آیین‌نامه اجرائی تبصره(1)ماده (17)«اصلاحی قانون ایمنی راهها و راه‌آهن مصوب 1379»
مصوب 1381/11/16 هیأت وزیران با اصلاحات بعدی
الف‌حریم قانونی راه و راه‌آهن:
محدوده‌ای از اراضی بستر و حاشیه راه و راه‌آهن است که توسط مراجع ذی صلاح و از جمله کمیسیون موضوع ماده (3)تصویب‌نامه شماره 1672 مورخ 1346/2/4 هیأت وزیران تعیین یا افزایش آنها بر اساس جدول و کروکی پیوست به تصویب کمیسیون مذکور رسیده و یا برسد.
ب‌وجوه:هزینه‌ای است که وزارت راه‌وترابری برای صدور مجوز ایجاد هرگونه ساختمان، دیوارکشی و تأسیسات به عمق یکصد متر از منتهی الیه حریم راه و راه‌آهن برآورد و به صورت یکجا یا به‌طور اقساط دریافت میدارد.
ج‌ترافیک سبک:ترافیک با تردد تا دو هزار وسیله نقلیه در روز.
دترافیک متوسط:ترافیک با تردد از دو هزار تا پنج هزار وسیله نقلیه در روز.
هترافیک سنگین:ترافیک با تردد بیش از پنج هزار وسیله نقلیه در روز.
ومحدوده شهر:محدوده قانونی شهرها است که توسط مراجع ذی صلاح تعیین شده یا میشود.
الف‌صدور هرگونه مجوز برای ایجاد مستحدثات به هر صورت در مجاورت ابنیه فنی راه یا راه‌آهن نظیر پل(با دهانه 10 متر و بالاتر)تونل،دیوار حائل،دیوار ضامن،گالری بهمن‌گیر، پاسگاه‌های پلیس‌راه،پارکینگ،تقاطع‌های همسطح و غیر همسطح و نظائر آنها در فاصله 100 تا 250 متر در طول محور راه حسب مورد قبل و بعد از آنها ممنوع است.ایجاد تأسیسات خدمات زیربنایی حسب مورد با مجوز وزارت راه‌وترابری مجاز میباشد.
ب‌صدور مجوز برای ایجاد مستحدثات در زمینهایی که دارای کاربری کشاورزی هستند (کلیه زمینهایی که به موجب قوانین و ضوابط جاری،زمین کشاورزی یا باغ شناخته شده و تبدیل آنها منع قانونی دارد)ممنوع است مگر اینکه مالک اراضی،مجوز لازم مبنی بر بلا مانع بودن تبدیل اراضی کشاورزی را از مراجع ذی ربط اخذ و ارائه نماید.ایجاد مستحدثاتی مثل خانه باغی،تلمبه‌خانه،حفر چاه و نظائر آن فقط در چارچوب و حدود مجاز همان مقررات و با اخذ مجوز از وزارت راه‌وترابری بلا مانع است.
تبصره- محصور کردن اراضی کشاورزی و باغات به ارتفاع حداکثر یک متر با مجوز و طبق مشخصاتی که وزارت راه‌وترابری تعیین میکند بعد از نوار با کاربری تأسیسات زیربنایی بلا مانع است.
ج(اصلاحی 1384/5/5)-هرگونه ساخت‌وساز به استثناء تأسیسات زیربنایی در اراضی واقع در نوار به عرض سی متر برای راهها و راه‌آهن‌های کشور و به عرض پانزده متر برای راههای استانهای گیلان،مازندران و گلستان به استثناء آزادراهها و محورهای موجود رشت‌قزوین،تهران- رودهن‌آمل،رودهن‌قائمشهر و کرج‌چالوس از ابتدای محدوده یکصد متری ممنوع خواهد بود.
تبصره 1- در مواردی که عرض نوار یاد شده برای تأسیسات زیربنایی بر اساس معیارهای فنی و مهندسی کافی نباشد،با هماهنگی وزارت راه‌وترابری استفاده بیش از نوار یاد شده بلامانع است.
تبصره 2- برای حفظ حقوق مالکان اراضی واقع در محدوده با کاربری تأسیسات زیربنایی، هرگونه تصرف و استفاده از اراضی مذکور،برای کلیه متقاضیان منوط به رعایت قوانین مربوط از جمله لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه‌های عمومی،عمرانی و نظامی دولت‌مصوب 1358/11/7-شورای انقلاب است.
دبرای ایجاد مستحدثاتی نظیر شهرکهای صنعتی و مسکونی،مجتمع‌های خدماتی و رفاهی در خارج از محدوده قانونی شهرها مرجع صدور مجوز با رعایت مفاد این آیین‌نامه،مجوز صادر مینماید.
تبصره 1- واحدهای خدماتی و رفاهی از قبیل جایگاه فروش مواد روغنی و سوختی، تعمیرگاه وسائط نقلیه،هرگونه فروشگاه،هتل و متل و نظائر آنها در قالب مجتمع‌های خدماتی و رفاهی و در مکانهایی که وزارت راه‌وترابری در چارچوب قانون اجازه واگذاری امتیاز سرقفلی و مشارکت غرف و فروشگاههای پایانه‌های عمومی بار و مسافر و مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهیمصوب 1377-تعیین نموده یا مینماید،مستقر و احداث میشوند.
تبصره 2- ایجاد هرگونه مستحدثات در محدوده یکصد متری بعد از حریم راهها در موارد زیر ممنوع است:
1-در سمت دیگر راههایی که روستاها در یک سمت آنها قرار گرفته‌اند.
2-در ضلع خارجی کمربندیها و کنار گذرها.
3-در نقاطی که محدودیت دید وجود دارد یا ایجاد مستحدثات جدید باعث کاهش زاویه و محدوده دید گردد.
4-بین دو باند رفت‌وبرگشت جدا از هم.
هدر تهیه طرح جامع،تفصیلی و هادی شهرها یا بازنگری طرحهای موجود،رعایت مفاد این آیین‌نامه الزامی بوده و هرگونه تغییر در آن تغییر اساسی محسوب میشود.
و(اصلاحی 1386/5/24)-حدود محور راه و یا حریم آنکه از داخل روستا عبور مینماید به شرح زیر تعیین میگردد:
1-حریم قانونی راه باید کاملا حفظ شود.
2-احداث مستحدثات در محدوده یکصد متری بعد از حریم راه عینا مطابق طرح هادی روستا با رعایت ضوابط و مقررات مربوط انجام میشود.
تبصره(اصلاحی 1386/5/24) - در روستاهای فاقد طرح هادی که محدوده آنها تعیین نشده است،نظر بنیاد مسکن انقلاب اسلامی جهت تعیین محدوده ملاک عمل میباشد.
زبه منظور تأمین حداکثر ایمنی برای راهها و راه‌آهن‌های کشور لازم است،در صدور مجوز به نحوی عمل شود که بعد از نوار با کاربری تأسیسات زیربنایی با توجه به موقعیت محل و زمین،به ترتیب محوطه یا فضای سبز،پارکینگ و سپس بنا و اعیانی قرار گیرند.
ح‌نصب نورافکن یا پروژکتور و هرگونه تابلو اعم از تبلیغاتی یا غیر آن به هر کیفیت در محدوده موضوع این آیین‌نامه،برابر ضوابطی است که وزارت راه‌وترابری تعیین و اعلام مینماید.
الف‌ممنوعیت ایجاد مستحدثات در نوار با کاربری تأسیسات زیربنایی(در مواردی که هنوز کار اجرائی شروع نشده است).
ب‌تجدید نظر در جانمایی اعیانی برای تأمین بیشترین فاصله اعیانی از نوار با کاربری تأسیسات زیربنایی(در مواردی که هنوز کار اجرائی شروع نشده است).
ج‌تأمین دسترسی مناسب.
تبصره- مجوزهای صادر شده توسط مراجع ذی ربط که هنوز کار اجرائی آنها شروع نشده است حداکثر شش ماه پس از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه معتبر بوده و پس از انقضاء مهلت مذکور، دارندگان مجوز مکلف به اخذ مجوز از وزارت راه‌وترابری هستند.در غیر این صورت وزارت مذکور موظف است از هرگونه ساخت‌وساز فاقد مجوز جلوگیری نماید.
الف‌مبلغ پایه به ازاء هر متر طول دیوار حداکثر به ارتفاع یک متر یا حصار یا نظائر آن 750 ریال.
ب‌مبلغ پایه به ازاء هر متر مربع عرصه به استثناء اراضی کشاورزی 1000 ریال.
ج(اصلاحی 1384/5/5)-مبلغ پایه به ازاء هر متر مربع اعیان به استثناء مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی،منازل مسکونی روستاییان و تأسیسات کشاورزی نظیر خانه باغی و تلمبه‌خانه مبلغ 3000 ریال.
تبصره 1- مبالغ پایه پس از اعمال ضرایب حسب مورد طبق جدول زیر محاسبه و عمل میشود:
>3984802000401<...
تبصره 2- احداثکنندگان دیوار به ارتفاع یک متر یا حصار به‌وسیله فنس،سیم خاردار یا چپر برای محصور کردن اراضی کشاورزی از پرداخت وجه بند(الف)(750 ریال به ازاء هر متر طول)معاف هستند.
تبصره 3- مبالغ پایه در فروردین‌ماه هر سال بر اساس آخرین تغییر شاخص عمومی قیمت‌ها که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام میشود،تعدیل میگردد.
تبصره 4- نظر به اهمیت تأمین راه دسترسی در ایمنی راهها،وزارت راه‌وترابری میتواند در هنگام صدور مجوز نسبت به اخذ تضمین حسن انجام کار،معادل هزینه احداث راه دسترسی،به تشخیص وزارت یاد شده از متقاضی اقدام نماید.تضمین مذکور پس از اتمام عملیات اجرائی و تأمین راه دسترسی مسترد میشود.وزارت راه‌وترابری میتواند چنانچه متقاضی نسبت به انجام تعهد اقدام ننماید از محل تضمین مذکور نسبت به رفع نواقص احتمالی اقدام نماید.
تبصره 5- پس از ابلاغ این آیین‌نامه،دستورالعمل‌های قبلی مبنی بر اخذ هرگونه وجه به ازای صدور مجوز احداث ساختمان،دیوارکشی و تأسیسات در فاصله یکصد متر از منتهیالیه حریم راهها و راه‌آهن‌های کشور،توسط وزارت راه‌وترابری لغو میگردد.
2(3)