قانون حفاظت در برابر اشعه
مصوب 1368/1/20
فصل اول کلیات
1-«اشعه»یا«پرتوها»شامل اشعه یون‌ساز و غیر یون‌ساز میباشد.
2-«منابع مولد اشعه»به مواد پرتوزا(رادیواکتیو)اعم از طبیعی و یا مصنوعی یا مواد و اشیاء حاوی آن و یا دستگاهها و تأسیسات مولد اشعه اطلاق میگردد.
3-«کار با اشعه»هرگونه کار یا فعالیتی است که در ارتباط با منابع مولد اشعه انجام شود.
4-«واحد قانونی»در مفهوم«سازمان انرژی اتمی ایران»است.
5-«شخص مسؤول»شخص حقیقی است که برابر آیین‌نامه مربوطه واجد صلاحیت علمی و فنی و شرایط لازم برای تصدی و نظارت بر کلیه امور مربوطه به کار با اشعه در محدوده پروانه مربوطه باشد.
6-«مسؤول فیزیک بهداشت»شخص حقیقی است که برابر آیین‌نامه مربوطه واجد صلاحیت علمی و فنی و شرایط لازم برای تصدی مسؤولیت حفاظت در برابر اشعه در محدوده پروانه مربوطه باشد.
1-منابع مولد اشعه.
2-کار با اشعه.
3-احداث،تأسیس،راه‌اندازی،بهره‌برداری،از کاراندازی و تصدی هر واحدی که در آن کار با اشعه انجام شود.
4-هرگونه فعالیت در رابطه با منابع مولد اشعه شامل واردات و صادرات،ترخیص،توزیع،تهیه، تولید،ساخت،تملک،تحصیل،اکتشاف،استخراج،حمل‌ونقل،معاملات،پیمانکاری،نقل و انتقال، کاربرد و یا پسمانداری.
5-حفاظت کارکنان،مردم و نسلهای آینده به طور کلی و محیط در برابر اثرات زیان‌آور اشعه.
فصل دوم‌پروانه و مسؤولیت‌ها
تبصره- مجوز کار با اشعه در مورد مؤسسات پزشکی صرفا برای متخصصین گروه پزشکی توسط کمیسیونی مرکب از دو نفر متخصص امور حفاظت در برابر اشعه از واحد قانونی و دو نفر کارشناس از وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته و از طرف واحد قانونی داده خواهد شد.صدور پروانه نهایی تأسیس واحد کار با اشعه از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
تبصره -در موارد خاص(مانند واحدهای تشخیص با اشعه ایکس با فعالیت محدود)و طبق آیین‌نامه‌های مربوط،مسؤولیت شخص حقیقی دارنده پروانه کسب،شخص مسؤول و مسؤول فیزیک بهداشت میتواند توأما به عهده یک یا دو شخص حقیقی واجد شرایط باشد.
تبصره -در خصوص مؤسسات پزشکی پس از اخذ مجوز از واحد قانونی،صدور پروانه کار جدید از سوی وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
1-تعلیق و یا تعطیل بهره‌برداری از منابع مولد اشعه.
2-مفقود شدن و یا سرقت منابع مولد اشعه.
3-هرگونه حادثه،اخلال،عیب و یا تغییرات در رابطه با منابع مولد اشعه که احتمال افزایش مخاطرات بالقوه پرتوگیری افراد را در بر داشته باشد.
4-سوانح پرتوگیری و نیز پرتوگیری مشکوک افراد.
1-افراد کمتر از 18 سال سن غیر از موارد مستثنی به موجب آیین‌نامه مربوطه.
2-افرادی که در نتیجه آزمایشهای پزشکی مورد تأیید واحد قانونی کار با اشعه برای سلامتی آنان زیان‌آور تشخیص داده شده باشد.
1-کلیه مقررات،استانداردها،آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های حفاظت در برابر اشعه را رعایت نمایند.
2-کلیه تدابیر و تجهیزات حفاظتی لازم را طبق مقررات مربوط پیش‌بینی،تأمین و به اجراء درآورند.
3-از پرتودهی غیر ضروری اجتناب نمایند.
فصل سوم‌نظارت و بازرسی
تبصره- در مورد مؤسسات پزشکی که منجر به صرف هزینه یا ارائه خدمات توسط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی میشود آیین‌نامه مربوطه توسط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی تهیه میگردد.
فصل چهارم‌جرائم و مجازات‌ها
1-عدم استفاده از وسائل حفاظتی پیش‌بینی شده و همچنین عدم رعایت دستورالعمل‌های حفاظتی توسط کارکنان با اشعه جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از ده هزار ریال تا صد و پنجاه هزار ریال محکوم خواهد شد.
2-گماردن افراد بدون انجام آزمایشهای پزشکی لازم قبل از استخدام و یا بدون مراقبتها و آزمایشهای دوره‌ای پزشکی در مدت اشتغال به کار با اشعه جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از ده هزار ریال تا پانصد هزار ریال محکوم خواهد شد.
3-گماردن افرادی به کار با اشعه که به موجب ماده 10 این قانون کار با اشعه برای آنان ممنوع اعلام شده است جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از سی هزار ریال تا یک میلیون ریال محکوم خواهد شد.
4-کوتاهی در اعلام موارد مذکور در مواد 7 و 8 و 9 این قانون توسط اشخاص نامبرده در موارد یاد شده جرم محسوب و متخلف به جریمه نقدی از سی هزار ریال تا دو میلیون ریال محکوم خواهد شد.
5-متخلف موارد زیر به جزای نقدی از سی هزار ریال تا پنج میلیون ریال و یا به حبس تعزیری از یک ماه تا شش ماه و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد:
الف‌بهره‌برداری از منابع مولد اشعه و یا کار با اشعه بدون اتخاذ تدابیر حفاظتی و تدارک تجهیزات حفاظتی توصیه شده توسط واحد قانونی.
ب‌بهره‌برداری از منابع مولد اشعه و یا کار با اشعه بدون نظارت شخص مسؤول و مسؤول فیزیک بهداشت.
ج‌اخلال در امر نظارت و بازرسی واحد قانونی و ندادن اطلاعات لازم و یا ارائه اطلاعات ناقص و یا کذب به واحد قانونی و نیز هر اقدامی که موجب انحراف تشخیص واحد قانونی گردد.
6-ایجاد اختلال در کار با اشعه و یا منابع مولد اشعه جرم محسوب و متخلف به جزای نقدی از پانصد هزار تا پانزده میلیون ریال و حبس تعزیری از یک ماه تا سه سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
7-عدم رعایت حدود و شرایط مقرر در پروانه یا تغییر در شرایط مزبور جرم محسوب و متخلف به مجازات نقدی از یک میلیون تا پنج میلیون ریال و یا به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
8-نداشتن پروانه معتبر در مواردی که به موجب ماده 4 این قانون داشتن پروانه الزامی اعلام گردیده است جرم محسوب و متخلف به مجازات نقدی از یک میلیون ریال تا ده میلیون ریال و یا به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
9-بهره‌برداری از منابع مولد اشعه که توسط واحد قانونی به نحوی ممنوع اعلام شده است جرم محسوب میشود و متخلف به مجازات نقدی از یک میلیون ریال تا پانزده میلیون ریال و یا به حبس تعزیری از شش ماه تا سه سال و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
فصل پنجم‌مقررات ویژه
1-کاهش ساعات کار هفتگی تا میزان 25%ساعات کار مقرر برای سایر کارکنان.
2-افزایش میزان مرخصی استحقاقی سالیانه تا یک ماه در سال برای مدت اشتغال به کار با اشعه.استفاده از مرخصی استحقاقی سالیانه در این‌گونه موارد در طول هر سال اجباری است.
3-افزایش مدت خدمت مورد قبول تا یک سال به ازاء هریک سال کار با اشعه،حداکثر این افزایش تا ده سال و منحصرا از نظر بازخرید،بازنشستگی،از کارافتادگی و تعیین حقوق وظیفه قابل احتساب میباشد.
4-پرداخت تا پنجاه درصد حقوق و مزایا به عنوان فوق العاده کار با اشعه.
تبصره- در مورد بند 2 این ماده به جای استفاده از مرخصی فرد ذی نفع میتواند درخواست اشتغال در محلی غیر از محیط کار با اشعه بنماید.
دولت مکلف است آیین‌نامه‌های مربوطه را بر اساس پیشنهاد واحد قانونی تصویب و جهت اجراء ابلاغ نماید.
کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول این قانون مکلفند حداکثر ظرف شش ماه از تاریخ اجرای قانون وضعیت خود را با مقررات آن منطبق نمایند.
تبصره- در خصوص مؤسسات پزشکی کشور آیین‌نامه‌های مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و واحد قانونی تهیه و تدوین و پس از تصویب هیأت وزیران قابل اجراء خواهد بود.
2(1)