آیین‌نامه مرزبانی کشور ایران
مصوب 1336/12/23هیأت وزیران با اصلاحات بعدی
مقدمه
برای اینکه اختلافات مرزی به سرعت حل‌وفصل گردد و از اتلاف وقت و محو شدن آثار و علائم حوادث مرزی جلوگیری به عمل آید دولت ایران مأمورینی را در مرز میگمارد که مرزبان نامیده شده و تابع سازمان مرکزی مرزبانی میباشند.مرزبانان وظائف خود را در حدود موازین و قوانین داخلی و خارجی و قراردادهای منعقده بین کشورهای همجوار انجام میدهند.اینک به تجویز قانون راجع به تعقیب جزائی مجرمین فراری از مناطق سرحدی مجاور ایران مصوب 17 مرداد 1313 آیین‌نامه اجرای وظایف مرزبانان به شرح زیر تنظیم میگردد:
فصل یکمکلیات
ماده 1 - سازمان مرکزی مرزبانی(و عوامل مربوطه به آن)که یکی از قسمتهای تابعه وزارت جنگ میباشد موظف است مساعی لازمه را برای ایجاد امنیت و آسایش در مرزها مبذول و از وقوع تجاوزات و عملیات خلاف قاعده از طرف اتباع کشور همسایه در خاک یکدیگر جلوگیری کرده وقایع و اتفاقات مرزی را رسیدگی و در محل فیصله دهند.
ماده 2 - اختیارات و وظائف سازمان مرکزی مرزبانی و سازمانهای آن محدود و مشروط به قراردادهای منعقده با کشورهای همجوار و رعایت مقررات بین المللی و قوانین داخلی ایران میباشد.
ماده 3 - مسؤولیت مرزبانی کشور را سازمانی به شرح زیر به عهده خواهد داشت:
الف‌سازمان مرکزی مرزبانی در مرکز خواهد بود.
ب‌مرزبانان و پاسگاههای مرزی از لحاظ امور فنی تابع سازمان مرکزی مرزبانی خواهند بود.
فصل دوم‌خصائص مرزبانان
ماده 4 - در هر منطقه مرزی بنابر اهمیت و حساسیت و وسعت منطقه و همچنین بر حسب سازمان مرزبانی کشور مقابل،یک افسر به نام مرزبان منطقه انتخاب و برگزیده میشود.
تبصره 1- هر مرزبان افسری به نام جانشین و یا چند افسر به عنوان معاون و نسبت به وضعیت منطقه و سازمان مصوبه پاسگاههایی در اختیار دارد.
تبصره 2- جانشین مرزبان از تمام اختیاراتی که به مرزبان داده شده است استفاده مینماید و در غیاب مرزبان وظائف او را انجام میدهد.معاون در قسمتی از منطقه مرزبان، مسؤولیت امور مرزبانی و فرماندهی پاسگاههای مرزی را داشته و زیر نظر مرزبان در حدود قراردادهای موجوده و مقررات این آیین‌نامه انجام وظیفه خواهند نمود.
ماده 5 - مرزبانان و جانشینان و معاونین از بین افسران مجرب و صلاحیتدار و حتی الامکان از افسران تحصیل کرده حقوق و آشنا به امور مرزی انتخاب میشوند.
ماده 6 - مرزبانان و جانشینان و معاونین طبق سازمان مصوبه سازمان مرکزی مرزبانی از بین افسران ارتش برگزیده خواهند شد و حتی المقدور درجه آنها نباید کمتر از درجه مرزبانان کشور مقابل باشد.
ماده 7 - (اصلاحی 1338/9/10)- مرزبانان و جانشینان و معاونین آنها باید از کارمندان دولت بوده و هر کارمندی در امور مربوطه سمت نمایندگی دولت را در محل و برابر مرزبانان مقابل دارند بنابراین همیشه باید مراقب عملیات خود باشند.
ماده 8 - بنا بر پیشنهاد وزارت جنگ برای هریک از مرزبانان و جانشینان و معاونین استوارنامه‌ای از طرف وزارت امور خارجه صادر میشود که رسمیت آنها به موجب همین استوارنامه مسجل میگردد.
ماده 9 - بنا بر اهمیتی که مأموریت مرزبانان دارد سایر مأمورین دولتی و انتظامی نوار مرزی مکلفند در انجام مأموریت مرزی با مرزبانان تشریک مساعی و همکاری نمایند.
ماده 10 - تعیین حدود منطقه و عمق نوار مرزی و تعداد مرزبانان و مقر آنان طبق قراردادها و پروتکل‌ها و توافق دولت‌های طرفین مرز خواهد بود.
ماده 11 - سازمان مرکزی مرزبانی مکلف است قبل از اعزام مرزبانان و جانشینان و معاونین به مرز و تسلیم استوارنامه به آنان با تشکیل دوره‌های آموزشی به وسیله اشخاص صلاحیتدار، آنان را به قوانین و مقررات زیر کاملا آشنا نمایند:
الف‌آداب و رسوم مرزنشینان.
ب‌قوانین داخلی مربوط به مرزها.
ج‌قوانین بین المللی راجع به مرزها.
دقراردادها و پروتکل‌ها و هرگونه قراردادهای متبادله بین دولت ایران و کشورهای همجوار راجع به مرزها.
همقررات و قراردادهای مربوط به پروازهای هوایی.
وقوانین و قراردادهای مربوط به آبهای ساحلی و سیر سفائن.
ماده 12 - مرزبانان و جانشینان و معاونین باید قبل از عزیمت به مرز از کلیه مقررات مربوط به امور مرزی مطلع و آگاه باشند.
ماده 13 - در مرکز هر مرزبانی(در مرز)باید کلیه قوانین و قراردادهای مندرجه در ماده 12 مربوط به آن مرز و همچنین نقشه منطقه مربوطه وجود داشته باشد.
فصل سوم‌وظائف سازمان مرزبانی کشور
ماده 14 - حفظ حدود و ثغور کشور و منافع دولت(ایران)و اجرای قوانین و مقررات عمومی دولت در سراسر مرزها و جلوگیری از تجاوزات مرزی و برقرار داشتن انتظامات در نوار مرز به عهده مرزبانی است.
ماده 15 - سازمان مرزبانی کشور با توجه به اوضاع و احوال و مقتضیات موجود و قوانین بین المللی و داخلی و قراردادهای منعقده بین دولت(ایران)و دول همجوار تشکیل و شروع به کار مینماید.
ماده 16 - مرزبانی وظائف مربوطه را با همکاری کامل فرماندهان واحدهای نظامی که نوار مرز در منطقه استحفاظی آنها قرار دارد انجام میدهد.
تبصره- در مورد امور سیاسی و اجتماعی مربوط به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دیگر ستاد مرزبانی میتواند از لحاظ تأمین سرعت مستقیما با دوائر وزارتخانه‌ها و مؤسسات و بنگاههای ذی نفع داخل مکاتبه شود.(نماید)
فصل چهارم وظائف و صلاحیت مرزبانان جانشینان معاونین
وظائف کلی
ماده 17 - اجرای کامل مقررات و قوانین بین المللی و داخلی و قراردادهای مرزی در نوار مرز به عهده مرزبانان،جانشینان و معاونین میباشد.
ماده 18 - مرزبانان،جانشینان و معاونین از هرگونه عبورومرور از مرز که بر خلاف قوانین و مقررات انجام میگیرد ممانعت مینمایند.
ماده 19 - مرزبانان،جانشینان و معاونین از هرگونه تجاوز مسلح یا غیر مسلح که به خاک ایران به عمل میآید جلوگیری میکنند.
ماده 20 - (اصلاحی 1338/9/10)- مرزبانان،جانشینان و معاونین آنها از وقوع هرگونه عملی که بر خلاف قوانین و مقررات مرزی است ممانعت نموده و به طور کلی در حدود قوانین و مقررات مزبور از اعمالی که متضمن ضرر برای کشور و ساکنین مرزی باشد جلوگیری خواهند نمود.
ماده 21 - مرزبانان،جانشینان و معاونین با رعایت قوانین و مقررات موجود میتوانند اختلافاتی را که بین مرزنشینان کشور(ایران)و کشورهای مجاور حاصل میشود رسیدگی و حل‌وفصل نمایند.
ماده 22 - مرزبانان،جانشینان و معاونین مکلفند در اخذ خسارات ناشیه از اقدام اتباع کشور مقابل نسبت به اتباع مرزی ایران و همچنین در مورد تصفیه حساب‌های فیمابین و هرگونه تظلمات و شکایات رسیده بررسی و عند اللزوم با مراجعه به مرزبانان مقابل اقدام فوری و جدی معمول دارند.
ماده 23 - گزارشات مرزبانان در مورد عبورهای مجاز و یا غیر مجاز از مرز خواه عمدی و یا غیر عمدی باشد حمل بر صحت است.
ماده 24 - مرزبانان،جانشینان و معاونین و سایر عوامل سازمان مرزبانی وظیفه دارند در منطقه مربوط با کمال هوشیاری،اطلاعات سیاسی،مرزی،اقتصادی،نظامی،اجتماعی و غیره را به دست آورده سریعا به سازمان مرکزی مرزبانی مخابره و رونوشت آن را بلافاصله به مقامات ذی نفع بفرستند.
ماده 25 - مرزبانان،جانشینان و معاونین موظفند از کلیه اعمال و تبلیغات مضره در منطقه مربوطه جلوگیری و با رعایت مقررات،تمام عناصر ناصالح و خائن و جاسوس را دستگیر و به مقامات مربوطه تحویل نمایند.
ماده 26 - مرزبانان،جانشینان و معاونین به اختلافات و مشاجرات ایلی و عشیرتی بین اتباع ایران و اتباع کشور مقابل که هردو در منطقه سرحدی سکونت دارند رسیدگی و حل‌وفصل مینمایند.
ماده 27 - مرزبانان،جانشینان و معاونین به جریانات مراتع و استفاده از آبهای مرزی در صورت بروز اختلاف با توجه کامل به مقررات موجود بین طرفین(چنانکه مقرراتی موجود نباشد به دستور مرکز)رسیدگی نموده و در موارد لزوم مراتب را گزارش و کسب تکلیف مینمایند.
ماده 28 - رسیدگی به اختلافات کشت و زرع ارضی و حفر قنات و چاه و نظائر آنکه بین مرزنشینان ایران و یا مرزنشینان مقابل رخ میدهد از وظائف مرزبانان،جانشینان و معاونین است.
ماده 29 - (اصلاحی 1338/9/10)- انتقال مهاجرینی که مورد شکایت دولت طرف یا مورد سوء ظن مأمورین دولت ایران میباشند به داخل کشور یا تحویل آنها به مأمورین کشور مقابل در حدود قوانین و مقررات و قراردادهای منعقده با دستور مراجع صلاحیتدار از وظائف مرزبانان،جانشینان و معاونین آنها میباشد.
ماده 30 - مرزبانان،جانشینان و معاونین،اتباع دولت طرف را که به عللی اقامت آنها در ایران ممنوع شده یا میباشد به مأمورین مرزی مقابل تحویل میدهند همچنین اتباع دولت ایران را که به مناسبتی اقامت آنها در کشور مقابل منع گردیده است تحویل میگیرند.
ماده 31 - مرزبانان،جانشینان و معاونین موظفند که اگر اتباع ایران به وسیله مأمورین مرزی دولت مقابل دستگیر یا زندانی شوند فورا به موضوع رسیدگی و اقدامات جدی معمول دارند.
ماده 32 - مرزبانان،جانشینان و معاونین از عبور اغنام و احشام که بر خلاف قراردادها و عهود و پروتکل‌ها و مقررات تعلیف انجام میگیرد جلوگیری به عمل میآورند.
ماده 33 - مرزبانان،جانشینان و معاونین در صورت عبور غیر عمدی اغنام و احشام از کشور مقابل به خاک ایران بلافاصله اقدامات لازمه را معمول و آنها را به مرزبانان مقابل تحویل خواهند داد همچنین اگر اغنام و احشامی از مرز خارج گردد در برگردانیدن و تحویل گرفتن آنها و تسلیم به صاحبان اصلی اقدام خواهند نمود.
ماده 34 - هرگاه طیارات خودی یا دولت مقابل یا هر نوع وسائل دیگر خارجی یا داخلی بدون مجوز از مرز عبور نمایند مرزبانان،جانشینان و معاونین ضمن گزارش موضوع،وظائف مندرج در این آیین‌نامه را انجام خواهند داد.
ماده 35 - مرزبانان،جانشینان و معاونین در انجام وظائف مشروحه در بالا چنانچه موضوع را با مرزبانان مقابل در میان گذاشته و فیصله داده باشند صورتجلسه‌ای که متضمن اسناد و مدارک لازم باشد تهیه مینمایند و در صورتی که حل نهایی موضوع مربوط به دوائر دولتی ایران باشد پس از تشکیل پرونده اولیه ضمن اعلام جریان امر،پرونده را جهت اقدام قانونی به مرجع مربوطه ارسال میدارند.
ماده 36 - دوائر دولتی که مناطق مرزی در قلمرو مأموریت آنهاست باید با مرزبانان، جانشینان و معاونین در انجام مأموریتهای مرزی همکاری و تشریک مساعی کنند و نباید اقدامی نمایند که باعث لوث شدن یا موجب تعویق یا تأخیر اموری که حسب وظیفه انجام میدهند گردد.به هر صورت پس از آنکه مقدمات کار به وسیله مرزبانان انجام و فراهم گردید و پرونده متشکله به اداره مربوطه رسید وظیفه مرزبانان ایفاد شده محسوب و وظیفه اداره صلاحیتداری که پرونده کار به آنجا فرستاده شده است شروع میگردد.
ماده 37 - در مورد استرداد مجرمین دولت‌هایی که با دولت ایران قرارداد دارند:
الف‌هرگاه مجرمی به خاک ایران وارد شود و مأمورین مرزبانی در منطقه مربوطه او را دستگیر نمایند ضمن توقیف احتیاطی مجرم،مراتب را به مرکز گزارش داده و طبق دستور مرکز اقدام مینمایند.
ب‌در صورتی که دستور مقامات صلاحیتدار مرکز دائر به استرداد و تحویل مجرم فراری به خاک ایران،به مرزبان مقابل باشد پس از تنظیم صورتجلسه مربوطه در تحویل او اقدام میکنند.
ج‌چنانچه دستور مرکز حاکی از اعزام مجری فراری به مراجع صالحه باشد در فرستادن و تحویل او به مقامات مربوطه به وسیله ژاندارمری اقدام لازم را معمول میدارد.
تبصره- در هر صورت رعایت کامل مقررات قراردادهای استرداد و قوانین مربوطه از وظائف حتمی مرزبانان،جانشینان و معاونین است.
ماده 38 - در مورد مجرمین فراری دولت‌هایی که با آنها قرارداد استرداد وجود ندارد:
الف‌اگر مجرم فراری در منطقه مرزبانان دستگیر شود مراتب به سازمان مرکزی مرزبانی گزارش و سازمان مذکور با مراجعه به وزارت امور خارجه موضوع را روشن و تصمیمات متخذه را جهت اقدام به مرزبانان ابلاغ مینماید.
ب‌مرزبانان ضمن توقیف احتیاطی مجرمین فراری،تحقیقات مقدماتی را معمول و پس از تحصیل اطلاعات مورد لزوم مراتب را به مقامات ذی نفع گزارش خواهند داد.
ماده 39 - مرزبانان،جانشینان و معاونین در بازداشت مجرمین فراری به خاک ایران طبق مقررات قانون مصوب 17 مرداد 1313(راجع به تعقیب جزائی مجرمین فراری از مناطق سرحدی مجاور ایران)اقدام خواهند نمود.
ماده 40 - چنانچه اتباع دولت مقابل در منطقه مرزی کشور ایران مرتکب جرمی شده و به خاک دولت خود فرار نمایند وظایف مرزبانان به شرح زیر خواهد بود:
الف‌پس از اطلاع از جریان وقوع جرم دلائل ارتکاب را جمع‌آوری و میزان خسارات ناشیه را معین و مراتب را گزارش میدهد.
ب‌با مرزبانان مقابل وارد مذاکره شده تعقیب مرتکبین و تسلیم او را به مقامات صالحه جهت تعیین مجازات قانونی خواستار و خسارات وارده را مطالبه مینماید.
ماده 41 - مرزبانان برای استرداد مجرمین اتباع داخله که در حوزه اختیارات آنها مرتکب جرم گردیده و به خاک کشور همسایه فرار نموده‌اند باید با پاسگاههای مربوطه و ژاندارمری ادله و امارات جرم را جمع‌آوری و پرونده را تسلیم مقامات صالحه نموده تا اقدامات لازم جهت تقاضای استرداد معمول گردد.
ماده 42 - هرگاه وجود یک یا چند نفر از مرزنشینان در یکی از دادگاههای منطقه مرزی دولت طرف به هر عنوان قانونی لازم و ضروری باشد و مرزبانان مقابل تقاضای اعزام آنها را بکنند مرزبانان ایران با کسب تکلیف از مرکز،اقدامات لازم را در این مورد انجام میدهند.
فصل پنجم‌طرز عمل مرزبانان
ماده 43 - (اصلاحی 1338/9/10)- مرزبانان،جانشینان و معاونین آنها با توجه به مواد(2 و 17)این آیین‌نامه وظایف محوله را انجام و در موارد زیر شروع به رسیدگی و عمل مینمایند.
الف‌وصول دستور از مرزبانی کل کشور.
ب‌وصول تقاضا از مرزبانی مقابل.
ج‌شکایات کتبی یا شفاهی که به نحوی از انحا میرسد.
دمشاهدات و ملاحظات خود مأمورین.
هوصول اطلاع یا درخواست یا نامه از ادارات و مأمورین دولتی.
ماده 44 - مأمورین و عوامل وابسته به مرزبانی مأموریتهای محوله را به موجب مقررات و آیین‌نامه‌های نظامی انجام میدهند.
ماده 45 - متجاوزین مسلح یا غیر مسلح به وسیله افراد پاسگاهها و مأمورین مرزبانی دستگیر و پس از خلع سلاح به مراکز مربوطه اعزام میشوند.
تبصره- تجاوز به هر وجب از خاک ایران و یا هرگونه عبور غیر مجاز به کشور چه مسلح و چه غیر مسلح ممنوع و مرتکبین به وسیله مرزبانان و مأمورین مرزبانی دستگیر و به مقامات صلاحیتدار تحویل میگردند.
ماده 46 - اموال اشخاصی که بدون مجوز قانونی از مرز عبور مینمایند به وسیله مأمورین مرزبانی بازرسی و مجاز یا غیر مجاز بودن آنها با همکاری مأمورین گمرک تشخیص آنچه مجاز نبوده طبق صورتجلسه به مأمورین گمرک تحویل و آنچه مجاز بوده به خود آنها مسترد میگردد.
ماده 47 - انواع اسلحه و مهمات و آلات ناریه و محترقه و هر نوع تجهیزات نظامی که همراه متجاوزین و عبورکنندگان از مرز بوده به وسیله مأمورین مرزبانی ضبط و طبق صورتجلسه به نزدیکترین پادگان نظامی تحویل میگردد.
ماده 48 - هرگاه عده‌ای از اتباع کشورهای مقابل به خاک ایران تجاوز نموده و قبل از دستگیری مراجعت نمایند در این صورت وظائف،مرزبانان،جانشینان و معاونین به شرح زیر است:
الف‌در محل تجاوز حاضر شده جریان را مشاهده میکنند.
ب‌اقدامات لازم برای حفظ آثار و علائم تجاوز به عمل میآورند.
ج‌بلافاصله مرزبان مقابل را به محل وقوع تجاوز دعوت مینمایند.
دبا حضور مرزبان مقابل جریان تجاوز را صورتجلسه میکنند.
تبصره 1- مرزبان مقابل به موجب نامه رسمی دعوت و پس از حضور او یا نماینده رسمی وی اقدامات لازمه به عمل میآید.
تبصره 2- چنانچه مرزبان مقابل یا نماینده رسمی او از حضور در محل واقعه خودداری نموده و یا پس از حضور از امضاء صورتمجلس به نحوی که تنظیم شده است خودداری کند یا بخواهد بعد از تنظیم آن عباراتی اضافه یا کسر بنماید که مطابق با اصل قضیه نباشد جریان امور در صورتجلسه قید و در صورت امکان به امضاء سایر مأمورین دولت و معتمدین محل و ناظرین و شاهدین و مطلعین واقعه رسیده و سپس مراتب به مرکز گزارش میگردد.
ماده 49 - پس از وقوع تجاوز و هرگونه حادثه مرزی،مرزبانان،جانشینان و معاونین موظفند بلافاصله پس از اطلاع،شخصا در محل حاضر شده و اقدامات لازم را به عمل آورند.
تبصره- هرگاه در آن واحد در منطقه مرزی یک مرزبان چند حادثه رخ دهد اقدامات به وسیله مرزبان یا جانشین یا معاونین به عمل میآید در هر صورت باید آثار و علائم به وسیله عوامل و مأمورین مرزی تا موقع لزوم محافظت و نگاهداری شود.
ماده 50 - مرزبانان،جانشینان و معاونین مکلفند با پیش‌بینیهای قبلی از وقوع حادثه مرزی جلوگیری نمایند و در صورت بروز حادثه بلافاصله مراتب را به مرکز گزارش و نیز ستاد نزدیکترین فرمانده نظامی را که مرز،جزو منطقه استحفاظی او است سریعا در جریان بگذارند.
ماده 51 - در تنظیم صورتجلسه نکات زیر رعایت میشود:
الف‌ساعت...روز...ماه و سال وقوع حادثه
ب‌محل وقوع حادثه.
ج‌نوع حادثه.
دمرتکبین حادثه به شرح زیر است:
1-تعداد مرتکبین.
2-مشخصات هریک.
3-تابعیت هرکدام.
هجرائمی که وقوع یافته به شرح زیر:
1-جنحه،نحوه و کیفیت آن.
2-جنایت،نحوه و کیفیت آن.
3-خلاف،نحوه و کیفیت آن.
واقداماتی که به عمل آمده.
زنتیجه‌ای که حاصل شده.
ح‌امضاء.
ماده 52 - -تعریف:
الف‌پناهندگان اشخاصی هستند از اتباع دول خارجی که به محض ورود به کشوری خود را به نام پناهنده به نزدیکترین مأمور رسمی دولتی اعم از لشگری و کشوری در مرز معرفی مینمایند.پناهنده ملزم به داشتن اوراق هویت نمیباشد.
ب‌مهاجرین اشخاصی هستند از اتباع بیگانه که طبق مقررات قانون مهاجرین از کشور متبوع خود مهاجرت و در کشور دیگر تابعیت قبول نموده و مشغول کسب‌وکار میگردند.
ج‌معاودین کسانی هستند که با گذرنامه یا بدون آن مهاجرت نموده و مجددا به کشور اولیه خود برمیگردند.هر معاود باید مدارک و اسناد تابعیت قبلی خود را در حین معاودت ارائه دهد.
ماده 53 - هرگاه یک نفر یا عده‌ای از مرز عبور نموده و خود را پناهنده معرفی نمایند مأمورین مرزبانی در مورد آنان به شرح زیر عمل خواهند کرد:
الف در صورت داشتن اسلحه آنها را خلع سلاح مینمایند.
ب تحت نظر مأمورین مرزبانی به مرکز تحویل میگردند.
ج در مرکز مرزبانی تحت نظر مستقیم مرزبانان یا جانشینان و معاونین هویت آنها مشخص و تحقیقات لازم معمول و علل پناهندگی آنها را روشن مینمایند.
د هرگاه ضمن تحقیقات مظنون به نظر برسند مراتب به مرکز گزارش و طبق دستور عمل مینمایند.
ه هرگاه پناهندگی آنها مسلم باشد با کسب دستور از مرکز به نزدیکترین مأمور صلاحیتدار دولتی تسلیم میشوند.
تبصره 1- در هر صورت و در تمام مواقع مرزبانان،جانشینان و معاونین جریانات مرزی را به مرکز گزارش نموده و فرمانده نظامی را که جزو منطقه استحفاظی او است نیز در جریان میگذارند.
تبصره 2- درباره اموال و اشیای پناهندگان طبق مقررات ماده 46 رفتار میشود.
ماده 54 - اقامت یا سکونت اشخاصی که به نام پناهنده یا مهاجر یا هرکسی که دولت طرف از او شاکی میباشد و یا هرکسی که مصالح و مقتضیات دولت ایران ایجاب میکند در نوار مرزی مطلقا ممنوع و مرزبانان مکلفند از این قبیل اقامت یا سکونت جلوگیری نمایند و کلیه مرزنشینان نوار مرزی باید تحت کنترل مرزبانان از لحاظ امور مرزی قرار گیرند و مرزبانان بدون اینکه مضیقه‌ای در آزادی کامل آنها فراهم نمایند باید اعمالشان را از جهات مصالح عالیه کشور تحت نظر داشته باشند.
ماده 55 - هرگاه کسی از مرز عبور نموده و خود را معاود معرفی نماید،
مرزبانان،جانشینان و معاونین وظائف زیر را انجام میدهند:
الف‌در صورتی که اسلحه داشته باشد از او اخذ میگردد.
ب‌در صورتی که از پاسگاهی وارد شده باشد به مرکز مرزبانی تحویل و تحقیقات لازم معمول میگردد.
ج‌پس از کسب تکلیف از مرکز طبق دستور به مراجع صالحه تحویل میشود.
ماده 56 - هرگاه مرزبانان مقابل یک نفر یا عده‌ای را به نام معاود بخواهد تحویل مرزبانی ایران نماید مرزبان یا جانشین و معاون مکلفند:
اسناد و مدارک مربوطه را ضمن تحویل گرفتن معاود دریافت نمایند و در صورت عدم وجود مدارک و اسناد پس از ثبوت تابعیت معاود اقدام به تحویل گرفتن خواهند نمود به هر صورت مراتب را به مرکز گزارش و طبق دستور صادره از مرکز عمل خواهند نمود.
ماده 57 - هریک از اتباع مرزنشین دولت مقابل که با استفاده از مقررات مرزی(داشتن گذرنامه مرزی)بخواهد وارد ایران شده و مشغول کسب‌وکاری گردد که بر خلاف قوانین جاریه ایران باشد یا ایرانیان برای انجام آن مشاغل و دادوستد آزاد نباشند همچنین کسانی که مرزبانان یا شهربانی توقف آنها را در ایران صلاح ندانند به وسیله مرزبانان دستگیر و تحویل مرزبانان مقابل میشوند.
ماده 58 - هریک از اتباع مرزنشین دولت مقابل که با استفاده از گذرنامه مرزی وارد ایران شده و مرتکب جرمی گردد طبق قوانین ایران تحت تعقیب در آمده بعد از اجرای مقررات قانونی به وسیله مرزبانان ایرانی تحویل مرزبان مقابل میگردد.
ماده 59 - مرزبانان،جانشینان و معاونین باید با تدابیر و اقدامات مؤثر کوشش نمایند که راه مهاجرت ایرانیان به کشورهای مجاور مسدود گردد.
ماده 60 - مرزبانان،جانشینان و معاونین باید در موارد زیر در نوار مرزی اشخاص را تسلیم مقامات صالحه بنمایند:
الفکلیه متجاوزین به خاک ایران.
بکلیه مرتکبین جنحه و جنایت و خلاف اتباع بیگانه در نوار مرزی ایران.
جکلیه کسانی را که مرکز یا فرمانده نظامی که مرز جزو منطقه استحفاظی او میباشد دستور میدهند.
دطبق اعلام و تقاضای مأمورین قضائی ایران.
هطبق تقاضای مرزبانان مقابل در حدود قراردادها یا دستورات مرکز.
ودر مواردی که مرزبانان طبق مقررات قانون دادرسی و کیفر ارتش دارای چنین صلاحیتی باشند.
ماده 61 - مأمورین ژاندارمری و شهربانی مکلفند دستگیرشدگان را پس از انجام مراسم تحقیق از مرزبانان تحویل گرفته و اقدامات قانونی راجع به انتقال آنها از نقطه‌به‌نقطه دیگر معمول دارند.
ماده 62 - مادامی که دستگیرشدگان در اختیار مرزبانان میباشند نگاهداری آنان با رعایت مقررات قانونی از وظائف مرزبانان است.ژاندارمری و شهربانی همکاری و تشریک مساعی لازم را در تمام موارد به خصوص در مورد حفاظت آنها انجام خواهند داد.
فصل ششم‌وظائف انتظامی و نظامی مرزبانان
ماده 63 - کلیه وظائفی که طبق مقررات و قوانین بر عهده واحدهای نظامی است در مناطق مرزی چنانچه واحدهای نظامی وجود نداشته باشد به عهده مرزبانان خواهد بود.
ماده 64 - مرزبانان و پاسگاههای مرزی در منطقه مربوطه،رده مقدم و پوشش واحدهای نظامی منطقه محسوب میشوند.
ماده 65 - مرزبانان مکلفند برای حفظ استقلال کشور و جلوگیری از تجاوزات دشمنان خاک ایران طبق آیین‌نامه مقررات نظامی اقدام نمایند.
ماده 66 - مرزبانان،جانشینان و معاونین موظفند کلیه اطلاعات را در زمان صلح در منطقه مربوطه که برای فرماندهی مفید میباشد کسب نموده به سازمان مرکزی مرزبانی و فرماندهی مربوطه گزارش نموده و فرماندهی نظامی را که مرز جزو منطقه استحفاظی او میباشد سریعا در جریان این گزارشات بگذارند.
ماده 67 - مرزبانان،جانشینان و معاونین در زمان صلح مکلف به اجرای دستورات ارگانی فرماندهی نظامی منطقه و سایر وظائف انتظامی میباشند و در زمان جنگ به کلی در اختیار و تحت تابعیت فرماندهان نظامی که مرز جزو منطقه عملیات و استحفاظی آنان است خواهند بود.
در هرحال و به هر صورت مرزبانان و فرماندهان نواحی سازمان مرزبانی کشور فرماندهان نظامی سرتاسر مرزهای ایران بوده و ضمن انجام مأموریتهای مرزی مندرج در این آیین‌نامه انجام مأموریتهای نظامی به خصوص در مواقع بروز مخاصمات و جریانات غیر عادی وظائف اصلی و حتمی آنها خواهد بود.
فصل هفتم‌وظایف اداری مرزبانان
ماده 68 - سازمان مرکزی مرزبانی به توسط وسایل ارتباطی و مخابراتی ممکنه با عوامل و مرزبانان مربوطه در سرتاسر کشور مربوط خواهد بود و بدین‌وسیله جریانات مرزی به طور مداوم به عرض مقامات عالیه خواهد رسید.
ماده 69 - هریک از ارکان و شعب سازمان مرکزی مرزبانی و نواحی و مرزبانیها و پاسگاهها با کاملترین وسایل،تجهیز خواهند شد.همچنین وسائل زیست افراد و درجه‌داران و افسران در مرز به طوری که متناسب با شؤون کشور باشد تأمین میگردد.
ماده 70 - ساختمانهای پاسگاههای مرزی و نواحی و مراکز مرزبانیها به وسیله سازمان مرکزی مرزبانی در سرتاسر مرز به طوری که از هر جهت برازنده شؤون و حیثیات کشور باشد به وجود میآید.
ماده 71 - کلیه جریانات مرزی و انجام وظائف اداری در دفاتر مرتب که به وسیله سازمان مرکزی مرزبانی تهیه و در اختیار گذارده میشود ثبت میگردد.
ماده 72 - هریک از پاسگاهها یا وسایل ارتباطی کامل با مراکز مرزبانیهای مربوطه و هر یک از مرزبانیها با نواحی و سازمان مرکزی مرزبانی و ستاد فرماندهی نظامی منطقه‌ای که مرز جزو منطقه استحفاظی او میباشد باید مربوط باشد.
ماده 73 - به طور عادی هر ماه یک مرتبه با مرزبانان مقابل ملاقات و راجع به مسائل مربوطه به مرز و حسن جریان امر مذاکره مینمایند هرگاه وضع ایجاب نماید تعداد ملاقاتها محدود نخواهد بود.
ماده 74 - ملاقاتها به طور رسمی و در معیت مترجم خواهد بود چنانچه حضور کسان دیگر لازم باشد با ذکر علت به سازمان مرکزی مرزبانی گزارش و کسب تکلیف میشود.
ماده 75 - تاریخ و ساعت و موضوع ملاقات قبلا و نتیجه ملاقات بعدا به سازمان مرکزی مرزبانی گزارش میشود.
ماده 76 - هرگاه ضرورت،ملاقات فوری را ایجاب نماید مرزبانان ضمن گزارش به مرکز اقدام و نتیجه مذاکرات را بلافاصله گزارش خواهند نمود.
ماده 77 - ملاقاتها به نوبه در خاک طرفین و در مرزبانیها انجام میگیرد.
تبصره 1- ممکن است به تراضی طرفین و توجه به شرط متقابل چند مرتبه متوالیا در خاک یکی و چند مرتبه در خاک دیگری به عمل آید.
تبصره 2- در صورتی که مرزبانان مقابل برای ملاقات حاضر نشوند مراتب به مرکز گزارش و کسب دستور میشود.
ماده 78 - در هر مرزبانی دفتری موجود است که کلیه مسائل مورد رسیدگی که باید در ملاقاتها مطرح شود در آن درج میگردد و در هر ملاقات با توجه به آن دفتر مسائل معوقه معلوم و رسیدگی و تکلیف آنها روشن میشود.
ماده 79 - مکاتبات و مذاکرات مرزبانان باید موافق با شؤون کشور و نزاکت بین المللی باشد.
ماده 80 - صورت‌مجلس‌ها باید به زبان رسمی دولت متبوع مرزبانان تنظیم شود.
ماده 81 - مکاتبات مرزبانان ایران با مرزبانان مقابل باید به زبان فارسی نوشته شود.
ماده 82 - صورتجلسات پس از تنظیم باید بلافاصله با قید تاریخ(ساعت...روز...ماه و سال...)امضاء گردد.
تبصره- در صورت عدم کفایت وقت ممکن است پیش‌نویس امضاء شود و اصل بعدا به امضای طرفین برسد.
ماده 83 - هر صورتجلسه از لحاظ مرزبانان ایران در چهار نسخه تنظیم میشود که یک نسخه در مرزبانی تنظیمکننده جزو سوابق بایگانی و سه نسخه به سازمان مرکزی مرزبانی فرستاده میشود.
ماده 84 - مرزبانان علاوه بر دفاتر و سوابق مورد احتیاج که طبق سازمانهای مربوطه دارا میباشند دفاتر نامبرده در زیر را در اختیار خواهند داشت:
الف‌دفتر عبورومرور مرزی.
ب‌دفتر ثبت وقایع و حوادث روزانه مرزی.
ج‌دفتر مهاجرین و معاودین و پناهندگان(در صورت لزوم برای هریک از این موضوعات دفتری اختصاص داده میشود).
ددفتر مشخصات کسانی که مرزبان مقابل تحویل میدهد.
هدفتر مشخصات مظنونین محلی داخلی.
ودفتر ثبت اموال و اشیائی که به گمرک تحویل میشود.
زدفتر ثبت محرمانه.
ح‌دفتر متهمین.
ماده 85 - کلیه وقایع و جریانات مربوطه به هریک از موضوعات در دفتر مربوطه ثبت میشود.
ماده 86 - مرزبانان در هر ماه یک مرتبه با مراجعه به دفتر وقایع روزانه گزارش ماهانه خود را تنظیم و به مرکز ارسال میدارند و صورت کلیه اقدامات و نتایج حاصله و همچنین معوقه در گزارش مذکور قید میشود و هریک از مطالبی که معوق مانده و باید سازمان مرزبانی درباره آن اقدام نماید صریحا یادآور میشود.
ماده 87 - مرزبانان،جانشینان و معاونین باید همیشه از جریان کار منطقه خود مستحضر بوده و در مواقع ممکنه شخصا منطقه مربوطه و جریان و نحوه انجام وظایف و کارهای اداری مرئوسین را مورد بازدید قرار داده و از هرگونه غفلت و مسامحه آنها جلوگیری نمایند.
ماده 88 - مرزبانان،جانشینان و معاونین وظیفه دارند علائم مرزی که برای تشخیص خط مرزی بین ایران و کشورهای همجوار برقرار گردیده و یا در آتیه برقرار میشود(و همچنین نوار تراشیده مرز را در نقاطی که طبق قراردادهای مرزی به وجود آمده است)به وضعی نگاهداری کنند که محل استقرار و شکل و فرم و اندازه و رنگ‌آمیزی ستونها و وضع کپه‌های مرزی(و همچنین عرض نوار تراشیده و دائر نگاهداشتن آن)با سوابقی که در اسناد تعیین خط مرزها تشریح شده است تطبیق نماید.
ماده 89 - مرزبانان،جانشینان و معاونین مکلف به حفظ میله‌ها و علائم مرزی مربوطه بوده در صورتی که ستونها با میله‌ها یا علائم خط مرزی خراب شوند و یا از بین بروند و یا معیوب گردند سریعا باید در تعمیر آنها اقدام لازم معمول دارند.
ماده 90 - ضمن بازدید مناطق و وضعیت و آموزش نظامی منطقه(از لحاظ زمین،وضع انسانیاقتصادی)باید مورد توجه واقع گردیده و نتیجه بازدید گزارش شود.
ماده 91 - مرزبانان،جانشینان و معاونین در مواقع انتقال و تعویض باید علائم و میله‌های خط مرزی را با مشخصات مربوطه تحویل و تحول نمایند.
فصل هشتم‌وظائف اجتماعی مرزبانان
ماده 92 - مرزبانان،جانشینان و معاونین در منطقه مربوطه وضع زندگی مرزنشینان را با توجه به نکات زیر بررسی مینمایند:
الف‌درآمد و وضع اقتصادی مرزنشینان چگونه است؟معاش سکنه مرزی تأمین میشود یا نه؟
ب‌بهداشت مرزنشینان تأمین گردیده است یا خیر؟
ج‌مقایسه وضع زندگی مرزنشینان ایران با مرزنشینان کشور مقابل.
دروحیه مرزنشینان چگونه میباشد.
ماده 93 - مرزبانان،جانشینان و معاونین برای ایجاد و ترمیم جاده به خصوص در برقراری خطوط ارتباطی بین مراکز مرزبانی و پاسگاهها بایستی اقدام لازم معمول دارند.
ماده 94 - هرگاه در هریک از موضوعات مذکوره در مواد بالا نواقصی ملاحظه میشود و مرزبان یا اقدامات لازم موفق به رفع آن نگردد مراتب را ضمن اظهار نظر به سازمان مرکزی گزارش مینماید.
ماده 95 - مرزبانان باید:
الف‌با مأمورین بهداری و فرهنگ برای تأسیس درمانگاه‌ها و دبستانهای حرفه‌ای همکاری و تشریک مساعی نمایند.
ب‌با مأمورین کشاورزی برای تهیه وسائل کشت و زرع و دفع آفات نباتی و حیوانی همکاری کنند.
ج‌با مأمورین آبیاری در تأمین آب مرزنشینان تشریک مساعی نمایند.
دبرای بهبود وضع زندگی و تقویت روحی مرزنشینان اقدامات لازم معمول دارند.
ماده 96 - این آیین‌نامه که مشتمل بر 96 ماده و 12 تبصره میباشد بنا بر پیشنهاد وزارت جنگ و تأیید وزارتخانه‌های امور خارجه و کشور و دادگستری در جلسات مورخه 1336/12/23 و 1338/9/10 هیأت دولت به تصویب رسیده تمام مقررات و آیین‌نامه‌هایی که مغایر این آیین‌نامه میباشد از تاریخ تصویب آن ملغی میگردد.
2(3)