آیین‌نامه اجرائی«قانون مطبوعات،مصوب 1364 و اصلاحات بعدی آن»
مصوب 1381/6/17 هیأت وزیران
فصل اول‌تعریف و مشخصات مطبوعات
ماده 1 - مطبوعات به لحاظ زمان انتشار منظم میتوانند با یکی از فواصل زمانی زیر منتشر شوند:روزی یکبار(روزنامه)-هفته‌ای یکبار(هفته‌نامه)-دو هفته یکبارماهی یکبار(ماهنامه) -دو ماه یکبارسه ماه یکبار(فصلنامه)-شش ماه یکبارسالی یکبار(سالنامه).
تبصره 1- نشریه الکترونیکی،نشریه‌ای است که در محیط دیجیتال با همان صورت، شرایط و ظواهر یک نشریه چاپی و طی فرآیند فعالیت مرسوم روزنامه‌نگاری و تحریریه‌ای تولید و به طور منظم و با نام ثابت و تاریخ و شماره ردیف معینی در یک یا چند زمینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی تولید و منتشر میشود.
تبصره 2- نسخه دیجیتال نشریات چاپی دارای مجوز،نیاز به اخذ مجوز جداگانه ندارد.
ماده 2 - در نامگذاری نشریه باید از کلماتی استفاده شود که با نشریات موجود و یا با نشریاتی که به طور موقت یا دائم تعطیل شده‌اند اشتباه نشود و موجب تداعی نام آنها نباشد.
همچنین نام نشریه نباید از کلمات نامأنوس باشد و یا ایجاد شبهه وابستگی به سازمانهای دولتی بنماید.
در صورت بروز هرگونه اختلاف مرجع تشخیص،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.
ماده 3 - انتخاب روشهایی غیر از موارد ذکرشده در ماده (1)قانون مطبوعات باید متناسب با رسالت مطبوعات باشد.
ماده 4 - انتشار فوق العاده‌ویژه‌نامه و دیگر ضمائم با همان نام نشریه و منطبق با سایر مشخصات مندرج در پروانه انتشار با رعایت سایر ضوابط قانون مطبوعات مجاز میباشد.
تبصره 1- چاپ هرگونه آگهینامه به شکل نشریه توسط کانون‌های تبلیغاتی ممنوع است.
تبصره 2- چاپ و انتشار ویژه‌نامه‌های محلی توسط روزنامه‌های سراسری در صورتی مجاز است که حجم آگهیهای آن از سی درصد(30%)صفحات ویژنامه بیشتر نباشد.
ماده 5 - ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب مطبوعات دارای پروانه انتشار و انتشار منظم آن به طور جداگانه با رعایت سایر مشخصات مندرج در پروانه انتشار از جانب صاحب نشریه بلامانع میباشد.
ماده 6 - تکثیر مطبوعات موجود به همان زبان و شکلی که چاپ شده،از طریق چاپ افست یا عکسبرداری یا طرق مشابه بدون اجازه صاحب امتیاز ممنوع میباشد.
ماده 7 - مطالب نشریه باید مطابق و متناسب با روشهای مندرج در پروانه انتشار باشد و نشریه مجاز به درج مطالب و مقالات خارج از روشهای مذکور که بر خطمشی کلی نشریه تأثیر بگذارد،نمیباشد.
ماده 8 - روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌های محلی موظفند ضمن رعایت ماده (2)قانون مطبوعات و متناسب با روش درخواستی،مطالبی پیرامون مسائل اجتماعی و فرهنگی محل انتشار نشریه جهت بالا بردن سطح آگاهیهای مردم درج نمایند.
ماده 9 - نقل مطالب از مطبوعات و احزاب و گروههای منحرف و مخالف اسلام(داخلی و خارجی)به منظور تحقیق،نقد و رد مطالب در صورتی که تبلیغ محسوب نشود،بلامانع است.
تبصره 1(اصلاحی 1383/1/19)- درج شایعات به نحوی که اصل مطلب کذب باشد ممنوع است.
تبصره 2(اصلاحی 1383/1/19)- نقدهای علمی جز در مواردی که انتشار مطلب علیه قانون اساسی باشد از شمول بند(12)الحاقی ماده (6)قانون مطبوعات مستثنی است.
ماده 10 - (اصلاحی 1383/1/19)- تغییر نام،روش و ترتیب انتشار نشریه بدون اطلاع و تصویب هیأت نظارت بر مطبوعات ممنوع میباشد.تغییر در سایر موارد جز در موارد مصرح در قانون و مواردی که در حوزه اختیارات و مسؤولیتهای هیأت نظارت باشد با تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بلامانع است.
تبصره- هیأت نظارت بر مطبوعات حداکثر ظرف سه ماه به تقاضای تغییر وضعیت رسیدگی و اعلام نظر کند در صورت انقضاء مهلت مقرر،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است درخواست‌های مزبور را بررسی و مراتب تأیید یا رد تقاضا را به نشریه اعلام نماید.تبدیل ترتیب انتشار روزنامه از مفاد این تبصره مستثنی است.
ماده 11 - (اصلاحی 1383/1/19 و 1383/10/27)- نشریه اجاره‌ای به نشریه‌ای اطلاق میشود که با درخواست کتبی صاحب امتیاز و تصویب هیأت نظارت به موجب اجاره‌نامه‌ای، اختیارات قانونی خود را در قبال دریافت وجه به فرد یا مؤسسه‌ای واگذار مینماید.
فصل دوم‌شرایط صدور پروانه و مجوز انتشار نشریه
ماده 12 - متقاضیان پروانه انتشار نشریه میبایست تقاضانامه خود را به همراه نمونه تکمیل شده پرسشنامه‌ای که حاوی مشخصات فردی،سوابق اجتماعی سیاسی فرهنگی و شغلی و تعهدات قانونی باشد،به انضمام مدارک به شرح زیر در تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل نمایند:
1-چهار قطعه عکس 4X6.
2-دو برگ فتوکپی شناسنامه از تمام صفحات.
3-یک برگ گواهی عدم سابقه محکومیت کیفری بر اساس موازین اسلامی که موجب سلب حقوق اجتماعی باشد.
4-یک برگ فتوکپی آخرین مدرک تحصیلی که به تأیید مراکز ذی صلاح رسیده باشد.
تبصره- تشخیص صلاحیت متقاضیان بر عهده هیأت نظارت بر مطبوعات است.
ماده 13 - چنانچه متقاضی پروانه انتشار نشریه شخص حقوقی باشد،تقاضای صدور پروانه همراه با معرفی فرد واجد شرایط به عنوان مدیر مسؤول باید از سوی بالاترین مقام مسؤول باشد.
در صورت موافقت،پروانه انتشار به نام مرکز درخواستکننده صادر خواهد شد.
ماده 14 - احزاب،سازمانها و جمعیت‌های سیاسی و اقلیتهای دینی ایرانی در صورتی میتوانند تقاضای صدور پروانه انتشار نشریه نمایند که اجازه فعالیت قانونی را دارا باشند.
تبصره- منظور از گروههای غیر قانونی،گروه‌هایی هستند که از طریق وزارت کشور رسما غیر قانونی اعلام شده باشند.
ماده 15 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جهت صدور مجوز انتشار مطبوعات سازمانهای آزادیبخش اسلامی کشورهای دیگر در چارچوب مقررات مربوط به خارجیان مقیم ایران با استعلام از مراکز ذی ربط و اخذ مدارک لازم و نیز موافقت وزارت امور خارجه بررسی لازم را به عمل آورده و پس از موافقت رأسا اقدام مینماید.
ماده 16 - انتشار نشریه داخلی یک سازمان،مؤسسه و شرکت دولتی یا خصوصی منوط به کسب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با رعایت ضوابط به شرح زیر میباشد:
1-درخواست انتشار نشریه و معرفی مدیر مسؤول پیشنهادی از سوی بالاترین مقام مسؤول آن مرکز باشد.
2-مطالب و اخبار عمدتا در ارتباط با اهداف و شرح وظائف مرکز درخواستکننده و فقط برای استفاده کارکنان باشد.
3-از درج هرگونه آگهی بازرگانی پرهیز نمایند.
4-تعداد صفحات از 48 صفحه تجاوز ننماید.
5-رایگان باشد.
تبصره 1- به یک مرکز و واحدهای تابعه آن فقط اجازه انتشار یک نشریه داخلی داده میشود.
تبصره 2- صدور مجوز انتشار نشریات داخلی سازمانهای دولتی با رعایت سایر قوانین مربوطه خواهد بود.
ماده 17 - عدم رعایت ضوابط مندرج در ماده (2)قانون مطبوعات و این آیین‌نامه از سوی نشریات داخلی یک سازمان،مؤسسه و شرکت دولتی یا خصوصی منجر به صدور تذکر کتبی و در صورت تکرار تخلف موجب ابطال مجوز خواهد شد.
ماده 18 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صاحب امتیاز،پروانه انتشار و برای مدیر مسؤول،کارت مدیر مسؤولی صادر مینماید.
ماده 19 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میتواند جهت اجرای ماده (11)قانون مطبوعات،تحقیقات لازم را به عمل آورده و در اختیار هیأت نظارت بر مطبوعات قرار دهد.
وزارتخانه‌ها و سازمانهای ذی ربط موظفند همکاریهای لازم را به عمل آورند.
ماده 20 - متقاضیانی که صلاحیت انتشار نشریه توسط آنان بر اساس بند(4)و یا تبصره (5)ماده (9)قانون مطبوعات مورد تأیید هیأت نظارت بر مطبوعات قرار نگرفته است، نمیتوانند مجددا تقاضای انتشار نشریه نمایند.
ماده 21 - تاریخ رسمی ثبت تقاضای پروانه انتشار نشریه زمانی است که کلیه مدارک مورد نیاز،از سوی متقاضی ارائه شده باشد.
ماده 22 - در صورت فوت صاحب امتیاز وارث قانونی واجد شرایط وی در تقاضای صدور امتیاز نشریه مورث خود حق تقدم دارند،مگر اینکه فاقد شرایط لازم باشند.چنانچه ورثه در مهلت قانونی مذکور در ماده (16)قانون مطبوعات از تقاضای انتقال امتیاز خودداری کنند و یا پس از صدور امتیاز اقدام به انتشار نشریه ننمایند پروانه انتشار لغو میگردد.
فصل سوم‌تکالیف صاحبان پروانه و مدیران مسؤول مطبوعات
ماده 23 - مطبوعاتی که به شکل روزنامه منتشر میشوند مکلف به درج نام به طور کامل، ترتیب و تاریخ انتشار،شماره ردیف مسلسل و شماره صفحه در بالای تمام صفحات و نیز قیمت در صفحه اول میباشند.همچنین مطبوعاتی که به شکل مجله منتشر میشوند موظف به درج نام به طور کامل،ترتیب و تاریخ انتشار،شماره ردیف مسلسل،تعداد صفحات و قیمت بر روی جلد و نیز قید شماره هر صفحه در تمام صفحات میباشند.
تبصره- اضافه کردن هرگونه کلمه و یا عبارت به نام و یا آرم نشریه به جز آنچه که در پروانه انتشار و یا مجوز چاپ نشریه ذکر شده است ممنوع میباشد.
ماده 24 - هریک از مطبوعات موظف به داشتن محلی به عنوان دفتر نشریه میباشند.
صاحب پروانه نشریه موظف است نشانی محل دفتر نشریه را پس از اخذ پروانه انتشار کتبا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نماید.
تبصره 1- صاحب امتیاز نشریه موظف است در صورت تغییر نشانی محل دفتر نشریه، مراتب را کتبا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط اطلاع دهد.
تبصره 2- توزیع نشریه خارج از محدوده جغرافیایی شخص حقوقی(صاحب امتیاز)بلامانع است.
ماده 25 - کلیه مکاتبات مطبوعات با امضاء صاحب پروانه یا مدیرمسؤول نشریه و شخص دیگری که قبلا از طرف مدیرمسؤول کتبا معرفی شده باشد معتبر میباشد.
مکاتبات شخص معرفیشده در مواردی که قانون مطبوعات و آیین‌نامه اجرائی،آن را از وظائف صاحب پروانه و یا مدیرمسؤول شناخته است،اعتبار ندارد.
ماده 26 - کلیه مطبوعات موظفند تیراژ خود را طبق نمونه‌ای که حاوی تعداد نسخ چاپ شده و تعداد نسخ برگشتی است،به تفکیک محل توزیع به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نمایند.
ماده 27 - مدیرمسؤول نشریه موظف است نام چاپخانه طرف قرارداد چاپ نشریه را کتبا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام نماید.
ماده 28 - مدیران چاپخانه‌ها میبایست همزمان با خروج هر شماره نشریه از چاپخانه دو نسخه در تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل و برگ اعلام وصول دریافت دارند.
تبصره- ناشران نشریات داخلی سازمانها و مؤسسات نیز باید دو نسخه از نشریه خود را به محض انتشار به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط تحویل دهند و برگ اعلام وصول دریافت دارند.
ماده 29 - در صورت لغو پروانه انتشار نشریه با اعلام کتبی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،صاحب پروانه موظف است مدارک دریافتی از قبیل پروانه انتشار،کارت مدیر مسؤولی و کارتهای خبرنگاری را ظرف مدت ده روز مسترد نماید.با سوء استفاده کنندگان از این مدارک برابر قانون رفتار خواهد شد.
فصل چهارم‌سایر مقررات
ماده 30 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بررسی و ارزیابی نشریات(تخصصی)از همکاری مراکز ذی صلاح استفاده مینماید.
ماده 31 - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سه ماه قبل از اتمام دوره هیأت نظارت بر مطبوعات،ضمن درج آگهی در نشریات کثیر الانتشار،دعوتنامه‌ای به منظور اعلام نامزدی به مدیران مسؤول مطبوعات ارسال نموده و پس از تأیید صلاحیت نامزدها توسط هیأت موضوع تبصره(4)الحاقی ماده (10)قانون مطبوعات مصوب 1365،مجددا از کلیه مدیران مسؤول جهت برگزاری انتخابات دعوت مینماید.
جلسه با حضور اکثریت مطلق مدیران مسؤول رسمیت مییابد و اخذ رأی با ورقه و به صورت مخفی خواهد بود و نماینده انتخابی میبایست اکثریت مطلق رأی حاضران را به دست آورد.
تبصره 1- چنانچه در مرحله اول اکثریت حاضر نشوند جلسه بعد پس از دو هفته تشکیل و با رأی اکثریت حاضران نسبت به انتخاب نماینده مدیران مسؤول اقدام میشود.
تبصره 2- هر مدیرمسؤول حتی اگر مدیر مسؤولی چند نشریه را بر عهده داشته باشد دارای یک رأی خواهد بود.
تبصره 3- آن گروه از مدیران مسؤولی که یک سال قبل از برگزاری انتخابات حداقل یک شماره از نشریه خود را منتشر کرده باشند و یا پروانه انتشار نشریه‌شان به دلیل حکم قطعی دادگاه و یا ماده 16 قانون مطبوعات توسط هیأت نظارت بر مطبوعات ابطال نشده باشد، میتوانند در انتخابات شرکت کنند.
ماده 32 - چنانچه هریک از اعضاء هیأت نظارت بر مطبوعات،وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر مراجع رسمی،در مورد موضوع تبصره(8)الحاقی ماده (9)قانون مطبوعات- مصوب 1379-ادعایی داشته باشند،مدارک و مستندات خود را به اطلاع هیأت نظارت بر مطبوعات میرسانند.هیأت یادشده در صورت احراز تخلف،در مورد رفع آن به مدیرمسؤول نشریه اخطار میدهد.در صورت عدم رفع تخلف،موضوع جهت رسیدگی به محاکم دادگستری ارجاع میشود.
تبصره- متخلف در صورت محکومیت تا پایان مدت محکومیت از فعالیت مطبوعاتی محروم خواهد بود.
ماده 33 - به موجب مصوبه 1383/10/27 هیأت وزیران حذف شده است.
ماده 34 - در کلیه مواردی که هیأت نظارت بر مطبوعات،اختیار توقیف موقت یا لغو پروانه نشریات را دارد،باید قبل از هرگونه اتخاذ تصمیم موارد تخلف را کتبا به مدیرمسؤول نشریه با قید حداقل یک هفته مهلت پاسخگویی ابلاغ نماید.
ماده 35 - این ماده و اصلاحیه 1383/1/19 تبصره آن با توجه به آیین‌نامه اجرائی قانون هیأت منصفه مصوب 1383/4/24 نسخ شده است.
ماده 36 - این آیین‌نامه جایگزین آیین‌نامه اجرائی قانون مطبوعات مصوب اسفندماه 1364،موضوع تصویبنامه شماره /111648ت 49 مورخ 1366/2/5 و کلیه اصلاحات و الحاقات بعدی آن میگردد.2(3)