آییننامه اجرائی ماده 13«اصلاحی 1379/9/13»قانون اصلاح مواد خوردنی،آشامیدنی،آرایشی و بهداشتی
مصوب 1380/6/8 وزیر بهداشت،درمان و آموزش پزشکی
فصل اولبهداشت فردی
ماده 1 - کلیه متصدیان و کارگران و اشخاص که در مراکز تهیه و تولید و توزیع و نگهداری و فروش وسائط نقلیه حامل مواد خوردنی،آشامیدنی،آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی اشتغال دارند،موظفند دوره ویژه بهداشت عمومی را به ترتیبی که معاونت سلامت وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی تعیین و اعلام مینماید گذرانده و گواهینامه معتبر آن را دریافت دارند.
تبصره 1- مدیریت و یا تصدی و اشتغال به کار در هریک از کارگاهها و کارخانجات و مراکز و اماکن و وسائط نقلیه موضوع آییننامه بدون داشتن گواهینامه معتبر موضوع ماده یک ممنوع است.
تبصره 2- استخدام یا به کارگیری اشخاص فاقد گواهینامه معتبر مندرج در ماده یک این آییننامه در هریک از کارگاهها و کارخانجات و اماکن و مراکز و وسائط نقلیه مذکور ممنوع است.
تبصره 3- اشخاصی مانند صندوقدار،باغبان،راننده و نظائر آنها که در اماکن موضوع این آییننامه شاغل بوده لیکن با مواد غذایی،آرایشی و بهداشتی ارتباط مستقلی ندارند از شمول ماده 1 فوق و تبصرههای 1 و 2 آن مستثنی میباشند.
ماده 2 - کلیه متصدیان،مددیاران و کارگران و اشخاصی که مشمول ماده یک این آییننامه میباشند موظفند کارت معاینه پزشکی معتبر در محل کار خود داشته و هنگام مراجعه بازرسین بهداشت ارائه نمایند.
تبصره 1- کارفرمایان موظفند هنگام استخدام اشخاص،گواهینامه معتبر ماده 1 و کارت معاینه پزشکی آنان را ملاحظه و ضمن اطمینان از اعتبار آن در محل کسب نگهداری نمایند.
تبصره 2- کارت معاینه پزشکی منحصرا از طرف مراکز بهداشت شهرستان یا مراکز بهداشتی درمانی شهری و روستایی وابسته به وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی صادر خواهد شد.مدت اعتبار کارت فوق برای پزندگان اغذیه،ساندویچ،بستنی و آبمیوهفروشان و قنادان و مشاغل و نیز کارگران کارگاهها و کارخانجات تولید مواد غذائی و بهداشتی و فاسدشدنی 6 ماه و برای سایر مشاغل موضوع این آییننامه حداکثر یک سال میباشد.
ماده 3 - متصدیان و کارگران اماکن و مراکز و کارگاهها و کارخانجات و وسائط نقلیه موضوع این آییننامه موظفند رعایت کامل بهداشت فردی و نظافت عمومی محل کار خود را نموده و به دستوراتی که از طرف بازرسین بهداشت داده میشود عمل نمایند.
ماده 4 - کلیه اشخاصی که در اماکن و مراکز و وسائط نقلیه موضوع این آییننامه کار کنند باید ملبس به لباس کار و روپوش تمیز و به رنگ روشن باشند.
تبصره 1- کلیه تهیهکنندگان مواد غذائی نظیر آشپزان،نانوایان و مشاغل مشابه و نیز کارگران کارگاهها و کارخانجات تولید مواد غذائی و بهداشتی که با این مواد ارتباط مستقیم دارند ملزم به پوشیدن روپوش سفید و کلاه و اشخاصی مانند شاغلین و فروشندگان اغذیه ساندویچ،آبمیوه،بستنی،شیرینیجات،کله و پاچه،جگرکی و مشابه آنها علاوه بر روپوش و کلاه ملزم به استفاده از دستکش در حین کار میباشند.
تبصره 2- در رستورانها و چایخانههای سنتی افرادی که در امر پذیرایی شرکت داشته و با غذا سر و کار دارند ملزم به پوشیدن روپوش و کلاه سفید بوده و سایر افراد میتوانند از لباسهای محلی استفاده کنند.
ماده 5 - متصدیان اماکن و مراکز و کارگاهها و کارخانجات موضوع این آییننامه موظفند برای هریک از شاغلین خود جایگاه محفوظ و مناسبی به منظور حفظ لباس و سایر وسائل در محل تهیه نمایند.
ماده 6 - متصدیان مراکز و اماکن و کارگاهها و کارخانجات و وسائط نقلیه موضوع این آییننامه موظفند از ورود و دخالت افراد متفرقه به امور تولید و تهیه و طبخ و حملونقل و توزیع و فروش مواد غذائی جلوگیری نمایند.
ماده 7 - متصدیان مراکز و اماکن و کارگاهها و کارخانجات و وسائط نقلیه موضوع این آییننامه موظفند به تناسب تعداد کارگران خود به ازاء هر کارگر حداقل 2/5 متر مربع اتاق استراحت مطابق با موازین بهداشتی تهیه نمایند.
تبصره- در هرحال مساحت اتاق استراحت نباید کمتر از 7/5 متر مربع و ارتفاع سقف آن نباید کمتر از 2/8 متر باشد.
ماده 8 - متصدیان کارگاهها و کارخانجات مواد غذائی و بهداشتی موضوع این آییننامه موظفند در صورت لزوم،آشپزخانه،انبار مواد غذائی اولیه و سالن غذاخوری با فضای کافی به تناسب تعداد کارگران و شاغلین با شرایط کاملا بهداشتی مطابق ضوابط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی در محل کارگاه یا کارخانه ایجاد نمایند.
ماده 9 - هر کارگر موظف به داشتن کلیه وسائل نظافت،شستشو و استحمام اختصاصی میباشد.
ماده 10 - اشخاصی که به نحوی از انحاء با طبخ و تهیه و توزیع مواد غذائی سر و کار دارند،در حین کار شخصا حق دریافت بهای کالای فروخته شده را از مشتری نخواهند داشت.
تبصره- شاغلین محلهایی مانند میوه و سبزیفروشی،عطاری،سقط فروشی،بقالی و فروشندگان مواد غذائی بستهبندی شده،همچنین فروشندگان آن گروه از مواد غذائی که بدون شستشو یا پخت و پز به مصرف نمیرسند از شمول این ماده مستثنی میباشند.
ماده 11 - جعبه کمکهای اولیه با مواد و وسائل مورد نیاز در محل مناسب نصب گردد.
ماده 12 - کارگران کارگاهها و کارخانجات و اماکنی که با پخت و فرآوری مواد غذائی سر و کار دارند همچنین کارگران کشتارگاهها و محلهایی مانند آنها موظفند هر روز قبل از شروع و بعد از خاتمه کار،استحمام نمایند.
ماده 13 - استعمال دخانیات توسط متصدیان و کارگران مشمول این آییننامه در حین کار ممنوع است.
ماده 14 - فروش و عرضه سیگار در کارگاهها و کارخانجات و اماکن و مراکز و محلهای موضوع این آییننامه ممنوع است.
تبصره 1- اماکن و مراکز و محلهایی که دارای مجوز و عاملیت عرضه دخانیات هستند از شمول ماده 14 مستثنی میباشند.
تبصره 2- فروش سیگار به افراد کمتر از 18 سال در اماکن و مراکز موضوع این آییننامه ممنوع است.
ماده 15 - مصرف هرگونه محصولات دخانیاتی در محوطههای عمومی کارگاهها و کارخانجات و اماکن و مراکز و محلهای موضوع این آییننامه ممنوع است.
تبصره 1- متصدیان،مسؤولین و یا کارفرمایان محلهای موضوع این آییننامه مسؤول اجرای مفاد ماده 15 بوده و موظفند ضمن نصب تابلوهای هشداردهنده در نقاط مناسب و در معرض دید از مصرف دخانیات جلوگیری کنند.
تبصره 2- متصدیان،مسؤولین و یا کارفرمایان موضوع تبصره 1 میتوانند محل مشخصی را که کاملا از محلهای معمولی و عمومی جدا باشد،جهت افرادی که میخواهند دخانیات مصرف کنند در نظر بگیرند.
فصل دومشرایط ساختمانی و بهداشتی مراکز تهیه،تولید،توزیع، نگهداری و فروش مواد غذائی و اماکن عمومی
ماده 16 - کف ساختمان باید دارای شرایط زیر باشد:
الفاز جنس مقاوم،صاف،بدون درز و شکاف و قابل شستشو باشد.
بدارای کفشور به تعداد مورد نیاز،مجهز به شتر گلو بوده و نصب توری ریز روی آن الزامیست.
تدارای شیب مناسب به طرف کفشور فاضلابرو باشد.
ماده 17 - ساختمان دیوار از کف تا سقف از مصالح مقاوم بوده و طوری باشد که از ورود حشرات و جوندگان جلوگیری به عمل آورد.
تبصره 1- سطح دیوارها باید صاف،بدون درز و شکاف و به رنگ روشن باشد.
ماده 18 - پوشش دیوارها باید متناسب با احتیاجات و لوازم مربوط به نوع کار و بر حسب مشاغل مختلف،به شرح تبصرههای ذیل باشد:
تبصره 1- پوشش بدنه دیوار کارگاههای تهیه مواد غذائی،آشپزخانه،آبدارخانه،انبار مواد غذائی، میوه و سبزیفروشی،حمام،مستراح،دستشویی،رختشویخانه باید از کف تا زیر سقف و کف کارگاهها و کارخانجات تولیدی مواد غذائی،تا ارتفاع چهار متر کاشی،سنگ یا سرامیک و دیوار کارخانجات از ارتفاع چهار متر به بالا میتواند از سیمان صاف و صیقلی به رنگ روشن باشد.
تبصره 2- پوشش بدنه دیوار انبارهای بزرگ مانند انبارهای عمومی و امثال آنها و بنکداریها میتواند از مصالح دیگر مانند سنگ و سیمان صاف و صیقل و به رنگ روشن باشد.
تبصره 3- سطح دیوار سالنهای پذیرایی تا ارتفاع حداقل 120 سانتیمتر از کف با سنگهای صیقلی یا سرامیک و یا کاشی و از ارتفاع 120 سانتیمتری تا زیر سقف با رنگ روشن قابل شستشو پوشیده شود.
تبصره 4- پوشش بدنه دیوارهای مراکز تهیه و فروش مواد غذائی از قبیل کبابی،جگرکی، کله و پاچه،سیراب و شیردان،ساندویچ و اغذیه،پیتزا،مرغ کنتاکی،قهوهخانه و نظایر آنها باید بر حسب نوع به شرح زیر باشد:
بند 1-چنانچه محل طبخ در مراکز فوق الذکر از سالن پذیرایی جداسازی شده باشد قسمت طبخ مشمول تبصره 1 و قسمت پذیرایی مشمول تبصره 3 ماده 18 فوق الذکر میباشد.
بند 2-چنانچه محل طبخ از سالن پذیرایی جدا نشده باشد کلیه دیوارهای مراکز مذکور مشمول تبصره 1 ماده 18 میباشد.
تبصره 5- سطح بدنه دیوارهای مراکز فروش انواع شیرینی،خشکبار و آجیل،خواربار فروشی،لبنیاتفروشی،انواع نانفروشی و عطاری تا ارتفاع 120 سانتیمتر با سنگ یا کاشی و یا سرامیک و از ارتفاع 120 سانتیمتر تا زیر سقف با رنگ قابل شستشو پوشیده شود.
تبصره 6- پوشش کلیه دیوارهای مراکز فروش انواع گوشت و فراوردههای گوشتی(قصابی، مرغ و ماهی،سوسیس و کالباس و مواد پروتئینی)باید از کف تا زیر سقف کاشی یا سرامیک با سطح صاف یا سنگ صیقلی باشد.
تبصره 7- پوشش بدنه دیوارهای نانواییهای سنتی و کارگاههای پخت انواع نانهای ماشینی و ساندویچی و فانتزی و انبار آرد و شکر باید از کف تا زیر سقف از جنس کاشی یا سرامیک با سطح صاف یا سنگ صیقلی باشد.
تبصره 8- سطح بدنه دیوارهای سالن آرایشگاهها از کف تا زیر سقف با رنگ روغنی قابل شستشو پوشیده شود.بدیهی است پوشش بدنه دیوارهای دستشویی،سرشویی و مستراح در آرایشگاهها باید از کف تا زیر سقف با کاشی یا سرامیک صاف و یا سنگ صیقلی باشد.
تبصره 9- پوشش سطح دیوار سالنهای پذیرایی در رستورانها و چایخانههای سنتی باید ضمن دارا بودن طرح و حالت سنتی از کف تا زیر سقف از مصالح مقاوم،صاف،بدون فرورفتگی و شکاف و قابل شستشو باشد.
ماده 19 - سقف باید صاف،حتی الامکان مسطح،بدون ترکخوردگی و درز و شکاف و همیشه تمیز باشد.
تبصره- پوشش سقف آشپزخانه و هر نوع محل طبخ و همچنین گرمخانه و دوش حمام باید از جنس قابل شستشو و به رنگ روشن باشد.
ماده 20 - وضع درها و پنجرهها باید دارای شرایط زیر باشد:
الفدرها و پنجرهها از جنس مقاوم،سالم و بدون ترکخوردگی و شکستگی و زنگزدگی و قابل شستشو بوده و همیشه تمیز باشد.
بپنجره بازشو باید مجهز به توری سالم و مناسب باشد به نحوی که از ورود حشرات به داخل اماکن جلوگیری نماید.
جدرهای مشرف به فضای باز باید مجهز به توری سالم و مناسب و همچنین فنردار باشد به طوری که از ورود حشرات و جوندگان و سایر حیوانات جلوگیری نماید.
ماده 21 - آب مصرفی باید مورد تأیید مقامات بهداشتی باشد.
ماده 22 - کلیه اماکن و مراکز و کارگاهها و کارخانجات مشمول این آییننامه،باید دارای سیستم جمعآوری(و در مورد هتلها و کارگاهها و کارخانجات،سیستم تصفیه)و دفع بهداشتی فاضلاب مورد تأیید مقامات بهداشتی باشند.
تبصره- هدایت و تخلیه هرگونه فاضلاب و پساب تصفیه نشده اماکن و مراکز و کارگاهها و کارخانجات مشمول این آییننامه به معابر و جوی و انهار عمومی اکیدا ممنوع میباشد.
ماده 23 - وضع و تعداد دستشویی،بهداشتی و متناسب باشد.
ماده 24 - وضع و تعداد توالت و دستشویی،بهداشتی و متناسب باشد.
تبصره- دستشوییها باید مجهز به صابون(ترجیحا صابون مایع)و خشککن مناسب و بهداشتی بوده و وجود زبالهدان در کنار دستشویی الزامی است.
ماده 25 - برای کارگران باید دستشویی و توالت مجزا و مجهز به شیر آب گرم و سرد و با شرایط لازم بهداشتی در محل مناسب و به تعداد مورد نیاز به شرح جداول ذیل وجود داشته باشد:
25-1- 1 نفر کارگر 1 توالت و 1 دستشویی
25-2- 6 نفر به ازاء هر 10 نفر 1 توالت و 1 دستشویی(25 نفر از هرکدام 3 دستگاه).
25-3- 26 نفر به ازاء هر 15 نفر 1 توالت و 1 دستشویی(50 نفر از هرکدام 5 دستگاه).
25-4- 56 نفر،به ازاء هر 20 نفر 1 توالت و 1 دستشویی(100 نفر از هرکدام 7 دستگاه).
25-5- 116 نفر،به ازاء هر 25 نفر 1 توالت و 1 دستشویی(250 نفر از هرکدام 13 دستگاه).
25-6- از 266 نفر به بالا هر 30 نفر اضافی 1 توالت و 1 دستشویی.
تبصره- وجود توالت و دستشویی به شرح مفاد ماده 25 و بندهای 1 تا 6 آن برای کارگران مرد و کارگران زن به صورت کاملا جدا و مستقل از هم اجباریست.
ماده 26 - حمام مذکور در ماده 12 باید دارای شرایط مندرج در موارد 15 لغایت 20 و 27 و 30 و 31 و 37 و 38 این آییننامه بوده و تعداد آن نیز متناسب با تعداد کارگران به شرح جدول ذیل بوده و باید مشابه توالت و دستشویی برای کارگران مرد و کارگران زن به طور جداگانه محاسبه و اعمال و به صورت کاملا جدا و مستقل از هم در محلهای مناسب،وجود داشته باشد:
1- 5-1 نفر،کارگر 1 دستگاه.
2- 20-6 نفر،به ازاء هر 5 نفر 1 دستگاه(20 نفر 4 دستگاه).
3- 50-21 نفر،به ازاء هر 10 نفر 1 دستگاه(50 نفر 7 دستگاه).
4- 100-51 نفر،به ازاء هر 20 نفر 1 دستگاه(100 نفر 10 دستگاه).
5- از 100 نفر به بالا به ازاء هر 20 نفر اضافی یک دستگاه.
ماده 27 - دستگاه سوخت و نوع ماده سوختنی باید از نوعی باشد که احتراق به صورت کامل انجام گیرد.
تبصره- نصب هود با ابعاد متناسب،از جنس مناسب و مجهز به هواکش با قدرت مکش کافی برای دستگاه پخت الزامیست.
ماده 28 - محل شستشو و نگهداری ظروف باید در مجاورت محل پخت و مجزا و مستقل از آن باشد.
ماده 29 - ظروف باید در ظرفشویی حداقل دو مرحلهای(شستشوآبکشی)یا توسط دستگاههای اتوماتیک شسته شود.
تبصره 1- تعداد و ظرفیت هر ظرفشویی باید متناسب با تعداد ظروف باشد.
تبصره 2- هر لگن یا هر واحد دستشویی باید مجهز به آب گرم و سرد باشد.
تبصره 3- در صورت نداشتن ماشین ظرفشویی ظروف پس از شستشو در محل مناسب (قفسه مجهز به آبچکان)و بدون استفاده از پارچه و حوله و امثال آنها خشک و سپس در قفسه مخصوص ظروف نگهداری شود.
ماده 30 - قفسه و ویترین و گنجهها باید قابل نظافت بوده و مجهز به در و شیشه سالم و همیشه تمیز و فاصله کف آنها از زمین حدود 20 سانتیمتر باشد.
ماده 31 - پیشخوان و میز کار باید سالم و سطح آن از جنس قابل شستشو باشد.
تبصره- میز کاری که صرفا جهت تهیه مواد غذائی به کار میرود باید فاقد هرگونه کشو و یا قفسه بوده و فضای زیر آن نیز مورد استفاده قرار نگیرد.
ماده 32 - سبزیجات و صیفیجاتی که در اماکن عمومی و مراکز عرضه مواد غذائی به صورت خام در اختیار مشتریان گذارده میشود باید در محل مخصوص،تمیز و با آب سالم و مایع ظرفشویی شستشو شده و پس از گندزدایی،آبکشی مصرف گردد.
ماده 33 - انبار مواد غذائی باید قابل تمیز کردن بوده و وضع داخل آن مطابق با شرایط مندرج در مواد 16 لغایت 20 و 38 لغایت 40 این آییننامه و حجم و فضای آن متناسب با نیاز و احتیاجات مؤسسه باشد.
تبصره 1- انبار مواد غذائی باید به نحو مطلوب تهویه و میزان حرارت و رطوبت آن همواره مورد تأیید مقامات بهداشتی باشد.
تبصره 2- انبار آرد و شکر باید مطابق نقشه مصوب بالاترین مقام بهداشتی محل ساخته شود.
تبصره 3- قفسهبندی و پالتگذاری در انبار به نحو مطلوب و مناسب انجام شود.
ماده 34 - کلیه مواد غذائی فاسدشدنی باید در یخچال و یا سردخانه مناسب نگهداری شود و مدت آن بیش از زمانی نباشد که ایجاد فساد یا تغییر کیفیت نماید.
تبصره- یخچال و سردخانه باید مجهز به دماسنج سالم باشد.
ماده 35 - قرار دادن مواد غذائی پخته و خام و شسته و نشسته در کنار هم در داخل یخچال ممنوع بوده و یخچال و سردخانه همواره باید تمیز و عاری از هرگونه بوی نامطبوع باشد.
ماده 36 - عرضه و فروش مواد غذائی آماده مصرف از قبیل انواع ساندویچ،کباب،آش،غذاهای پخته،غذاهای فاسدشدنی،شربت آلات و نوشیدنیهای فله،ترشیجات و شور و خیارشور و شیرینیجات،انواع تنقلات و خشکبار و آجیل فله و امثال آنها به صورت دورهگردی ممنوع است.
ماده 37 - تهویه مناسب باید به نحوی صورت گیرد که همیشه هوای داخل اماکن سالم، تازه،کافی و عاری از بو باشد.
ماده 38 - در فصل گرما حداکثر درجه حرارت داخل اماکن نباید بیشتر از 30 درجه سانتیگراد باشد.
ماده 39 - شدت روشنایی نور طبیعی یا مصنوعی،در آشپزخانه 100 تا 200 لوکس، آرایشگاه 200 تا 500 لوکس،نانوایی 10 تا 300 لوکس،محلهای فرآوری و تولید و بستهبندی 150 تا 200 لوکس(بسته به نوع کار)و در محوطه عمومی و انبار مراکز و اماکن کارگاهها و کارخانجات موضوع این آییننامه باید حداقل 100 لوکس و در راهرو و سرسرا و رختکن و توالت و دستشویی و حمامها باید بین 50 تا 150 لوکس باشد.
ماده 40 - برای جلوگیری از حریق و انفجار و سایر خطرات احتمالی باید پیشبینیهای لازم با توجه به حجم کار و نوع فعالیت و تعداد کارگران به عمل آید.
ماده 41 - کارگاهها و کارخانجات تولیدی مواد غذائی و بهداشتی مشمول این آییننامه و همچنین هتلها و متلها و امثال آنها موظفند زباله تولیدی را همواره به طریقه کاملا بهداشتی جمعآوری، نگهداری موقت،حملونقل و دفع نمایند.به طوری که اقدامات آنها مورد تأیید مقامات بهداشتی باشد.
ماده 42 - زبالهدان درپوشدار،زنگ نزن،قابل شستشو،قابل حمل و با حجم مناسب و تعداد کافی موجود باشد.
تبصره- زبالهدان باید مجهز به کیسه زباله و در محل مناسبی قرار گرفته و اطراف آن همواره تمیز باشد.
ماده 43 - مگس،پشه و سایر حشرات،سگ،گربه،موش و سایر حیوانات به هیچ وجه نباید در داخل اماکن و کارگاهها و کارخانجات دیده شوند.
تبصره- وجود سگ نگهبان در کارخانجات و محلهای مشابه مشروط بر اینکه به هیچ وجه با محلهای تهیه و تولید و نگهداری و توزیع مواد غذائی و افراد شاغل در این قسمتها در ارتباط و تماس نباشد،بلا مانع است.
ماده 44 - نقشه کلیه ساختمانهای اماکن عمومی و مراکز و کارگاهها و کارخانجات موضوع آییننامه به منظور انطباق با موازین بهداشتی قبل از اجراء باید به تصویب مقامات مسؤول برسد.
ماده 45 - اماکنی که اجازه قبول مسافر دارند باید علاوه بر رعایت کلیه موارد بهداشتی، واجد شرایط زیر باشند:
تبصره 1- در هر اطاق تعداد تختخوابها باید طوری باشد که برای هر تخت 5 متر مربع مساحت منظور گردد.
تبصره 2- هر اطاق دارای دستشویی مجهز به صابون(ترجیحا صابون مایع)باشد.
تبصره 3- در هر طبقه به ازاء هر 18 تخت حداقل دو دستگاه مستراح(یک دستگاه مردانه و یک دستگاه زنانه)با شرایط کاملا بهداشتی وجود داشته باشد.
تبصره 4- تعداد دوش آب گرم و سرد در هر طبقه از ساختمان نباید کمتر از مجموع تعداد مستراحهای همان طبقه باشد.
تبصره 5- در صورتی که در داخل اطاقها امکانات صحیح و قابل قبول برای آشپزی وجود نداشته باشد وجود آبدارخانه با شرایط بهداشتی و مجهز در هر طبقه الزامیست.
تبصره 6- پله باید دارای حفاظ و روشنایی کافی(حداقل 100 لوکس)بوده و لغزنده نباشد.ارتفاع پله حداکثر 18 سانتیمتر و عرض آن حداقل 30 سانتیمتر باشد.
تبصره 7- البسه و لوازم پارچهای مانند(حوله،ملحفه،روبالشی،پرده،پتو و امثالهم)باید با دستگاههای اتوماتیک در محل مناسب که مطابق نقشه استاندارد و وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی باشد شستشو ضدعفونی خشک و اطو شود.
ماده 46 - وجود هرگونه حوض یا حوضچه پاشوی و امثال آن ممنوع میباشد مگر در استخرهای شنا مطابق مفاد ماده 58 این آییننامه.
تبصره- در رستورانها و چایخانههای سنتی،حوضچههای آبنما طوری طراحی گردند که همواره در آنها آب در گردش بوده و امکان دسترسی به آب برای مشتریان و اطفال آنها فراهم گردد.
ماده 47 - نگهداری هرگونه وسائل اضافی و مستهلک و مستعمل و مواد زائد غیر قابل مصرف و ضایعات در محل کار ممنوع است.
ماده 48 - نصب دستگاه کلرزنی و سیستم تصفیه آب در استخرهای شنا الزامی است و باقیمانده و P.H آب استخر میبایست روزانه و به دفعات کافی اندازهگیری و در دفتر مخصوص ثبت و هنگام مراجعه بازرسین بهداشت محیط برای کنترل ارائه گردد.
تبصره- میزان کلر باقیمانده در آب استخر میبایست بین 1 تا 2/5 میلیگرم در لیتر (حسب نظر مقامات بهداشتی)و P.H آن حدود 7/2 تا 8 و بالاخره مشخصات فیزیکی، شیمیایی و باکتریولوژیکی آن مطابق ضوابط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی باشد.
ماده 49 - درجه حرارت آب در استخر سرپوشیده باید حدود 25 درجه سانتیگراد باشد و درجه حرارت هوای اطراف استخر نباید بیش از 5 درجه سانتیگراد گرمتر و یا یک درجه سانتیگراد سردتر از آب استخر باشد.
ماده 50 - حداقل مساحت مورد نیاز برای هر شناگر در استخرهای مخصوص شناگران(با عمق متوسط حدود 1/8 متر)معادل 1/5 متر مربع و در استخرهای آموزشی(با عمق متوسط حدود 1 متر)برابر 1/8 متر مربع میباشد.
تبصره- در استخرهای چند منظوره لازم است مساحت مورد نیاز برای هر نفر در هر قسمت بر اساس نوع بهرهبرداری از همان قسمت محاسبه و اعمال شود.
ماده 51 - شناگران بایستی قبل از ورود و به هنگام خروج از محوطه استخر،دوش گرفته و بدن خود را کاملا شستشو نمایند.مسؤولیت اجرای آن به عهده مدیر استخر میباشد.
ماده 52 - استخر باید مجهز به دوش آب سرد و گرم بوده و حداقل تعداد آن به تناسب مدت زمان استفاده در هر نوبت استخر به شرح زیر باشد:
الفبرای هر نوبت 2 ساعته،به ازاء هر 5 نفر شناگر یک دستگاه دوش بهداشتی آب سرد و گرم.
ببرای هر نوبت 3 ساعته،به ازاء هر 7 نفر شناگر یک دستگاه دوش بهداشتی آب سرد و گرم.
جبرای هر نوبت 4 ساعته،به ازاء هر 10 نفر شناگر یک دستگاه دوش بهداشتی آب سرد و گرم.
دبرای هر نوبت 6 ساعته،به ازاء هر 20 نفر شناگر یک دستگاه دوش بهداشتی آب سرد و گرم.
ماده 53 - به ازاء هر 40 نفر باید یک دستگاه مستراح با شرایط کاملا بهداشتی وجود داشته باشد.
ماده 54 - به ازاء هر 75 نفر شناگر حداقل یک دستگاه دستشویی مجهز به آب سرد و گرم با شرایط کاملا بهداشتی وجود داشته باشد.
ماده 55 - رختکن باید دارای وسعت کافی و متناسب با تعداد کمدها بوده و موازین بهداشت عمومی در آن رعایت گردد.
ماده 56 - به ازاء هر شناگر در هر نوبت استفاده از استخر باید جایگاه محفوظ و مناسب برای حفظ لباس شناگران وجود داشته باشد.
ماده 57 - توزیع و استفاده از وسائلی مانند مایو،حوله،کلاه،دمپایی،بینیبند،لنگ،تیغ، شانه،برس و امثال آنها به صورت مشترک در حمامها و آرایشگاهها و استخرهای شنا و محلهایی مشابه ممنوع و مسؤولیت آن متوجه مدیر و متصدی مکان میباشد.
ماده 58 - حوضچه محتوی مایع ضدعفونیکننده به منظور ضدعفونی پای شناگران به نحوی تعبیه گردد که شناگران بعد از دوش گرفتن و قبل از ورود به محوطه استخر الزاما از داخل آن عبور نمایند.
ماده 59 - پوشش سطح محوطه اطراف استخر علاوه بر شرایط مندرج در ماده 16 این آییننامه به نحوی باشد که موجب لغزندگی و بروز حادثه برای شناگران نشود.ضمنا شستشو و ضدعفونی مرتب محوطه استخر الزامی است.
ماده 60 - ابعاد و مشخصات فنی ساختمان استخر و تجهیزات و تأسیسات آن باید مطابق نقشه مصوب سازمانهای مسؤول مربوطه باشد.
ماده 61 - لازم است آب سردکن مناسب و به تعداد کافی برای استفاده شناگران در محوطه استخر وجود داشته باشد.
ماده 62 - شرایط بهداشتی بوفه و رستوران موجود در محوطه استخر مشمول مواد مربوطه مندرج در فصل پنجم این آییننامه میباشد.
ماده 63 - وضعیت ساختمانی و شیببندی موجشکن و سرریز استخر باید به نحوی باشد که مانع برگشت آب به داخل استخر شود.
ماده 64 - حضور نجات غریق واجد شرایط و متناسب با تعداد شناگران در محوطه استخر الزامی است.
ماده 65 - وجود وسائل نجات غریق از قبیل چوب،تیرک،لوله عصائی شکل،حلقه نجات، تیوپ،طناب و سایر وسائل مورد نیاز در محل استخر الزامی است.
فصل سوم وسائل و لوازم کار
ماده 66 - ظروف مورد استفاده باید دارای شرایط زیر باشد:
1-ظروف شکستنی باید تمیز بدون ترکخوردگی و لبپریدگی باشد.
2-وسائل و ظروف فلزی که برای تهیه و نگهداری و مصرف مواد غذائی به کار میروند باید سالم،صاف و بدون زنگزدگی باشند.
3-وسائل و ظروف غذا باید پس از هر بار مصرف،شسته،تمیز و بر حسب ضرورت، ضدعفونی گردیده و در ویترین یا گنجه مخصوص که محفوظ باشد،نگهداری شود.
ماده 67 - استفاده از ظروف و وسائل مشروحه زیر ممنوع میباشد:
1-دیگ و ظروف مسی اعم از اینکه سفیدکاری شده یا نشده باشد.
2-گوشتکوب و قاشق چوبی و سربی.
3-قندان بدون درپوش مناسب.
4-ظروف فاقد در ثابت و مخصوص برای عرضه موادی از قبیل نمک،فلفل،سماق،شکر و امثال آنها.
5-هر نوع ظروف و ابزاری که توسط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی غیر مجاز شناخته و آگهی میشود.
ماده 68 - جنس و مشخصات ظروف وسائل و دستگاههایی که برای مراحل مختلف تولید و بستهبندی مواد خوردنیآشامیدنی و آرایشی بهداشتی در کارگاهها و کارخانجات تولید این مواد به کار میروند،باید مورد تأیید وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی باشد.
ماده 69 - مواد غذائی،بستنی،آبمیوه،انواع لبنیات،امثال آنها باید در ظروف بستهبندی یکبار مصرف مورد تأیید وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی و ساخته شده از مواد اولیه نو (غیر بازیافتی)و مرغوب و حتی الامکان تجزیهپذیر و همواره سالم،تمیز و بهداشتی عرضه گردد.
تبصره- آن دسته از مواد غذائی مذکور در ماده فوق که توسط واحدهای تولیدی مجاز و دارای پروانههای معتبر بهداشتی تهیه و به طرق مجاز دیگر بستهبندی و عرضه میشوند،از شمول ماده مذکور مستثنی میباشند.
ماده 70 - سطح میزها باید صاف،تمیز،سالم و بدون درز و روکش آنها از جنس قابل شستشو و به رنگ روشن باشد.
ماده 71 - صندلیها و نیمکتها باید سالم و تمیز باشد.
ماده 72 - برای هر مسافر تازه وارد باید از ملحفه و روبالشی تمیز و سالم استفاده شود و تعویض آنها حداقل هر سه روز یکبار اجباریست.
ماده 73 - استفاده از لحاف،پتو،تشک و بالش کثیف و مندرس و بدون ملحفه ممنوع است.
ماده 74 - استفاده از تخت خوابهایی که دارای پارگی و یا شکستگی و یا گودرفتگی فنر باشد و ایجاد سر و صدای غیر طبیعی نماید ممنوع است.
ماده 75 - استفاده از مواد غیر استاندارد از جمله کاغذهای بازیافتی و کاغذهایی که تمیز نباشد و روزنامه و همچنین کیسههای پلاستیکی جهت پیچیدن و بستهبندی مواد غذائی ممنوع است.
ماده 76 - جعبههای مقوایی و پاکتهای کاغذی که برای بستهبندی مواد غذائی استفاده شوند باید از جنس سالم و استاندارد و کاملا تمیز بوده و از نوع بازیافتی نباشد.
ماده 77 - ظروف خمیرگیری باید صاف و تمیز و بدون درز باشد نصب شیر آب بالای ظرف خمیرگیری لازم است.
تبصره- کوشش شود از دستگاههای خودکار برای تهیه خمیر و سایر مواد مخلوط کردنی استفاده گردد.
ماده 78 - برای حملونقل و جابهجایی مواد غذائی فاسدشدنی مانند انواع گوشت دام و طیور و آبزیان،مواد پروتئینی،فرآوردههای خام و پخته غذائی دام و طیور و آبزیان،کله و پاچه و آلایش خوراکی دام،شیر و محصولات لبنی و امثال آنها باید منحصرا از وسائط نقلیه مخصوص و مجهز به سردخانه سالم و مناسب استفاده شود.
ماده 79 - برای حملونقل و جابهجایی هر نوع ماده غذائی که بدون شستشو و پخت و پز مجدد به مصرف میرسد همچنین انواع نان،شیرینیجات و خشکبار و امثال آنها باید از وسائط نقلیه مخصوص و مجهز به اطاقک محفوظ و مناسب،تمیز و بهداشتی استفاده شود.
ماده 80 - برای حملونقل مواد اولیه مصرفی و محصولات نهایی کارگاهها و کارخانجات تولید مواد غذائی،حبوبات،غلات،میوهجات،سبزیجات باید صرفا از وسائط نقلیه مخصوص حمل و نقل این مواد که مورد تأیید وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی باشد استفاده شود.
ماده 81 - کلیه افرادی که در وسائط نقلیه موضوع مواد 78 لغایت 80 فوق الذکر با جابهجایی مواد غذائی سر و کار دارند مشمول ماده 2 این آییننامه در خصوص اخذ کارت معاینه پزشکی و تبصرههای ذیل آن میباشند.
ماده 82 - صاحبان وسائط نقلیه موضوع این آییننامه موظفند قبل از بهرهبرداری از آنها مجوز حملونقل مواد غذائی توسط وسیله نقلیه مربوطه را از وزارت بهداشت اخذ نمایند.
تبصره- حملونقل هر نوع کالای غیر از مواد غذائی توسط وسائط نقلیه مجاز حمل این مواد ممنوع و علاوه بر اخذ جریمه موجب توقف وسیله متخلف به مدت حداقل یک ماه خواهد شد.
ماده 83 - حملونقل مواد غذائی و بهداشتی موضوع مواد 78 لغایت 80 این آییننامه توسط وسائط نقلیه غیر مجاز ممنوع و علاوه بر اخذ جریمه،موجب توقف وسیله نقلیه متخلف به مدت حداقل یک ماه خواهد شد.
ماده 84 - استفاده از انبرک مخصوص از جنس استنلس استیل برای برداشتن دانههای شیرینیجات،خرما،خیار شور،قطعات پنیر،حلوا و امثال آنها الزامیست.
فصل چهارم وظائف مسؤول بهداشت محل و مأمورین نظارت و تکالیف صاحب یا مدیر محلهای مشمول قانون
ماده 85 - مأمورینی که از طرف وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی برای نظارت و بازرسی بهداشتی از محلهای مشمول قانون اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردنی،آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی تعیین میشوند،موظفند متخلفین از مقررات بهداشتی را با ذکر تخلف و تنظیم گزارش،به مسؤول بهداشتی محل معرفی نمایند.
تبصره 1- مسؤول بهداشت محل،رئیس مرکز بهداشت شهرستان یا رئیس مرکز بهداشتی درمانی شهری یا روستایی است که با تشخیص و ابلاغ معاون امور بهداشتی دانشگاه یا دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی محل،تعیین میشود.
تبصره 2- مأمور نظارت یا بازرس بهداشت به کاردان یا کارشناسی گفته میشود که دوره مخصوص بهداشتی را گذرانده و از طرف وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی یا دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور برای امور بازرسی و نظارتی در زمینه مسائل بهداشت محیطی و بهداشت مواد غذائی به کار گمارده شده و دارای کارت بازرسی باشد.
تبصره 3- کارت بازرسی کارت مخصوص مدتداری است که عکس بازرس روی آن الصاق و مشخصات کامل شناسنامهای،تحصیلاتی و شغلی وی در آن درج شده باشد.
این کارت منحصرا توسط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی(با امضاء وزیر)یا دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی(با امضاء رئیس دانشگاه)برای بازرسین موضوع تبصره 2 فوق صادر و هرگونه سوء استفاده از آن جرم محسوب میشود.
ماده 86 - مسؤول بهداشت محل در صورت تأیید گزارش مأمور نظارت علاوه بر معرفی صاحب یا مدیر مؤسسه و یا صاحب یا راننده وسیله به دادگاه،کتبا به وی اخطار مینماید ظرف مدت معین(15 روز تا دو ماه حسب نوع و تعداد نواقص)نواقص بهداشتی را برطرف نماید.
ماده 87 - در صورتی که پس از انقضاء مهلت داده شده محل دارای نواقص بهداشتی باشد،بازرس بهداشت مکلف است مراتب را به مسؤول بهداشت محل گزارش نماید و مسؤول مذکور پس از رسیدگی و تأیید گزارش بازرس بهداشت مکلف است علاوه بر معرفی متخلف به دادگاه،محل تعیینشده را با دستور کتبی و صدور اخطار 24 تا 48 ساعته موقتا برای مدت حداقل یک هفته تعطیل و در مورد وسائط نقلیه دستور توقف در پارکینگ آنرا برای مدت حداقل یک هفته به نیروی انتظامی ابلاغ نماید.
ماده 88 - تعطیل موقت محل با لاک و مهر و یا مهروموم کلیه درها و راههای نفوذی و نقاط حساس مانند شیرهای آب و گاز و کنتور برق و امثال آنها و در مورد وسائط نقلیه توقف وسیله نقلیه مربوطه توسط نیروی انتظامی در پارکینگ و تنظیم صورتمجلس انجام و با نصب اطلاعیه علت تعطیل یا توقف،همراه خواهد بود.
تبصره 1- مسؤولیت و نگهداری از لاک و مهر و یا مهروموم و اطلاعیه علت تعطیل یا توقف به عهده صاحب یا مدیر مؤسسه تعطیلشده یا صاحب و یا راننده خودرو متوقف شده میباشد.
تبصره 2- شرایط توقف وسیله نقلیه و صورتمجلس و سایر موارد برخورد با وسیله نقلیه طبق دستورالعملی خواهد بود که توسط نیروی انتظامی و وزارت بهداشت مشترکا تنظیم میشود.
ماده 89 - شکستن لاک و مهر و یا مهروموم و همچنین برداشتن موانع ورود به محل تعطیلشده و یا داخل شدن به وسیله نقلیه متوقف شده بدون کسب مجوز کتبی از مسؤول بهداشت محل موجب تعقیب قانونی صاحب یا مدیر مؤسسه تعطیلشده و یا صاحب و راننده خودرو متوقفشده خواهد بود.
ماده 90 - پس از انقضاء مدت تعیینشده برای تعطیل موقت محل یا توقف وسیله نقلیه، صاحب یا مدیر مؤسسه تعطیلشده یا صاحب یا راننده وسیله نقلیه متوقفشده ضمن سپردن تعهد قابل قبول متضمن اجرای قانون به مسؤول بهداشت محل،تقاضای بازگشایی محل تعطیل شده یا رفع توقف وسیله نقلیه متوقف شده را مینماید.
مسؤول بهداشت محل در صورت قبول تقاضا و تعهد متقاضی،محل تعطیلشده را صرفا برای رفع نواقص بهداشتی با دستور کتبی موقتا بازگشایی و حسب مورد دستور رفع توقف خودرو متوقفشده را برای رفع نواقص صادر مینماید.
ماده 91 - بازگشایی محل و یا رفع توقف وسیله نقلیه با شکستن لاک و مهر و یا مهر و موم کلیه درها و راههای نفوذی و تنظیم صورتمجلس انجام و یا با نصب اطلاعیه حاوی،«در حال رفع نواقص بهداشتی است،اجازه بهرهبرداری ندارند.»همراه خواهد بود.
ماده 92 - صاحب یا مدیر مؤسسه یا وسیله نقلیه،پس از رفع کلیه نواقص بهداشتی، تقاضای بهرهبرداری از محل یا وسیله نقلیه را به مسؤول بهداشت محل تسلیم و مسؤول مذکور موظف است مأمور نظارت را ظرف دو روز اداری جهت بازرسی اعزام نماید.
ماده 93 - بازرس بهداشت موظف است پس از بازرسی،چنانچه کلیه نواقص بهداشتی برطرف شده باشد مراتب را کتبا به مسؤول بهداشت محل گزارش و مسؤول مذکور در صورت تأیید گزارش بازرس بهداشت اجازه بهرهبرداری از محل یا وسیله نقلیه را کتبا صادر نماید.
ماده 94 - اقدام به بهرهبرداری قبل از رفع کلیه نواقص بهداشتی و اخذ مجوز بهرهبرداری از مسؤول بهداشت محل،موجب تعطیل مجدد محل یا توقف مجدد وسیله نقلیه برای مدت یک ماه بدون نیاز به طی مراحل مندرج در مواد 86 و 87 این آییننامه خواهد شد.
فصل پنجمطبقهبندی اماکن و مراکز و کارگاهها و کارخانجات از لحاظ شمول مواد این آییننامه
ماده 95 - طبقهبندی اماکن و مراکز و محلها از لحاظ شمول مواد این آییننامه به شرح ذیل است:
1-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 41-45-48-65 و 72 تا 74 شامل محلهای تهیه و فروش مواد غذائی که دارای محل پذیرایی از مشتری میباشند از قبیل رستوران چلوکبابی سلف سرویس تالار پذیرایی کافه قنادی و امثال آنها میباشد.
2-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 7-8-12-24 لغایت 26-45-48 لغایت 65 و 72 لغایت 74 شامل محلهای تهیه و فروش مواد غذائی که دارای محل پذیرایی از مشتری بوده لیکن فاقد آشپزخانه هستند از قبیل کبابی،حلیمپزی،آشپزی،کلهپزی،جگرکی،سیراب شیردان اغذیه و ساندویچ،پیتزا،مرغ سوخاری،چایخانه و قهوهخانه،آبمیوه و بستنیفروشی و امثال آن میباشد.
3-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 8-23-24-45 لغایت 65 و 70 لغایت 74 شامل محلهای تهیه و توزیع مواد غذائی از قبیل انواع چلوکباب چلوخورشت کبابجوجه کباب- پلوآش و...امثال آنها که فاقد امکانات پذیرایی از مشتری در محل هستند میباشد.
4-کلیه مواد این آییننامه به استثناء ماده 7-8-10-12-24 لغایت 29-32-41-45- 48 لغایت 66-68-70 لغایت 74-77 و 84 شامل سوپر مارکت خواربار و لبنیاتفروشی و پخش عرضه مواد غذائی در فروشگاههای بزرگتعاونی و زنجیرهای باشد.
5-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 23-24-28-29-32-45-46 و 48 لغایت 65،70 لغایت 74 شامل کارگاهها و کارخانجات تولید انواع مواد غذائی و نبات و آبنباتریزی قندریزی حلواساز و عصاره(آبغوره و آبلیموکشی و تهیه ترشیجات)خشکبار انواع نان و لبنیاتسازی،کشکسایی و بستنیسازی و امثال آن میباشد.
6-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 7-8-10-12-24 لغایت 29-32-33-45 -48 لغایت 66-لغایت 68-74-77-79-80 و 84 شامل فروشگاههای گوشت و مرغ و ماهی و میگو و آلاش خوراکی دامی و سایر مواد پروتئینی میباشد.
7-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 8-48 لغایت 65 و 68 شامل هتلها و متلها و مهمانخانهها و پانسیونها میباشد.
8-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 6-8-10-12-28-29-33-41-48 لغایت 65-68-69 و 77 لغایت 84 شامل مسافرخانهها و مهمانپذیرها میباشد.
9-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 4-6-7-8-10-12-23-24-26 لغایت 35-45-46 و 66 لغایت 84 شامل استخرهای شنا میباشد.
10-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 6-7-8-10-12-24 لغایت 29-32 لغایت 35-41-45-48 لغایت 56-58 لغایت 69 و 72 لغایت 84 شامل آرایشگاهها میباشد.
11-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 6-8-10-23-26-28-29-32-33- 34-35-41-45-48 لغایت 56-58 لغایت 84 شامل حمامها میباشد.
12-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 8-23-28-29-32-34-35-45- 48-لغایت 74-78-و 84 شامل نانواییها میباشد.
13-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 7-8-10-12-24 لغایت 29-32-41- 45-48 لغایت 74-77-78 و 84 شامل عطاری و بقالی میباشد.
14-کلیه مواد این آییننامه به استثناء مواد 7-8-10-12-24 لغایت 29-32-34 -35-41-48 لغایت 74 و 77 لغایت 84 شامل میوه و سبزیفروشیها میشود.
15-ضوابط بهداشتی و مفاد فنی آییننامه اجرائی سایر محلها و اماکن و مراکز و کارگاهها و کارخانجات مشمول اصلاح ماده 13 قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی متعاقبا اعلام خواهد شد.
2(3)