ضوابط و روشهای مدیریت اجرائی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته
مصوب 1386/12/19 کمیسیون امور زیربنایی،صنعت و محیط زیست
فصل اولاهداف
الفحفظ سلامت عمومی و محیط زیست در مقابل اثرات نامطلوب پسماندهای پزشکی.
باطمینان از مدیریت اجرائی مناسب و ضابطهمند پسماندهای پزشکی.
پایجاد رویهای مناسب و ضابطهمند برای تولید،حمل،نگهداری،تصفیه،امحاء و دفع پسماندهای پزشکی.
فصل دومتعاریف
الفقانون مدیریت پسماندها:منظور قانون مدیریت پسماندهامصوب 1383-میباشد.
بسازمان:سازمان حفاظت محیط زیست.
پوزارت:وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی.
تپسماندهای پزشکی ویژه:به کلیه پسماندهای عفونی و زیانآور ناشی از بیمارستانها، مراکز بهداشتی درمانی،آزمایشگاههای تشخیص طبی،و سایر مراکز مشابه که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیّت،بیماریزایی،قابلیت انفجار یا اشتعال،خورندگی و مشابه آنکه به مراقبت ویژه(مدیریت خاص)نیاز دارند،گفته میشود.
ثچهار دسته اصلی پسماند پزشکی:1-پسماند عفونی 2-پسماند تیز و برنده 3-پسماند شیمیایی و دارویی 4-پسماند عادی.
جبیخطرسازی:اقداماتی که ویژگی خطرناک بودن پسماند پزشکی را رفع نماید.
چسایر تعاریف مندرج در این ضوابط همان تعاریف قانون و آییننامه اجرائی مدیریت پسماندها خواهد بود.
فصل سومحدود و اختیارات
فصل چهارمطبقهبندی پسماندهای پزشکی
الفعادی(شبه خانگی)
بپسماندهای ناشی از مراقبتهای پزشکی(پسماندهای پزشکی ویژه)
در جدول پیوست شماره(1)که به مهر«پیوست تصویبنامه هیأت وزیران»تأیید شده است، فهرست شرح تفصیلی این پسماندها ارائه شده است.
فصل پنجمتفکیک،بستهبندی و جمعآوری
الفترجیح بر استفاده از کالاهایی با تولید پسماند کمتر و غیر خطرناک(در مورد پسماندهای عادی(شبهخانگی)بیمارستانی،کالاهایی با تولید پسماند قابل بازیافت).
بمدیریت و نظارت مناسب بر مصرف.
پجداسازی دقیق پسماند عادی از پزشکی ویژه در مبداء تولید پسماند.
تترجیح بر استفاده از محصولات کمخطرتر به جای PVC ،استفاده از رنگهای کم خطرتر به جای رنگهای با پایه فلزی.
ثاولویت استفاده از:
1-پاککنندههای زیست تجزیهپذیر.
2-مواد شیمیایی ایمنتر.
3-استفاده از مواد با پایه آب به جای مواد با پایه حلال.
تبصره- تفکیک انواع مختلف پسماندهای پزشکی بر حسب چهار دسته اصلی از یکدیگر ضروری است.
تبصره- در صورتی که از روش اتوکلاو برای تصفیه پسماند استفاده میشود لازم است که کیسه پلاستیکی پسماندهای عفونی و Safety Box قابل اتوکلاو کردن باشد.
تبصره- از آنجایی که بستههای حاوی پسماند،معمولا حجم زیادی را اشغال میکنند، این بستهها نباید پیش از تصفیه یا دفع فشرده شوند.
الفبه آسانی سوراخ یا پاره نشوند.
ببتوان به آسانی درب آن را بست و مهروموم نمود.
پدهانه ظرف باید به اندازهای باشد که بتوان پسماند را بدون اعمال فشار دست،در ظروف انداخت و خارج کردن آنها از ظرف ممکن نباشد.
تدیوارههای ظرف نفوذناپذیر باشد و سیالات نتوانند از آن خارج شوند.
ثپس از بستن درب،از عدم خروج مواد از آن اطمینان حاصل شود.
جحملونقل ظرف آسان و راحت باشد.
الفبرای جمعآوری و نگهداری پسماندهای غیر از پسماندهای تیز و برنده استفاده شوند.
ببیش از دوسوم ظرفیت پر نشوند تا بتوان در آنها را به خوبی بست.
پبا منگنه و یا روشهای سوراخکننده دیگر بسته نشوند.
الفدر برابر نشت،ضربههای معمولی و شکستگی و خوردگی مقاوم باشند.
بباید پس از هربار استفاده بررسی و کنترل شود تا از تمیز بودن،سالم بودن و عدم نشت اطمینان حاصل شود.
پظروف معیوب نبایستی مورد استفاده مجدد قرار گیرند.
تبصره- جهت رفع آلودگی و گندزدایی از سطلها،از روشهای زیر استفاده میشود:
الفشستشو با آب داغ حداقل 82 درجه سانتیگراد(180 درجه فارنهایت)به مدت حداقل 15 ثانیه.
بگندزدایی با مواد شیمیایی زیر به مدت دست کم سه دقیقه:
1-محلول هیپوکلریت ppm 500 کلر قابل دسترس.
2-محلول فنل ppm 500 عامل فعال.
3-محلول ید ppm 100 ید قابل دسترس.
4-محلول آمونیوم کواترنری ppm 400 عامل فعال.
5-سایر مواد گندزدایی دارای مجوز با طیف متوسط.
الفهیچ کیس محتوای پسماند نباید بدون داشتن برچسب و تعیین نوع محتوای کیسه از محل تولید خارج شود.
بکیسهها یا ظروف حاوی پسماند باید برچسبگذاری شوند.
پبرچسبها با اندازه قابل خواندن باید بر روی ظرف یا کیسه چسبانده و یا به صورت چاپی درج شوند.
تبرچسب در اثر تماس یا حمل،نباید به آسانی جدا یا پاک شود.
ثبرچسب باید از هر طرف قابل مشاهده باشد.
جنماد خطر مشخصکننده نوع پسماند باید به شکل مندرج در جدول شماره(2)پیوست شماره(3)که به مهر«پیوست تصویبنامه هیأت وزیران»تأیید شده است برای پسماند عفونی و پسماند رادیواکتیو و پسماند سیتوتوکسیک باشد.
حبر روی برچسب باید مشخصات زیر ذکر گردد:
1-نام،نشانی و شماره تماس تولیدکننده.
2-نوع پسماند.
3-تاریخ تولید و جمعآوری.
4-تاریخ تحویل.
5-نوع ماده شیمیایی.
6-تاریخ بیخطرسازی.
فصل ششمنگهداری
الفپسماندهای پزشکی باید در محل به دور از تأثیر عوامل جوی نگهداری شوند و وضعیت کلی بستهبندی یا ظرف آنها در برابر شرایط نامساعد آب و هوایی مثل باران،برف، گرما،تابش خورشید و نظائر آن محافظت شود.
بجایگاههای نگهداری پسماندها باید به گونهای ساخته شوند که نسبت به رطوبت نفوذناپذیر بوده و قابلیت نگهداری آسان با شرایط بهداشتی مناسب را فراهم آورد.
پجایگاههای نگهداری باید دور از محل خدمت کارکنان،آشپزخانه،سیستم تهویه و تبرید و محل رفتودرآمد پرسنل،بیماران و مراجعان باشد.
تورود و خروج حشرات،جوندگان،پرندگان و...به محل نگهداری پسماندها ممکن نباشد.
ثمحل نگهداری پسماند باید دارای تابلوی گویا و واضح باشد.
جمحل نگهداری نباید امکان فساد،گندیدن یا تجزیهزیستی پسماندها را فراهم کند.
چانبارداری این پسماندها نباید به شیوهای باشد که ظروف یا کیسهها پاره و محتویات آنها در محیط رها شود.
حامکان کنترل دما در انبار نگهداری و نیز نور کافی وجود داشته باشد.
خسیستم تهویه مناسب با کنترل خروجی وجود داشته باشد.سیستم تهویه آن کنترل شود و جریان هوای طبیعی از آن به بخشهای مجاور وجود نداشته باشد.
دامکان تمیز کردن و ضدعفونی محل و آلودگیزدایی وجود داشته باشد.
ذفضای کافی در اختیار باشد تا از روی همریزی پسماند جلوگیری شود.
ردارای سقف محکم و سیستم فاضلاب مناسب باشد.
زدسترسی و حملونقل پسماند آسان باشد.
سامکان بارگیری با کامیون،وانت و سایر خودروهای باربری وجود داشته باشد.
شانبار،دارای ایمنی مناسب باشد.
صمحل بایستی مجهز به سیستم آب گرم و سرد و کفشوی باشد.
ضچنانچه بیخطرسازی در محل اتاقک نگهداری تولید انجام میشود باید فضای کافی برای استقرار سیستمهای مورد نظر در محل نگهداری پسماند فراهم باشد.
الفشرایط آب و هوایی معتدل:72 ساعت در فصل سرد و 48 ساعت در فصل گرم.
بشرایط آب و هوایی گرم:48 ساعت در فصل سرد و 24 ساعت در فصل گرم.
فصل هفتمحملونقل
الفحمل پسماند در درون مرکز تولید پسماند به صورتی طراحی گردد که با استفاده از چرخدستی یا گاری برای بارگیری و تخلیه آسان پسماند،امکانپذیر باشد.
بفاقد لبههای تیز و برنده باشد،به گونهای که کیسهها یا ظروف را پاره نکند.
پشستشوی آن آسان باشد.
توسائل،هرروز نظافت و ضدعفونی شوند.
ثاز چرخدستی پسماند برای حمل مواد دیگر استفاده نشود و نشتناپذیر باشد.
جاز سیستم پرتاب برای انتقال زباله به محل نگهداری استفاده نشود.
الفواحد امحاءکننده،از دریافت پسماندهای فاقد برچسب اکیدا خودداری نماید.
بکارگران باید در مراحل مختلف بارگیری و تخلیه مجهز به پوشش مناسب مطابق دستورالعمل ماده (5)قانون مدیریت پسماندها که توسط وزارت تدوین شده و به شرح پیوست شماره(4)که به مهر«پیوست تصویبنامه هیأت وزیران»تأیید شده است باشند.
پکیسهها و ظروف را میتوان مستقیما در خودرو قرار داد.
الفکاملا سرپوشیده باشد.
بقسمت بار نفوذناپذیر و نشتناپذیر باشد.
پقسمت بار دو جداره بوده و دارای سیستم جمعآوری و نگهداری شیرابه باشد.
تقسمت بار دارای سیستم ایمنی،ضد حریق و ضد سرقت باشد.
ثبر روی بدنه خودرو در دو سمت و در سمت عقب،نماد بین المللی نوع پسماند و نام شرکت حملکننده و شماره مجوز خودرو درج شود.
جاز خودرو حمل پسماند برای حمل مواد دیگر یا پسماندهای عادی استفاده نشود.
چاندازه خودرو متناسب با حجم پسماند باشد.
حارتفاع درونی خودرو حدود 2/2 متر باشد.
خاتاق راننده از قسمت بار مجزا باشد.
دامکان نظافت و ضدعفونی کردن داشته باشد.کفپوش خودرو از جنس فرش یا موکت نباشد و حتی الامکان پوششی یکپارچه و بدون درز داشته باشد.
ذدر حین حملونقل و در زمان عدم استفاده قسمت بار قفل شود.
تبصره- حمل و انتقال پسماند پزشکی توسط پست ممنوع است.
فصل هشتمبیخطرسازی،تصفیه و امحاء
بمحصولات جانبی سمی یا خطرناک در حین بیخطرسازی تولید نگردد.
پخطر و احتمال انتقال بیماری و عفونت را حذف نماید.
تمستندات مربوط به انجام فرآیند و بررسی صحت عملکرد دستگاه وجود داشته باشد.
ثخروجی هرروش بایستی برای انسان و محیط زیست بیخطر بوده و به راحتی و بدون انجام فرآیند دیگری قابل دفع باشد.
جاز لحاظ ایمنی دارای شرایط مناسب باشد و در کلیه مراحل کار،ایمنی سیستم حفظ شود.
چمقرون به صرفه باشد.
حتوسط جامعه قابل پذیرش باشد.
خاز نظر بهداشتی و ایمنی برای کارکنان و کابران و...بیخطر باشد و یا حداقل خطر را ایجاد نماید.
ددر راستای عمل به تعهدات بین المللی کشور باشد.
ذکلیه روشهای مورد استفاده باید در قالب مدیریت پسماند به تأیید مراجع صالح برسد.
ردر زمانهای اپیدمی و خاص،وزارت معیار جدید و موقت متناسب با شرایط و حداقل تا (6)کاهش لگاریتمی در پایه(10)باکتریهای شاخص را اعلام مینماید.
زاعضاء و اندامهای قطعشده بایستی مجزا جمعآوری و برای دفع به گورستان محل حمل شده و به روش خاص خود دفع گردد.
تبصره- ضوابط و معیارهای روشهای عمده تصفیه در پیوست شماره(2)که به مهر«پیوست تصویبنامه هیأت وزیران»تأیید شده است خواهد بود.
پیوست 1
جدول طبقهبندی پسماندهای پزشکی ویژه
>3989301007401<...شرح انواع پسماندهای پزشکی ویژه
1-پسماندهای عفونی
پسماندهای عفونی مظنون به داشتن عوامل زنده بیماریزا(باکتریها،ویروسها،انگلها یا قارچها)به مقدار و با کیفیتی که بتوانند در میزبانان حساس موجب بیماری شوند،میباشند. این رده شامل موارد ذیل است:
کشتها و مواد نگهداریشده حاوی عوامل بیماریزای ناشی از کار آزمایشگاه.
پسماندهای ناشی از عملهای جراحی و کالبدشکافی اجساد مبتلا به بیماریهای عفونی (مانند بافتها،مواد و تجهیزاتی که در تماس با خون یا دیگر آبگونههای بدن بودهاند).
پسماندهای بیماران عفونی بستریشده در بخش جداسازی (مانند مواد دفعی،پانسمانهای زخمهای جراحی یا عفونی،لباسهای آلوده به خون انسان یا دیگر آبگونههای بدن).
پسماندهایی که در تماس با بیماران عفونی همودیالیز شده باشند(مانند تجهیزات دیالیز از جمله لولهگذاری و فیلترها،حولههای یکبارمصرف،گان،پیشبند،دستکش و لباس آزمایشگاه)،
جانوران آزمایشگاهی آلوده.
هر نوع اسباب یا مواد دیگری که در تماس با اشخاص یا جانوران آلوده بودهاند.
توجه:«اجسام تیز و برنده»ی آلوده نیز یک زیر مقوله پسماندهای عفونیاند اما در این ضوابط جداگانه شرح داده میشوند.
کشتها و مواد نگهداریشده به شدت آلودهکننده بوده و شامل عوامل بیماریزای عفونی بوده، پسماند کالبدشکافیها،اجساد جانوران،و دیگر پسماندهایی که به آنها تلقیح شده و آلوده شدهاند،یا در تماس با اینگونه عوامل بیماریزا بودهاند«پسماندهای به شدت آلودهکننده»نامیده میشوند.
2-پسماندهای آسیبشناختی
پسماندهای آسیبشناختی شامل بافتها،اندامها،اجزاء بدن،جنین انسان و جسد جانوران، خون و آبگونههای بدناند.در این مقوله اجزاء قابل شناسایی بدن انسان و جانوران را«پسماندهای تشریحی»مینامند.
3-اجسام تیز و برنده
اجسام تیز و برنده اقلامی هستند که میتوانند موجب زخم از قبیل بریدگی یا سوراخشدگی شوند و عبارتند از:سوزنها،سوزنهای زیرجلدی،تیغه چاقوی جراحی و دیگر تیغهها،چاقو، ستهای انفوزین،ارهها،شیشهشکستهها،و ناخن بیماران و...که ممکن است عفونی باشند یا نباشند به هرحال به عنوان پسماندهای به شدت تهدیدکننده سلامتی به شمار میآیند.
4-پسماندهای دارویی
پسماندهای دارویی عبارتند از داروهای تاریخ گذشته،مصرف نشده،تفکیک شده و آلوده، واکسنها،مواد مخدر و سرمهایی که دیگر به آنها نیازی نیست و باید به نحو مناسبی دفع شوند. این رده همچنین شامل اقلام دور ریختهشده مورد مصرف در کارهای دارویی مانند بطریها و قوطیهای دارای باقیمانده داروهای خطرناک،دستکش،ماسک،لولههای اتصال،و شیشه (ویال)های داروها هم بوده که در صورت آزاد شدن در محیط برای محیط و انسان مضر باشند.
5-پسماندهای ژنوتوکسیک
پسماندهای ژنوتوکسیک به شدت خطرناکند و ممکن است خصوصیات ایجاد جهش سلولی، عجیب الخلقهزایی،یا سرطانزایی داشته باشند.این پسماندها مشکلات ایمنی جدی به وجود میآورند.این مشکلات هم درون بیمارستان و هم پس از دفع پسماندها در بیرون از بیمارستان میتواند باشد و باید مورد توجه خاص قرار داشته باشند.پسماندهای ژنوتوکسیک میتوانند دارای داروهای سایتوتوکسیک معین(به شرح ذیل)،سایتوتوکسیک،مواد شیمیایی و مواد پرتوساز باشند،داروهای سایتوتوکسیک(یا ضد نئوپلازی)که مواد اصلی این مقوله را تشکیل میدهند،میتوانند بعضی سلولهای زنده را بشکنند یا رشد آنها را متوقف کنند.این داروها برای شیمیدرمانی سرطانها به کار میروند.داروهای سایتوتوکسیک نقش مهمی در درمان انواع بیماریهای نئوپلازیک دارند همچنین به عنوان ماده ایمونوساپرسیو هنگام پیوند اندام و درمان بیماریهای گوناگون دارای اساس ایمنی شناختی کاربردهای گستردهای دارند.داروهای سایتوتوکسیک بیشتر اوقات در بخشهای تخصصی مانند بخش سرطانشناسی و واحدهای پرتو درمانی مصرف میشوند،که نقش اصلی آنها درمان سرطان است.
رایجترین مواد ژنوتوکسیک مورد استفاده در مراقبت از تندرستی در کادر زیر نشان داده شدهاند.
داروهای سایتوتوکسیک خطرناک را میتوان به شرح زیر ردهبندی کرد:
رایجترین فرآوردههای ژنوتوکسیک مورد استفاده در مراقبتهای بهداشتی و درمانی
1-طبقهبندیشده به عنوان سرطانزا
مواد شیمیایی:
بنزن
داروهای سایتوتوکسیک و غیره:
آزاتیوپرین،کلرامبوسیل،کلرنفازین،سیکلوسپورین،سیکلوفسفامید،ملفالان،سیموستین، تاموکسیفن،تیوتپا،ترسولفان.
مواد پرتوساز(رادیواکتیو)،
2-طبقهبندیشده به عنوان سرطانزای ممکن یا احتمالی
مواد سایتوتوکسیک و داروهای دیگر:
آزاسایتیدین،بلئومایسین،کاروموستاین،کلرامفنیکل،کلروزتوسین،سیسپلاتین،داکاربازین، دائونوروبیسین،دیهیدروکسیمتیل فلورا تریزین(مانند پانفوران که دیگر مصرف نمیشود)، دوکسوروبیسین،لوموستین،متیلتیوراسیل،مترونیدازول،میتومایسین،نافنوپین،نیریدازول، اگزازپام،فناستین،فنوباربیتال،فنیتوئین،پروکاربازین هیدروکلراید،پروژسترون،سارکولیزین، استرپتوزوسین،تریکلرمتین.
3-این طبقهبندیها طبق طبقهبندی گروه کاری سازمان بین المللی پژوهش درباره سرطان است. )IARC(
مواد آلکیلاتور:که موجب آلکیلاسیون نوکلئوتیدهای DNA ،و منجر به پیوند متقاطع و کدنویسی غلط در ذخیره ژنی میشوند.
آنتیمتابولیتها:که اثر بازدارنده بر ساخت زیستی اسیدنوکلئیکهای سلول دارند.
مواد بازدارنده تقسیم سلولی،که از تکثیر سلول جلوگیری میکنند.
پسماندهای سایتوتوکسیک از چند منبع در مراقبت تندرستی تولید میشوند و میتوان آنها را به شرح ذیل طبقهبندی کرد:
مواد آلوده به فرآوردههای دارویی و تجویز داروها مانند سرنگ،سوزن،ویال، gaugu ،بستهبندی.
داروهای منسوخشده،داروهای برگشتی از بخشهای بیمارستان.
در بیمارستانهای تخصصی سرطان،پسماندهای ژنوتوکسیک(که دارای مواد سایتوتوکسیک یا پرتوزا هستند)ممکن است تا 1%از مجموع پسماندهای بهداشتی درمانی را تشکیل دهند.
6-پسماندهای شیمیایی
پسماندهای شیمیایی تشکیل میشوند از مواد جامد و گازهای شیمیایی که به عنوان مثال برای کارهای تشخیصی و تجربی،و کارهای نظافت،خانهداری و گندزدایی،به کار میروند.پسماندهای شیمیایی مراقبتهای بهداشتی درمانی میتوانند خطرناک یا بیخطر باشند.در زمینه حفاظت از تندرستی موقعی خطرناک به شمار میآیند که حداقل یکی از خصوصیات ذیل را داشته باشند:
-سمی؛
-خاصیت خورندگی(مانند اسیدهای با 2 PH و بازهای 30113012 )PH ؛
-قابلیت احتراق خودبهخود؛
-واکنشدهنده(مانند مواد انفجاری،مواد واکنشدهنده در مقابل آب،و حساس به ضربه)؛
-ژنوتوکسیک(مانند داروهای سایتوتوکسیک)
پسماندهای شیمیایی غیر خطرناک شامل آن دسته از مواد شیمیایی است که هیچیک از خصوصیتهای مذکور را نداشته باشند،مانند قندها،امینواسیدها،و بعضی املاح آلی و غیر آلی.
انواع مواد شیمیایی خطرناک مورد استفاده و رایج در تأسیسات و نگهداری مراقبتهای بهداشتی درمانی و بیمارستانها که به احتمال زیاد در پسماندها یافت میشوند در چند بند ذیل شرح داده میشوند:
7-پسماندهای محتوی فلزات سنگین
پسماندهای محتوی فلزات سنگین یک زیر رده از پسماندهای شیمیایی خطرناک،و به طور معمول به شدت سمیاند.پسماندهای دارای جیوه به طور مشخص از نشت تجهیزات شکستهشده بالینی به وجود میآیند.جیوههای پخششده از چنین دستگاههایی تا حد ممکن باید جمعآوری شوند.
بقایای کارهای دندانسازی هم مقدار زیادی جیوه دارد.پسماندهای دارای کادمیوم عمدتا از باتریهای دور ریخته و شکسته به وجود میآیند.برخی«پانلهای تقویتشده با چوب»با مقداری سرب هنوز هم به عنوان ضد نفوذ کردن پرتوهای X و در بخشهای تشخیصی به کار میروند. چند نوع دارو آرسنیک دارند اما در این ضوابط به عنوان پسماندهای دارویی شرح داده میشوند.
8-ظروف تحت فشار
بسیاری از انواع گازها در مراقبت از سلامتی و یا در تجهیزات آزمایشگاهی به کار میروند (کادر زیر را نگاه کنید).این گازها بیشتر اوقات در سیلندرهای تحت فشار،و قوطیهای افشانهای میباشند،و بسیاری از آنها وقتی خالی شوند یا دیگر نتوان از آنها استفاده کرد(در حالی که هنوز مقداری گاز در آنها باقی مانده)،قابل مصرف دوباره هستند،اما بعضی انواع دیگر -و به خصوص قوطیهای افشانهرا باید به نحو مناسب دفع کرد.
گازهای خواه از نوع خنثی )inert( یا بالقوه خطرناک که در ظروف تحت فشار قرار دارند همواره باید با دقت مدیریت شوند.ظرف گاز اگر در پسماندسوز انداخته شود یا به طور اتفاقی سوراخ شود ممکن است منفجر شود.
گازهایی که همه بیشتر در مراقبت از سلامتی به کار میروند:
گازهای هوشبری:اکسید ازت،هیدروکربنهای هالوژنه فرار(مانند هالوتان،ایزوفلوران،و انفلوران)که به مقدار زیاد به جای اتر و کلروفرم استفاده میشوند.
کاربردهادر اتاق عمل بیمارستان،هنگام زایمان در زایشگاهها و در آمبولانسها،در بخشهای بیمارستان عمومی هنگام اجرای اعمال دردناک،در دندانپزشکی به عنوان تسکین به کار میروند.
اتیلین اکساید:کاربردهابرای سترونسازی تجهیزات جراحی و اسبابهای پزشکی،در محل مرکزی توزیع لوازم،و گاهی در اتاق عمل بیمارستان.
اکسیژن:در سیلندرها یا انبارهای بزرگ به شکل گازی یا مایع نگهداری میشود و از طریق لولهکشی مرکزی توزیع میشود.کاربردمصرف استنشاقی برای بیماران.
هوای فشرده:کاربردهادر کارهای آزمایشگاهی،تجهیزات درمان استنشاقی،تأسیسات و نگهداری تجهیزات و در دستگاههای کنترل محیط زیست.
9-پسماندهای پرتوسازی و رادیواکتیو:از شمول این ضوابط خارج است.
10-پسماندهای عادی:
پسماندهای ناشی از کارکردهای خانهداری و مدیریت اجرائی این مراکز میباشند که شامل: پسماندهای آشپزخانه،آبدارخانه،قسمت اداری مالی،ایستگاههای پرستاری،باغبانی و از این قبیل است.این پسماندها،بخش بزرگی از پسماندهای تولیدشده در مراکز بهداشتی درمانی را تشکیل میدهند و باید نسبت به جداسازی آنها در مبداء تولید اقدام شود.مدیریت این دسته پسماندها مربوط به شهرداریها،دهیاریها و بخشداریها میباشد.
پیوست 2 ضوابط و معیارهای روشهای عمده تصفیه و دفع
1-معیارها و ضوابط روش سترونسازی با اتوکلاو
الفدر راهبری اتوکلاوها عوامل زیر باید مد نظر قرار گیرد:
زمان،درجه حرارت،فشار،نوع پسماند،نوع ظروف،نحوه بارگذاری و حداکثر میزان بارگذاری.
باین روش برای پسماندهای عفونی و تیز و برنده کاربرد دارد.
پپسماندهای شیمیایی و دارویی نباید با این روش تصفیه شوند.
تچنانچه از اتوکلاو بدون خردکن استفاده میشود باید کیسه و ظروف ایمن )S.B(حاوی پسماند،قابل اتوکلاو کردن باشند.
ثمیزان پسماندهایی که داخل دستگاه قرار داده میشود باید متناسب با حجم اتوکلاو باشد.
جمدت زمان سترونسازی بستگی به مقدار و چگالی بار(پسماند)دارد.
چدستگاه باید حداقل سالی یکبار کالیبره شود و مستندات آن موجود باشد.
حاستفاده از شاخصهای شیمیایی(مانند نوارهای حساس به حرارت یا موارد مشابه دیگر) برای هر دوره کاری(سیکل)که سترون میشوند،ضروری است تا نشان دهد شرایط کامل سترونسازی ایجاد شده است.
خاستفاده از شاخص بیولوژیک با سیلوس استئارو ترموفیلوس حداقل ماهی یکبار ضروری است تا از صحت عملیات سترونسازی اطمینان حاصل شود.
دمستندات باید حداقل به مدت یک سال نگهداری شوند.
ذوقتی یک اتوکلاو گراوینی برای پسماند پزشکی مورد استفاده قرار میگیرد:
درجه حرارت نباید کمتر از C 121و فشار 15 پوند بر اینچ مربع )Psi( باشد و زمان ماند کمتر از 60 دقیقه نباشد.
برای یک اتوکلاو با زمان ماند 45 دقیقه،درجه حرارت کمتر از C 135 نباشد و فشارPsi 31 باشد.
روقتی یک اتوکلاو وکیوم،برای پسماند پزشکی استفاده میشود باید موارد زیر را شامل شود:
برای یک اتوکلاو با زمان ماند 45 دقیقه،درجه حرارت کمتر از C 121 نباشد و فشارPsi 15 باشد.
برای یک اتوکلاو با زمان ماند 30 دقیقه،درجه حرارت کمتر از C 135 نباشد و فشارPsi 31 باشد.
زپسماند پزشکی نباید به عنوان پسماند تصفیهشده در نظر گرفته شود مگر اینکه اندیکاتور زمان،درجه حرارت و فشار نشان دهد که در طی فرایند سترونسازی با اتوکلاو،زمان، درجه حرارت و فشار لازم تأمین شده است.
ژاگر به هر دلیل اندیکاتور زمان،درجه حرارت یا فشار نشان دهد که این سه عامل مناسب نبوده،تمام بار پسماند پزشکی باید دوباره اتوکلاو شود تا فشار،درجه حرارت و زمان ماند مناسب به دست آید.
ثبت کردن پارامترهای راهبری(اداره کردن)
هر اتوکلاو باید مجهز به تجهیزات ثبت کامپیوتری یا گرافیک باشد تا به طور اتوماتیک و مداوم پایش شود و تاریخ،زمان،روز،تعداد بار و پارامترهای عملیاتی را به طور کامل در سراسر سیکل کامل کاری اتوکلاو ثبت کند.آزمایش صحت فرآیند،تست اسپور
الفاتوکلاو باید به طور کامل و مداوم اندیکاتور بیولوژیکی مصوب(حاوی Bacillus Stearo thermo Philus )را در ماکزیمم ظرفیت طراحیشده هر واحد اتوکلاو بکشد.
باندیکاتور بیولوژیک برای اتوکلاو ویالهای اسپورهای باسیلوس استئار وترموفیلوس یا نوارهای اسپور با اسپور در میلیلیتر است.
-پتحت هیچ شرایطی برای اتوکلاوی که با دمای C 121 و فشار Psi 15 کار میکند زمان ماند پسماند در آن نباید کمتر از 30 دقیقه باشد.
آزمایش روتین
وقتی یک نوار اندیکاتور شیمیایی به یک درجه حرارت معین میرسد،تغییر رنگ میدهد و میتواند برای نشان دادن صحت و سقم اینکه درجه حرارت مناسب به دست آمده مورد استفاده قرار گیرد.
ممکن است استفاده بیشتر از یک نوار روی بسته پسماند در محلهای مختلف برای اطمینان از اینکه محتویات داخلی بستهها به طور کامل اتوکلاو شدهاند،لازم باشد.
2-ضوابط و معیارهای روش ماکروویو
الفتصفیه با ماکروویو نباید برای پسماندهای رادیواکتیو،خطرناک یا سایتوتوکسیک، لاشه حیوانات آلوده،قسمتهای بدن و اقلام فلزی بزرگ استفاده شود.
بسیستم ماکروویو باید با تست راندمان/تستهای روتین و برنامه تضمینشده اجرائی که ممکن است به وسیله تهیهکننده فراهم شود،قبل از اجراء تست شود.
پماکروویو باید کاملا باکتریها و دیگر ارگانیسمهای پاتوژن را بکشد که توسط اندیکاتور بیولوژیکی مصوب در حداکثر ظرفیت طراحی شده هر واحد ماکروویو ثابت میشود.اندیکاتورهای بیولوژیکی برای ماکروویو،اسپورهای Bacillus Subtilis با استفاده از ویالها یا نوارهای اسپور که حاوی به توان شش 10*1اسپور در میلیلیتر است.
3-ضوابط و معیارهای دفن بهداشتی
الفیک چاله یا ترانشه با حداقل 2 متر عمق حفر شود نصف آن با پسماند پر شود سپس 0/5 متر با آهک و تا سطح با خاک پر شود.
بباید مطمئن شد که حیوانات دسترسی به سایت دفن ندارند.حصارکشی با سیمهای آهنی گالوانیزه یا نصب حفاظ،مناسب میباشد.
پاگر ترانشه در طول روز پر نشد،قبل از پر شدن کامل یک ترانشه،پس از ریختن پسماند یک لایه 10 سانتیمتری خاک باید برای پوشش پسماند اضافه شود.
تعملیات دفن باید تحت نظارت کامل و دقیق صورت گیرد.
ثبه منظور جلوگیری از نشت آلاینده به آبهای زیرزمینی سایت دفن باید نسبتا غیر قابل نفوذ باشد و چاههای کم عمق نزدیک سایت نباشد.
جمحل دفن باید از محل مسکونی دور باشد و در جایی واقع شود که مطمئن باشیم آبهای سطحی و یا زیرزمینی آلوده نمیشوند.منطقه نباید در معرض سیل یا فرسایش باشد.
چمحل دفن توسط سازمان حفاظت محیط زیست تعیین میگردد. حمسؤول سایت دفن باید اطلاعات همه ترانشههای دفن را نگهداری کند.
4-ضوابط و معیارهای زبالهسوز
استانداردهای راهبری
1-راندمان سوزاندن C.E باید حداقل 99/5 درصد باشد.
2-راندمان سوزاندن با فرمول زیر محاسبه میشود:
>3989301007501<... 3-درجه حرارت اتاقک اولیه باید بیش از C1200 باشد.
4-زمان ماند گاز در اتاقک ثانویه حداقل 2 ثانیه در درجه حرارت بیش از C1600 با حداقل 7-6 درصد اکسیژن در گاز دودکش )STACK GAS( باشد.
استاندارد خروجیها:
استاندارد خروجیها(تا زمان تدوین استاندارد ملی)مطابق با استاندارد جدول پیوست(1-2)باشد.
-در زبالهسوزها باید تجهیزات مناسب برای کنترل آلودگی نصب شود.
-امکانات لازم برای ثبت و اندازهگیری و پایش کلیه خروجیها زبالهسوز وجود داشته باشد.
-پسماندهایی که قرار است سوزانده شوند نباید با هیچ ماده گندزدای کلردار گندزدایی شوند.
-ترکیبات هالوژندار و پلاستیکهای کلردار نباید سوزانده شوند.
-پسماندهای حاوی فلزات سنگین نباید سوزانده شوند.
-ظروف تحت فشار و افشانهها برای جلوگیری از انفجار نباید در داخل زبالهسوز قرار گیرند.
-فلزات سمی در خاکستر حاصل از سوزاندن باید در مقادیر معین(قانونی)و مشخص شده در پسماندهای پزشکی ویژه(استانداردهای بین المللی)باشد.
-از زبالهسوزهای دارای استاندارد و تأییدشده با رعایت خروجی مندرج در جداول پیوست (1-2)استفاده شود.
-مقادیر زیاد پسماندهای شیمیایی واکنشدهنده نباید سوزانده شوند.
-املاح نقره و پسماندهای پرتونگاری و عکاسی نباید سوزانده شود.
-محل نصب زبالهسوز بایستی به تأیید سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت بهداشت برسد.
5-روش محفظهسازی
الفاین روش برای پسماندهای شیمیایی،دارویی و تیز و برنده کاربرد دارد.
بداروهای سایتوتوکسیک را نیز میتوان پس از محفظهسازی دفن نمود.
شرح روش:یک ظرف پلاستیکی یا فلزی را تا سهچهارم از پسماند پر کرده سپس آنرا با ماده ای مانند فوم پلاستیک،ماسه،سیمان سفید یا خاک رس پر میکنند و پس از خشک شدن ماده افزودنی،درب آنرا محکم بسته و در محل چاله دفع میشود.
پیوست 3
جدول شماره 1-ویژگیهای ظروف و کیسههای تفکیک پسماندهای پزشکی
>3989301007601<...
جدول شماره 1-2 استاندارد موقتی برای زبالهسوژهای موجود و جدید
>3989301007602<...
جدول شماره(2)
>3989301007603<...
پیوست 4
تجهیزات حفاظت فردی توصیه شده برای کارگران مرتبط با حملونقل پسماند>3989301007604<...
2(3)