تصحیح هر نوع اشتباه در تحریر مندرجات دفتر ثبت کل وقایع و وفات اگر قبل از امضاء باشد با توضیح مراتب در حاشیه سند به عمل میآید و امضاءکنندگان سند ذیل توضیح را امضاء خواهند نمود.
مهلت شکایت از تصمیم هیأت حل اختلاف ده روز از تاریخ ابلاغ است.
تبصره- ماده 25 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379/1/21 جانشین این تبصره شده است.
تبصره 1- مأموران دولت و کارکنان بیمارستانها و گورستانها مکلفند با سازمان ثبت احوال کشور در اجراء وظائف قانونی همکاری نمایند.
تبصره 2- نحوه استفاده از خدمات افراد و سازمانها و ارگانها و نهادها به موجب آیین‌نامه اجرائی این قانون خواهد بود.
تبصره 1- اعلامکننده کسی است که مکلّف به اعلام واقعه میباشد و میتواند به شخص دیگری رسما وکالت دهد تا از طرف او واقعه را اعلام نماید.
تبصره 2- گواه از لحاظ این قانون کسی است که صحت اظهارات اعلامکننده را گواهی میکند.
پدر و مادری که قبل از رسیدن به سن 18 سال تمام ازدواج کرده‌اند میتوانند ولادت یا وفات فرزند خود را اعلام نمایند.
فصل دوم‌اسناد و دفاتر ثبت احوال
الف‌دفتر ثبت کل وقایعکه در آن بدوا ولادت هر فرد ثبت و وقایع مربوط به ازدواج، طلاق،رجوع و بذل مدت و وفات همسر،ولادت و وفات اولاد و وفات صاحب سند از روی مندرجات اعلامیه‌ها و مدارک در آن ثبت میگردد.
ب‌دفتر ثبت وفاتکه در آن واقعه مربوط به وفات هر فرد به ثبت میرسد.
تبصره 1- صفحات دفتر ثبت کل وقایع باید شماره‌گذاری شود و با تعیین تعداد کل صفحات نخکشی و سرب و منگنه‌شده به امضاء دادستان شهرستان یا نماینده او برسد.
تبصره 2- دفتر ثبت کل وقایع هر سال پس از انقضاء مدت صد و بیست سال از جریان خارج و به بایگانی راکد منتقل میشود.
تبصره 3- هرگاه اسناد یا دفاتر از بین برود در صورت وجود سابقه از روی سوابق و در صورت نبودن سابقه با دعوت صاحبان اسناد به وسیله آگهی طبق مدارک موجود در دست آنان پس از رسیدگی دفاتر یا اسناد معدوم تجدید میگردد.
فصل سوم‌ثبت ولادت
1-ساعت،روز،ماه،سال و محل ولادت استان شهرستان بخش دهستان (شهر/روستا) و تاریخ ثبت آن.
2-نام و نام خانوادگی صاحب سند و جنس.
3-نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه یا شماره پروانه اقامت و یا گذرنامه و محل صدور شناسنامه یا پروانه اقامت و یا گذرنامه و محل اقامت پدر و مادر.
4-نام و نام خانوادگی و محل اقامت و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و نسبت اعلامکننده در صورتی که غیر از پدر و مادر صاحب سند باشد.
5-نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و محل اقامت گواهان.
6-نام و نام خانوادگی و امضاء نماینده یا مأمور و مهر ثبت احوال.
7-شماره و سری برگ مخصوص دفتر ثبت کل وقایع.
8-محل مخصوص ثبت و شماره کلاسمان آثار انگشتان صاحب سند.
9-محل مخصوص ثبت خلاصه اطلاعات راجع به ازدواج،طلاق و یا وفات همسر.
10-محل مخصوص ثبت شماره مسلسل و سری شناسنامه‌های صادره.
11-محل مخصوص ثبت خلاصه اطلاعات راجع به اولاد.
12-محل مخصوص ثبت وفات.
13-محل توضیحات.
تبصره(اصلاحی 1363/10/18)- پس از ثبت ولادت اگر طفل ایرانی باشد شناسنامه صادر و تسلیم میگردد و اعلامیه برای ثبت واقعه در دفتر ثبت کل وقایع صفحه مخصوص پدر و مادر به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه آنان فرستاده میشود و در صورتی که طفل خارجی باشد گواهی ولادت صادر و تسلیم میگردد.
تبصره- مهلت اعلام ولادت پانزده روز از تاریخ ولادت طفل است روز ولادت و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت به حساب نمیآید و در صورتی که ولادت در اثناء سفر زمینی یا هوائی یا دریائی رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد محسوب میشود.
1-پدر یا جد پدری
2-مادر در صورت غیبت پدر و در اولین موقعی که قادر به انجام این وظیفه باشد.
3-این بند به موجب ماده 7 قانون اصلاحی 1373/10/18 حذف شده است.
4-وصی یا قیّم یا امین.
5-اشخاصی که قانونا عهده‌دار نگهداری طفل میباشند.
6-متصدی یا نماینده مؤسسه‌ای که طفل به آنجا سپرده شده است.
7-صاحب واقعه که سن او از 18 سال تمام به بالا باشد.
تبصره- در صورتی که ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقا به عهده پدر و مادرخواهد بود و هرگاه اتفاق پدر و مادر در اعلام ولادت میسر نباشد سند طفل با اعلام یکی از ابوین که مراجعه میکند با قید نام کوچک طرف غائب تنظیم خواهد شد. اگر مادر اعلامکننده باشد نام خانوادگی مادر به طفل داده میشود.
تبصره- در صورتی که طفل در مکانی متولد شود که خروج از آن ممنوع یا محتاج به اجازه مخصوص باشد نظیر ندامتگاه،کانون اصلاح و تربیت و غیره،متصدیان این سازمانها مکلّف به اطلاع واقع و ایجاد تسهیلات لازم برای انجام وظائف صاحب واقعه میباشند.
تبصره 1(الحاقی 1363/10/18)- انتخاب نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی میگردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نامهای زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
تبصره 2(الحاقی 1363/10/18)- تشخیص نامهای ممنوع با شورای عالی ثبت احوال میباشد و این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان اعلام میکند.
تبصره 3(الحاقی 1363/10/18)- انتخاب نام در مورد اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
تبصره 4(الحاقی 1363/10/18)- در اسناد سجلی اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی کشور نوع دین آنان قید میشود.
تبصره 5(الحاقی 1363/10/18)- ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلائل شرعی ثابت گردد الزامی است مگر کسانی که خود را سیّد ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعا احراز شود.
تبصره 6(الحاقی 1363/10/18)- مراتب تشرف پیروان ادیان دیگر به دین مبین اسلام همراه با تغییرات مربوط به نام و نام خانوادگی آنان در اسناد سجلی ثبت میشود.
فصل چهارم‌ثبت وفات
وفات ایرانیان در خارج از کشور به مأموران کنسولی محل اقامت یا به نزدیکترین مأموران کنسولی ایران یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام میشود.
وفات ایرانیان و خارجیان ساکن کشور را مأموران و نمایندگان ثبت احوال،وفات ایرانیان در خارج از کشور را بر حسب محل اعلام،مأموران کنسولی ایران یا مأموران و یا نمایندگان ثبت احوال ثبت میکنند،وفات باید در سند ثبت وفات و همچنین در دفتر ثبت کل وقایع در صفحات مربوط به در گذشته و پدر و مادر او و شناسنامه متوفی ثبت و امضاء و مهر گردد.
وفات خارجیان پس از ثبت به شهربانی محل اعلام میشود و یک نسخه گواهی به سازمان ثبت احوال کشور فرستاده خواهد شد که به وزارت امور خارجه ارسال گردد.
تبصره(اصلاحی 1363/10/18)- گواهی وفات به هر شخصی که درخواست کند تسلیم میگردد.
1-محل،روز،ماه و سال وفات و تاریخ ثبت.
2-نام و نام خانوادگی و جنس و تاریخ تولد و شغل و شماره شناسنامه و شناسنامه درگذشته یا پروانه اقامت و تاریخ و محل صدور شناسنامه یا پروانه اقامت.
3-علت وفات در صورتی که مشخص باشد.
4-نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه پدر و مادر درگذشته.
5-نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و محل اقامت و سمت اعلامکننده.
6-نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و محل اقامت و شغل گواهان.
7-نام و نام خانوادگی و امضاء نماینده یا مأمور ثبت احوال و اثر مهر.
8-شماره و سری برگ مخصوص ثبت وفات.
9-محل توضیحات.
در مورد طفلی که مرده به دنیا آمده یا بلافاصله پس از تولد بمیرد در صورت وجود پزشک در محل،تصدیق پزشک ضروری است و در صورت نبودن پزشک گواهی دو نفر کافی است.
پزشکی که وقوع وفات به او اطلاع داده میشود در هر مورد مکلّف به معاینه جسد و صدور تصدیق یا اظهار نظر میباشد و در صورت امکان تشخیص علت وفات باید تصدیق شود و به هرحال یک نسخه از تصدیق یا اظهار نظر خود را باید به ثبت احوال محل در مهلت مقرر ارسال نمایند.
روز وفات و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت به حساب نمیآید و در صورتی که وفات در اثناء سفر رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد احتساب خواهد شد.
تبصره(اصلاحی 1363/10/18)- ترتیب ثبت وقایع ولادت و وفاتی که پس از انقضاء مهلت مقرر اعلام شود در آیین‌نامه اجرائی این قانون تعیین خواهد شد.
1-نزدیکترین خویشاوند متوفی که در موقع وفات حاضر بوده است.
2-متصدی یا صاحب مکانی که وفات در آن رخ داده است یا نماینده او.
3-هر شخصی که در موقع وفات حاضر بوده است.
4-مأموران انتظامی یا کدخدا.
تبصره- متصدیان گورستان یا دفن مکلّف به اطلاع وفات به ثبت احوال هستند.
1-در صورتی که وفات در اثر بروز سوانح از قبیل زلزله،سیل،طوفان و آتش‌سوزی واقع شود مقامات انتظامی یا گروههای امدادی حاضر در محل مکلفند واقعه وفات را ضمن ارسال صورت حاوی نام و نام خانوادگی و حتی المقدور شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه و سن متوفی اعلام نمایند.
2-وفات نظامیانی که در زمان صلح در سربازخانه و یا ضمن مانورهای نظامی یا در زمان جنگ واقع میشود وسیله فرمانده قسمت با تعیین نام و نام خانوادگی و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه اعلام میگردد.
فصل پنجم‌ازدواج و طلاق
ازدواج و طلاق و رجوع ایرانیان در خارج از کشور باید به وسیله کنسولگریهای مربوط در دفاتری که از طرف ثبت احوال تهیه میشود ثبت و حداکثر هریک ماه یک بار وقایع ازدواج و طلاق و رجوعی را که در دفاتر به ثبت میرسد روی نمونه‌های مخصوص تهیه و از طریق وزارت امور خارجه به سازمان ثبت احوال کشور فرستاده شود.
1-ارائه اقرارنامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج.
2-در موقع تنظیم اقرارنامه سن زوج از بیست سال تمام و سن زوجه از هجده سال تمام کمتر نباشد.
3-گواهی ادارات ثبت احوال محل صدور شناسنامه‌های زوجین به اینکه در تاریخ اعلام واقعه طرفین در قید ازدواج دیگری نمیباشند.
تبصره- نمایندگان ثبت احوال مکلفند پس از ثبت واقعه رونوشت اقرارنامه را به دادسرای محل ارسال نمایند.
در المثنای شناسنامه مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد.
ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنای شناسنامه درج نخواهد شد.
فصل ششم‌صدور شناسنامه
1-آرم جمهوری اسلامی ایران.
2-محل مخصوص انگشت‌نگاری و شماره کلاسمان آن.
3-محل الصاق عکس.
4-شماره شناسنامه.
5-نام و نام خانوادگی و جنس دارنده آن.
6-تاریخ تولد به ترتیب روز و ماه و سال هجری شمسی و قمری.
تبصره- ذکر تاریخ هجری قمری از هنگام اجراء طرح تعویض شناسنامه برای نوزادان الزامی است.
7-محل تولد به ترتیب شهرستان،بخش،دهستان،(شهر/روستا)
8-نام و شماره شناسنامه و محل صدور شناسنامه ابوین.
9-تاریخ تنظیم سند به ترتیب روز و ماه و سال هجری شمسی.
10-محل تنظیم سند به ترتیب حوزه،شهرستان،بخش،دهستان(شهر/روستا)
11-نام و نام خانوادگی مأمور تنظیمکننده سند و امضاء مأمور صدور و مهر اداره.
12-شماره مسلسل و سری مخصوص شناسنامه.
13-محل مخصوص ثبت ازدواج،طلاق وفات همسر،ولادت فرزندان و وفات صاحب شناسنامه.
14-محل توضیحات.
15-محل مخصوص مهر انتخابات.
تبصره 1(اصلاحی 1363/10/18)- شناسنامه‌های نمونه جدید افرادی که به سن 15 سال تمام میرسند باید ملصق به عکس همان سال و اثر انگشت و کلاسمان انگشت‌نگاری صاحب آن باشد.
تبصره 2(اصلاحی 1363/10/18)- شناسنامه اولیه باید در سی سالگی تمام با عکس همان سال صاحب آن تجدید شود.
صاحب شناسنامه پس از رسیدن به سن سی سال مکلّف است ظرف یکسال برای تجدید آن مراجعه نماید.
تبصره 3(اصلاحی 1363/10/18)- صدور شناسنامه مجدد و یا گواهی ولادت اتباع خارجه مطابق مقررات آیین‌نامه اجرائی این قانون خواهد بود.
تبصره 4(اصلاحی 1363/10/18)- به استثناء سازمان ثبت احوال کشور،دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق،نمایندگیهای دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور،اداره تشخیص هویت و پلیس بین الملل و اداره کل انتخابات هیچیک از ارگانها و نهادها و مؤسسات دولتی و بخش خصوصی حق نقش مهر و درج هیچگونه مطلب و یا آثار دیگری بر روی شناسنامه را ندارند متخلف از این امر تحت پیگرد قانونی قرار خواهد گرفت.
فصل هفتم‌صدور کارت شناسایی
ترتیب صدور و ترتیب درج مشخصات دارنده کارت شناسایی و چگونگی تحصیل اطلاعات مربوط به سکونت و سایر اطلاعات از قبیل گروه خون و اشخاصی که برای صغار و مجانین کارت شناسایی اخذ نمایند در آیین‌نامه اجرائی تعیین خواهد شد.
فصل هشتم‌نام خانوادگی
تبصره- موارد تغییر نام خانوادگی مطابق آیین‌نامه اجرائی این قانون میباشد.
هریک از وراث میتواند شخصی که نام خانوادگی او را اختیار کرده مورد اعتراض قرار داده و تغییر نام خانوادگی او را از دادگاه بخواهد ولی وراث بالاتفاق میتوانند به دیگری اجازه دهند که نام خانوادگی آنها را اختیار نماید.
تبصره- نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدرخواهد بود اگرچه شناسنامه فرزند در قلمرو اداره ثبت احوال دیگری صادر گردد.فرزندان کبیر میتوانند برای خود نام خانوادگی دیگری انتخاب نمایند.
فصل نهم‌تعویض شناسنامه‌های موجود و نقل آن به دفاتر ثبت کل وقایع
تبصره(الحاقی 1363/10/18)- چنانچه در طول اجراء طرح،اشخاصی اعلام فقدان و یا درخواست تعویض شناسنامه نمایند که مشمول دوره تجدید آن گروه نباشد برای آنان طبق مقررات گواهی موقت صادرخواهد شد.
هویت دارندگان شناسنامه مکرر به انتخاب صاحبان و یا نمایندگان قانونی آنان تثبیت و هویت اشخاصی که از شناسنامه غیر استفاده نموده‌اند و همچنین مدارک ازدواج و طلاق و شناسنامه فرزندان مطابق شناسنامه قانونی که صادر میشود خواهد بود.
تبصره- تعویض شناسنامه همسر و فرزندان،ضمن گروه سنی همسری که در مهلت مقرر مراجعه میکند به عمل خواهد آمد و همچنین در موقع ثبت ولادت طفل شناسنامه پدر و مادر و افراد خانوار تعویض خواهد شد اگرچه مهلت مراجعه معیّن و آگهی نشده باشد.
تبصره- در جلسات شورای تأمین شهرستان که به منظور فوق تشکیل میگردد رئیس اداره ثبت احوال محل نیز با داشتن حق رأی شرکت خواهد داشت.
تبصره- افرادی که در مهلت‌های مقرر مراجعه نکنند پس از تشخیص تخلف مراتب به دادگاه اعلام و طبق مقررات با آنان رفتار خواهد شد.
فصل دهم‌تهیه مقدمات اجراء قانون
دولت اعتبار لازم برای اجراء این قانون را تأمین خواهد نمود.
فصل یازدهم‌مقررات کیفری
ولی هرگاه مأموران و مسؤولینی که به موجب این قانون وظائفی بر عهده دارند در اجراء آن تأخیر یا تعلل نمایند در دادگاه‌های اداری یا انتظامی طبق ضوابط مربوط تحت تعقیب قرار خواهند گرفت.
تبصره- در مواردی که پدر یا مادر طفل معلوم نباشد و همچنین موارد مذکور در قانون حمایت کودکان بدون سرپرست از شمول این ماده مستثنی میباشد.