آییننامه مدیریت،ساماندهی،نظارت و حمایت از مالکان و دارندگان اموال فرهنگیتاریخی منقول مجاز
مصوب 1384/5/5 هیأت وزیران با اصلاحات بعدی
فصل اولتعاریف
ماده 1 - کلیه آثار فرهنگیتاریخی و هنری غیر دولتی که ویژگیهای علمیفنی آنها در آییننامه اموال فرهنگیتاریخی و هنری دولتی تعریف شده است،مشمول مقررات این آییننامه میباشند.
ماده 2 - اموال بدلی به اموالی گفته میشود که بدون سوءنیت از روی یک اثر تاریخی فرهنگی و هنری در جنس یا ابعاد یا رنگ متفاوت و به قصد معرفی تجاری ساخته شده است و بدلی بودن آن در محل قابل رؤیت از آن و همچنین نام کارگاه سازنده آن حل شده باشد.
ماده 3 - موزه یک نهاد دائمی با هدف ارائه خدمات فرهنگی،آموزشی و پژوهشی از طریق نمایش آثار فرهنگیتاریخی و هنری به عموم جامعه است.موزهها مجاز به گردآوری آثار، نگهداری،نمایش و مبادله آثار متعلق به خود میباشند.
تبصره- به موزههایی که توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی ایجاد و اداره میشوند،موزه خصوصی گفته میشود.
ماده 4 - مجموعهدار به شخص حقیقی یا حقوقی گفته میشود که بدون قصد تجارت نسبت به گردآوری و نگهداری اموال فرهنگیتاریخی و هنری از طریق مجاز اقدام میکند.
ماده 5 - مجموعه اموال فرهنگیتاریخی یا هنری به تعدادی از اموال فرهنگیتاریخی و هنری اطلاق میشود که علاوه بر ارزش فرهنگیتاریخی و هنری هریک از آنها،اجتماع آنها هویتی مستقل ایجاد و ارزش و هویتی مضاعف به وجود میآورد.
ماده 6 - اجزاء و قطعات آثار و ابنیه تاریخیفرهنگی که به عللی از محل اصلی قلع شده و حکم مال غیر منقول را پیدا کردهاند،در حکم اموال فرهنگیتاریخی محسوب میشوند.
ماده 7 - موزههای تخصصی به موزههایی گفته میشوند که توسط دستگاههای دولتی، نهادهای عمومی یا اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش خصوصی در یک یا چند موضوع که باهم ارتباط ما هوی دارند،تشکیل میشوند.
ماده 8 - مؤسسات کارشناسی به مؤسساتی گفته میشود که حداقل با حضور سه نفر کارشناس واجد صلاحیتهای موضوع ماده (3)که در موضوع واحدی دارای تحصیلات و تجارب مرتبط هستند،تشکیل میشوند.
مؤسسات کارشناسی میتوانند نسبت به بررسی،شناسایی،تشخیص قدمت،اصالت و ارزشیابی آثار منقول یا غیر منقول اقدام نمایند.
تبصره 1- مجوز کارشناسی آثار منقول و یا غیر منقول به تشخیص سازمان میتواند به شخص حقیقی نیز واگذار گردد،در این صورت شخص حقیقی میتواند از عنوان«دفتر کارشناسی»استفاده کند.
تبصره 2- در صورت وجود کارشناسان واجد صلاحیت در هر دو رشته آثار منقول و غیر منقول، سازمان میتواند اجازه کارشناسی در هر دو رشته یاد شده را به مؤسسه واحد اعطاء نماید.
ماده 9 - کارگاههای مرمت آثار فرهنگیتاریخی به مؤسساتی گفته میشوند که با حضور حداقل سه نفر از کارشناسان واجد صلاحیتهای موضوع این آییننامه تشکیل میشوند.
مؤسسات مذکور میتوانند خدمات مشاورهای و اجرائی در زمینه مرمت آثار منقول و غیر منقول فرهنگیتاریخی ارائه نمایند.
ماده 10 - مؤسسات مدیریت محوطههای فرهنگیتاریخی و موزهها به مؤسساتی گفته میشوند که با حضور حداقل پنج نفر از کارشناسان و پرسنل مشخص از جمله معماران، باستانشناسان،مردمشناسان و سایر تخصصهای مرتبط با مدیریت تخصصی و پشتیبانی محوطهها و موزهها تشکیل میشوند و خدماتی از جمله خدمات نگهداری،معرفی،برنامهریزی آموزشی، توسعه منابع انسانی،مرمت،احیاء،انتشارات،حفاظت فیزیکی و سایر خدمات جنبی ارائه میدهند.
تبصره- واگذاری اداره محوطههای فرهنگیتاریخی و موزههای دولتی به مؤسسات مذکور،علاوه بر رعایت شرایط مقرر در این آییننامه،تابع مقررات آییننامه نحوه انتخاب و ارجاع کار به مشاوران مصوب هیأت وزیران خواهد بود.
ماده 11 - کارگاههای هنرهای سنتی به کارگاههایی گفته میشوند که حداقل با حضور یک نفر هنرمند هنرهای سنتی تشکیل و فعالیت میکنند.
فصل دومثبت آثار فرهنگیتاریخی و هنری در فهرست آثار ملی کشور
ماده 12 - اموال فرهنگیتاریخی و هنری که به تشخیص سازمان میراث فرهنگی و گردشگری حائز اهمیت ملی است،در فهرست آثار ملی ایران ثبت خواهد شد.
ثبت اثر در فهرست آثار ملی خدشهای به مالکیت مالک وارد نخواهد کرد و نتایج آن در تغییر ایادی نسبت به آن اثر ثابت و برقرار خواهد بود.
ماده 13 - اموال فرهنگیتاریخی و هنری که متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی است،در فهرست جداگانه و تحت همان عنوان ثبت خواهد شد.
پرونده کارشناسی ثبت اثر در دو نسخه تهیه و یک نسخه در آرشیو آثار ملی منقول کشور نگهداری و یک نسخه دیگر به مالک داده خواهد شد.
ماده 14 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خدمات کارشناسی،فنی و علمی لازم را برای حفاظت از آثار متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی ارائه خواهد کرد.
اقدامات مرمتی و حفاظتی که به تشخیص سازمان ضروری تشخیص داده شود،به هزینه دولت انجام خواهد شد و از مالک مطالبه عوض نخواهد شد.
ماده 15 - هرگونه استفاده پژوهشی،فرهنگی و معرفی از قبیل چاپ و نشر عکس،پوستر، ارائه در نمایشگاههای انفرادی یا عمومی و موزههای خصوصی و دولتی و نظائر آن با رعایت قوانین ناظر به موضوع از جمله حقوق قانونی مالک یا دارنده قانونی اثر است.این حقوق قابل انتقال به غیر میباشد.
ماده 16 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تمهیدات و تدابیر لازم را برای ایجاد زمینههای حسن استفادهدارندگان آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی فراهم و دستورالعملهای لازم را تدوین و ابلاغ خواهد کرد.
ماده 17 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور دستورالعمل ساماندهی اطلاعاتی، کالبدی و مرمت هریک از آثار موضوع این فصل را در زمان ثبت اثر تدوین و به مالک تسلیم و خدمات کارشناسی،فنی و مالی لازم را برای تحقق دستورالعملهای فوق به مالک ارائه خواهد کرد.
ماده 18 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بانک اطلاعات اموال فرهنگی- تاریخی و هنری منقول متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی را با ذکر مشخصات مالک اثر، ایجاد و امکان دسترسی مالکان آثار،محققان،مجموعهداران و موزهداران خصوصی به بانک اطلاعاتی مذکور را فراهم خواهد کرد.
ماده 19 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تمهیدات لازم را برای حضور و مشارکت مالکان و مجموعهداران آثار فرهنگیتاریخی و هنری و موزههای خصوصی در نمایشگاههای بین المللی فراهم خواهد کرد.هزینههای مترتب بر این امر و نیز مدیریت و حفاظت از این قبیل آثار در مدت برگزاری نمایشگاه بر عهده سازمان خواهد بود.
تبصره- در صورتی که نمایشگاههای موضوع این ماده انتفاعی باشد،سهم مالکان خصوصی بر اساس قرارداد فی مابین محاسبه و پرداخت خواهد شد.
فصل سومموزهها و مجموعههای خصوصی
ماده 20 - اشخاص حقیقی یا حقوقی که نسبت به گردآوری و نگهداری اموال فرهنگی تاریخی و هنری ایرانی یا خارجی اقدام مینمایند،باید از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پروانه مخصوص دریافت نمایند.
ماده 21 - مجموعهداران حق اشتغال به تجارت اموال فرهنگیتاریخی و هنری ندارند و در پایان هر سال لیست اموال فرهنگیتاریخی و هنری در اختیار خود را به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ارائه خواهند کرد.
ماده 22 - مجموعهداران میتوانند نسبت به تشکیل نمایشگاههای انفرادی یا گروهی یا ایجاد شرایط لازم برای بازدید عمومی یا چاپ و نشر و معرفی آثار موجود در مجموعهها اقدام نمایند.
ماده 23 - مبادله اموال فرهنگیتاریخی و هنری بین مجموعهداران و همچنین موزههای خصوصی بدون اشکال است و در موارد خاص مجموعهداران و موزهداران خصوصی میتوانند نسبت به فروش بعضی از اموال فرهنگیتاریخی متعلق با کسب اجازه خاص از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به منظور تجهیز یا تکمیل مجموعه اموال فرهنگی تاریخی و هنری در اختیار خود اقدام کنند.
ماده 24 - موزههای خصوصی با اخذ پروانه از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و تحت نظارت علمی و فنی سازمان مذکور تأسیس میشوند و فعالیت خواهند کرد.
ماده 25 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و همچنین موزههای پژوهشی- تخصصی وابسته به سایر دستگاههای دولتی میتوانند به منظور تکمیل مجموعه اموال فرهنگی تاریخی و هنری موزههای خصوصی،به طور موقت و با اخذ تضمین مناسب،اموال فرهنگی تاریخی و هنری متعلق به خود را به موزههای خصوصی امانت دهند،در این صورت ضوابط حفاظتی امنیتی و معرفی آثار مذکور به طور کتبی به موزه امانتگیرنده ابلاغ و بر اجرای آن از سوی دستگاه امانتگزار نظارت خواهد شد.
ماده 26 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دستورالعملهای ناظر به شرایط و نحوه احراز صلاحیت متقاضیان،نحوه فعالیت و مدیریت موزهها و مجموعههای خصوصی و همچنین شرایط نحوه صدور،مدت اعتبار و شرایط تعلیق یا ابطال پروانههای صادر شده را ظرف شش ماه پس از تصویب این آییننامه تدوین و پس از تصویب شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری ابلاغ خواهد کرد.
ماده 27 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به منظور حمایت از مالکان و دارندگان قانونی اموال فرهنگی و نیز حمایت از فعالیت مؤسسات،کارگاهها و موزههای خصوصی موضوع این آییننامه اقدامات زیر را انجام خواهد داد:
الف(اصلاحی 1385/9/19)-اماکن تاریخی قابل احیاء متعلق به سازمان را که جزء نفایس ملی محسوب نمیشوند،به صورت اجاره به شرط تملیک در اختیار مجموعهها،موزهها و کارگاههای مرمت اموال فرهنگیتاریخی قرار خواهد داد.
باز محل کمکهای فنی و اعتباری منظور در بودجههای سنواتی،تسهیلات لازم را به قیمت تمام شده دریافت و به مؤسسات مذکور تخصیص و تمام یا بخشی از مابه التفاوت کارمزد بانکی تسهیلات دریافتی این قبیل مؤسسات را پرداخت خواهد کرد.
جمرمت آثار فرهنگیتاریخی متعلق به مؤسسات موضوع این آییننامه در کارگاههای متعلق به سازمان،به قیمت تمام شده انجام خواهد شد.
داز محل بودجه سنواتی سازمان متناسب با فعالیتهای مؤسسات مذکور یارانه بلیط ورودی پرداخت نماید.
فصل چهارمتجارت اموال فرهنگیتاریخی و هنری
ماده 28 - اشتغال به تجارت اموال فرهنگیتاریخی حاصل از حفاریهای باستانشناسی یا حفاریهای غیر مجاز و همچنین اجزاء و قطعات آثار تاریخیفرهنگی غیر منقول ممنوع است.
ماده 29 - (اصلاحی 1385/9/19)- اشتغال به تجارت سایر اموال فرهنگیتاریخی، هنری منوط به اخذ مجوز از دولت میباشد.
ضوابط اجرائی موضوع این ماده ظرف سه ماه پس از ابلاغ،توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری جهت طرح و تصویب به هیأت وزیران ارائه خواهد شد.
تبصره- تأسیس نمایشگاههای دائم و موقت و مجموعهداران اموال فرهنگی- تاریخی و هنری تابع شرایط مزبور است.
ماده 30 - (اصلاحی 1385/9/19)- صدور مجوز فعالیت برای اماکن موضوع ماده فوق منوط به رعایت ضوابط و دستورالعملهای صادر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و تصویب دولت است.
ماده 31 - (اصلاحی 1385/9/19)- ضوابط و شرایط صدور مجوز و نحوه نظارت سازمان بر فعالیت دارندگان آن بر اساس دستورالعملی خواهد بود که به تأیید شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری تصویب دولت خواهد رسید.
ماده 32 - به اشخاص مشروح زیر مجوزهای موضوع ماده (29)داده نخواهد شد:
الفکسانی که بر اساس احکام صادر شده از محاکم قضائی به محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم شدهاند.
بکسانی که به علت ارتکاب به جرائم علیه میراث فرهنگی در محاکم قضائی محکوم شدهاند.
جکسانی که به اتهام ارتکاب جرائم علیه میراث فرهنگی تحت تعقیب قضائی هستند،تا صدور قرار منع تعقیب یا حکم برائت.
دکسانی که بر اساس دستورالعمل صادر شده از سوی سازمان فاقد صلاحیت علمی یا حرفهای تشخیص داده شوند.
ماده 33 - متقاضیان صدور مجوزهای موضوع ماده (1)،صورت آثار فرهنگی- تاریخی و هنری در اختیار خود را بر اساس فرمها و دستورالعمل صادر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تنظیم و قبل از شروع فعالیت یک نسخه از آن را به سازمان تسلیم خواهند کرد.
ماده 34 - دارندگان مجوز دارای دفاتر مخصوصی خواهند بود که از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تهیه میشود و در اختیار آنها قرار خواهد گرفت.
فهرست کلیه آثار فرهنگیتاریخی موجود و آثاری که خریداری شده یا فروخته شده است همراه با قیمت،تاریخ و مشخصات طرف معامله در دفتر مذکور و فرمهای مربوط درج و یک نسخه از فرمها در پایان هر ماه به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تسلیم خواهد شد.
ماده 35 - تعیین اصالت و قیمت اموال فرهنگیتاریخی و هنری که خریدوفروش آنها در کشور مجاز است،بر عهده کارشناسانی خواهد بود که صلاحیت علمی و حرفهای آنها توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تعیین میشود.
تبصره- سازمان اسامی کارشناسان یاد شده را به نحو مقتضی به اطلاع عموم خواهد رسانید.
ماده 36 - در صورتی که کارشناسان اموال فرهنگیتاریخی پروانههای موضوع ماده (1) را دریافت نمایند،صرفا در حدود فعالیت مجاز خود مجاز به اظهار نظر کارشناسی بوده و از دخالت در موارد دیگر ممنوع میباشند.
ماده 37 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اماکن موضوع این آییننامه را بازرسی و در صورت احراز تخلف از سوی دارندگان مجوز،نسبت به ابطال موقت یا دائم پروانه اشتغال اقدام خواهد کرد.
دستورالعملهای ناظر به اجرای این ماده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ظرف شش ماه پس از تصویب این آییننامه تدوین و ابلاغ خواهد شد.
فصل پنجمموزههای تخصصی و پژوهشی
ماده 38 - به کلیه دستگاههای اجرائی مشمول مقررات قانون برنامه چهارم توسعه اجازه داده میشود از محل اعتبارات عمومی نسبت به ایجاد موزههای پژوهشی و تخصصی در حوزه وظائف قانونی خود اقدام نمایند.
ماده 39 - موزههای مذکور به لحاظ اداری و مالی تابع دستگاه اجرائی ذی ربط و از نظر مقررات مربوط به مدیریت موزه،موزهداری و موزهآرایی تابع ضوابط و دستورالعملهای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خواهند بود.
ماده 40 - نگهداری و مدیریت اموال فرهنگیتاریخی و هنری موجود در این قبیل موزهها تابع مقررات آییننامه اموال فرهنگیتاریخی و هنری دولتی خواهد بود.
فصل ششمتأسیس مؤسسات مشاوره،کارشناسی و کارگاههای مرمت
ماده 41 - سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای صدور مجوز تأسیس و فعالیت مؤسسات موضوع بند«و»ماده (114)بر اساس مقررات زیر اقدام خواهد کرد:
ماده 42 - مؤسساتی که به موجب مقررات این آییننامه مجوز فعالیت دریافت میکنند علاوه بر ارائه خدمات علمیفنی و کارشناسی در داخل کشور،میتوانند با رعایت مقررات ناظر به موضوع و اخذ مجوز از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خدمات مذکور را در خارج از کشور نیز ارائه نمایند.
ماده 43 - تشخیص صلاحیت علمی و فنی برای صدور مجوز فعالیت و رتبهبندی مشاوران حقیقی و حقوقی،کارگاهها،مؤسسات کارشناسی و کارشناسان حقیقی،کارگاههای مرمت و مرمتگران حقیقی و مؤسسات مدیریت محوطههای فرهنگیتاریخی و موزهها و همچنین تعیین حق الزحمه آنها ردهبندی و تعیین سقف ورود به موزههای خصوصی بر اساس دستورالعملهای مصوب شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری بر عهده سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است.
تبصره 1- به منظور انجام موارد فوق کارگروه فنی با ترکیب زیر در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تشکیل میشود:
1-یکی از معاونان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان رئیس کارگروه.
2-مدیر کل دفتر امور مشاوران و پیمانکاران سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور.
3-پنج نفر کارشناس خبره به تعیین رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
4-مدیر کل ستادی ذی ربط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری.
تبصره 2- مصوبات کارگروه به رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری گزارش و با امضاء نامبرده ابلاغ و رسمیت مییابد.
ماده 44 - وظائف کارگروه فنی به شرح زیر است:
1-تصویب یا تغییر در شرح خدمات و تخصصهای مربوط به مؤسسات،کارگاهها و کارشناسان موضوع این آییننامه.
2-تصویب احراز صلاحیت متقاضیان برای صدور مجوز فعالیت.
3-نظارت بر فعالیت دارندگان مجوز فعالیت و ارزیابی سالانه.
4-کارگروه فنی در صورت عدم رعایت ضوابط فنی،علمی،اداری و حقوقی ناظر به موضوع فعالیت مؤسسات،کارگاهها و کارشناسان موضوع این آییننامه میتواند لزوم اصلاح عملکرد آنها را به طور کتبی و با ذکر مورد تذکر دهد و در صورتی که در مهلت مقرر که حداکثر یک ماه خواهد بود،اصلاحات مورد نظر انجام نگیرد،کارگروه فنی میتواند مجوز فعالیت مؤسسه را به مدت شش ماه تعلیق نماید.
در صورت تکرار تخلف مجوز مؤسسه ابطال و صدور مجوزهای موضوع این آییننامه برای دارندگان مجوز فوق ممنوع خواهد بود.
ماده 45 - شرایط عمومی احراز صلاحیت متقاضیان تأسیس مؤسسات مشاوره،کارشناسی و کارگاههای مرمت به شرح زیر است:
الفکارشناسان:
1-تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
2-دارای تحصیلات دانشگاهی معتبر(حداقل کارشناسی)مرتبط با تخصص مورد نظر و تجربه مفید و مؤثر.
3-فاقد سوء پیشه کیفری یا ممنوعیتهای قانونی مؤثر در ارائه خدمات موضوع این آییننامه.
4-دارای صلاحیت اخلاقی،امانت و تعهد حرفهای باشند.
باشخاص حقوقی:
1-تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
2-خدمات موضوع این آییننامه در اساسنامه آنها قید شده باشد.
3-شرایط مقرر در این آییننامه را از حیث کارشناسان و متخصصان تمام وقت و مرتبط با شرح خدمات مورد نظر داشته باشند.
4-اعضاء هیأت مدیره و مدیر عامل باید دارای تحصیلات و تجربه مفید مرتبط با خدمات مورد نظر باشند.
5-مؤسسات مدیریت محوطههای فرهنگیتاریخی و موزههای خصوصی میتوانند یک نفر با تخصص امور اقتصادی،برنامهریزی و مدیریت را در ترکیب هیأت مدیره داشته باشند.
ماده 46 - دستورالعملهای مربوط به شرایط علمی و فنی لازم برای هریک از مؤسسات و کارگاهها،موزهها و دفاتر کارشناسی موضوع این آییننامه ظرف شش ماه از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تدوین و ابلاغ خواهد شد.
ماده 47 - متقاضیان بر اساس دستورالعملهای صادر شده از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و مفاد این آییننامه،تقاضای خود را همراه با مدرک مورد نظر به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تقدیم خواهند کرد.
سازمان مکلف است حداکثر ظرف چهل و پنج روز تصمیم خود را به متقاضی ابلاغ نماید.
تصمیم سازمان در خصوص صدور یا عدم صدور مجوز قطعی خواهد بود.
ماده 48 - کلیه دستگاههای اجرائی در مواردی که کسب نظر کارشناس رسمی دادگستری الزامی است،نظریه مؤسسات و کارشناسان موضوع این آییننامه که دارای مجوز فعالیت از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری میباشند برای دستگاههای دولتی،در موارد مبتلا به در حکم نظریه کارشناسی رسمی دادگستری میباشد.
ماده 49 - مؤسسات،کارگاهها و کارشناسان موضوع آییننامه بر اساس ظرفیتهای علمی و تجربی که در دستورالعمل صادر شده از سوی سازمان تعیین خواهد شد به درجه یک و درجه دو تقسیم میشوند.
ارائه خدمات موضوع این آییننامه در مورد آثاری که در فهرست آثار ملی ثبت شدهاند، صرفا از سوی مؤسسات،کارشناسان و کارگاههای درجه یک انجام خواهد شد.
ماده 50 - سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور امکانات لازم را برای ایجاد ساختار اداری،نظام مدیریت و حقوقی متناسب برای اجرای مفاد این آییننامه فراهم و اعتبارات مورد نیاز را برای اعمال حمایتهای مقرر در بودجه سنواتی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تأمین خواهد کرد.2(3)